Dit seizoen vroeg ons filosofisch kwintet zich af: 'Hoe zullen historici in 2050 oordelen over hoe we nu leven?' We bedachten hoe over twee generaties wordt teruggekeken op de problemen en oplossingen van nu. Waarom doen we niets? In dit artikel krijg je alle kijk- en leestips nog eens op een rijtje.
Spreken over overbevolking is, zo bleek tijdens onze voorbereiding, een regelrecht taboe. In de eerste uitzending van Het filosofisch kwintet van dit seizoen probeerden we dit stilzwijgen te doorbreken. Zijn we eigenlijk al met te veel, op een moderne ark van Noach? Of maken we elkaar alleen maar bang met ondoordachte doemscenario's?
Lees- en kijktips
Onze collega's van Brandpunt+ hadden een interessant gesprek met filosoof Peter Singer over Overbevolking. Kern van de boodschap: we moeten het taboe nú bespreekbaar maken!
De Volkskrant onderzocht of we in 2050 wel tien miljard mensen kunnen voeden, met een interactieve productie. In december 2018 kwam diezelfde krant met een interactieve productie over wereldbevolking.
Tegenlicht maakte een documentaire over hoe we al die monden kunnen voeden en de wereld leefbaar kunnen houden. Het antwoord? Met kweekvlees.
Meer weten over eten? Van emeritus hoogleraar toegepaste filosofie Michiel Korthals verscheen onlangs het boek Goed eten - filosofie van voeding en landbouw.
De Britse krant The Guardian schreef over dit onderzoek, waar uit bleek dat 83 procent van de landbouwgrond gewijd is aan vlees- en zuivelproductie. Het levert slechts 18 procent van de calorieën. Als je graag je impact op de aarde wil verminderen is veganistisch eten volgens hoofdonderzoeker Joseph Poore de meest effectieve manier. Veel effectiever dan minder vliegen of een elektrische auto kopen.
Ook in The Guardian: een artikel over de impact die het hebben van kinderen heeft op het klimaat. In onze uitzending hadden we het over de tweet die ASN Bank op basis van dit stuk de wereld in zond. Hun reactie lees je hier.
Marc Davidson tipte ons dezeTedTalk van statisticus Hans Rosling over de relatie tussen religie en baby's.
De kloof tussen rijk en arm wordt groter en de macht van de superrijken groeit en groeit. Wat betekent dit voor onze kansen en de kansen van onze kinderen?
Lees- en kijktips
Het basisinkomen wordt vaak als oplossing gezien voor de groeiende ongelijkheid. NRC schreef in juni over een studie waaruit blijkt dat het basisinkomen juist voor meer armoede zorgt.
Arjen van Veelen schreef voor de Correspondent een longread (12-17 leesminuten) over wat er gebeurt als we de groei van de ongelijkheid niet stoppen.
Politiek econoom Piet Rietman roept in een opiniestuk in de Volkskrant op tot actie: 'Het is ongemakkelijk om in een ranglijst van vermogensongelijkheid alleen de VS voor je te laten.'
Het Humanprogramma Schuldig heeft de afgelopen jaren ruime aandacht geschonken aan armoede en ongelijkheid. De serie, de achtergrondartikelen én de podcast raden we dan ook van harte aan.
Tamar de Waal vertelde in onze aflevering over de geboorteloterij. Eerder mocht ze bij Brainwash daar ook al over vertellen. In een eerder aflevering van Het Filosofisch Kwintet in 2015 kwam de geboorteloterij al ter sprake.
Ook al bij onze vrienden van Brainwash: Roxana van Iperen in een Brainwash talk over gelijke kansen.
De Amerikaanse taalwetenschapper Noam Chomsky maakte een documentaire over de socio-economische evolutie in de Verenigde Staten in de 20e en 21e eeuw. De rode draad is zeer ongelijke verdeling van rijkdom en macht.
Overstromingen, smoglandschappen, uitputting van grondstoffen: een wereldwijde milieuramp van ongekende omvang is hoogstwaarschijnlijk. Kunnen we ons doen en denken nog veranderen? In de wereldgemeenschap, in Nederland en in onze eigen straat?
Lees- en kijktips
Plastic wordt als één van de boosdoeners aangehaald van grote milieuproblematiek. We moeten minder consumeren. De Europese Commissie heeft alvast wegwerpplastic in de ban gedaan.
In 2016 maakte de Volkskrant deze indrukwekkende productie samen met programmamaker Bahram Sadeghi. Het maakt zichtbaar in hoeverre plastic onderdeel uitmaakt van ons dagelijks leven.
Overtuigd geraakt? NRC helpt om plastic te minderen.
Ook een aanrader: volg Jikke van Wijnen in haar strijd tegen plastic.
Benieuwd naar wat doorsnee Nederlanders doen om de wereld te verbeteren? De Volkskrant maakte portretjes. Hoopvol, of alleen een druppel op de gloeiende plaat?
Om het klimaat minder te belasten moeten we ook significant minder vliegen. Bas van Weegberg, voorzitter van DWARS, de GroenLinkse Jongeren, pleit in de Volkskrant voor Europese Spoorwegen. Reizen per trein moet sneller en goedkoper om een goed alternatief voor het vliegtuig te zijn.
NRC-journalist Milo van Bokkum dook ook in het dossier. De noodzaak lijkt duidelijk, maar een beter Europees treinnetwerk is nog niet zo makkelijk geregeld. Grasduin hier in het hele dossier van NRC (en ontdek of de TGV meer verstookt dan een Boeing, of lees hoe de topman van ProRail en de topman van KLM over de ontwikkeling van het spoor denken).
De Nederlandse overheid presenteerde op 10 juli 2018 de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord. Bekijk de reportage van Nieuwsuur of lees de hoofdlijnen in NRC.
Alle ontwikkelingen rondom het Klimaatakkoord kun je volgen via de officiële website.
Na de presentatie van het Nederlandse klimaatakkoord had de NOS direct een gesprek waarbij kijkers vragen konden insturen. Hoofdvraag: wat gaan we merken van dat klimaatakkoord? Kijk de livestream hiernaast terug (vanaf 0:29).
Kweekvlees is één van de manieren om ons klimaat minder te belasten. Onze collega's van Tegenlicht maakten er deze indringende documentaire over.
Sinds de digitalisering kunnen we op dezelfde aarde wonen, en toch in totaal verschillende werelden leven.
Vraag is alleen: leven we nu nog wel samen? Is er nog sprake van een publiek debat? En welke gevolgen heeft dit voor de democratie? Is er nog genoeg saamhorigheid om ingewikkelde grensoverschrijdende problemen op te lossen?
Lees- en kijktips
Algoritme is een woord dat met grote regelmaat terugkomt als het gaat over het publieke debat. Professor Robbert Dijkgraaf (te gast in onze volgende aflevering) schreef over zijn ontmoeting met de techies van Silicon Valley. Het algoritme lijkt een ideologie, maar wat voor samenleving willen wij eigenlijk?
Aan tafel schoof Valerie Frissen aan. Een tijd lang schreef zij stukken voor het Financieel Dagblad. Hier vindt u een overzicht.
Niet het meest recente stuk, wel één van de meest gedeelde stukken in de discussie rondom Facebook: de oproep van Nick Srnicek - hoogleraar Digitale Economie aan King's College in Londen - om Google, Facebook en Amazon te nationaliseren.
Onze gast Rogier De Langhe schreef dit stuk als reactie op het stuk van Nick Srnicek. Eerste citaat in het stuk: 'De overheid van de toekomst lijkt meer op Google dan op België, en dat is niet per se een slechte evolutie.'
Facebook heeft een grote invloed op het publieke debat en het verloop. Velen lijken dan ook verslaafd aan de app van het Amerikaanse bedrijf. Ben jij zo iemand, en wil je je Facebookgebruik verminderen? EenVandaag tipt hoe je de verslaving de baas kunt. Sowieso is het hele dossier 'Facebook' van EenVandaag de moeite waard.
Onze collega's van Tegenlicht maakten eerder ook al een uitzending over onze verslaving aan onze telefoons. Kijk die documentaire hiernaast, of duik in het dossier.
Vorig jaar maakten wij op het Brainwash Festival een speciale aflevering over de macht van datareuzen. Zijn wij nog de baas over onze eigen gegevens en dus onze eigen levens? En hoe beïnvloeden deze bedrijven de democratie? Na die uitzending gaven we meer kijk- en leestips.
Lees ook de interviews met de gasten van toen: filosoof Hans Schnitzler ('De ironie is dat Zuckerberg ons eigenlijk disconnect'), filosoof Beate Rössler ('Een goed leven vereist zelfreflectie en autonomie'), schrijver Evgeny Morozov ('Eigenlijk werken we allemaal voor Google') en historicus Philipp Blom ('We betalen graag de prijs van onze slavernij').
Na vier afleveringen over overbevolking, groeiende ongelijkheid, klimaatverandering en het verdwijnen van het publieke debat maken we de balans op. Wat hebben we nodig om onze koers te veranderen? Zijn onze Verlichtingsidealen nog wel van toepassing? Of moeten we opnieuw vaststellen wat ‘goed leven’ is? Kortom, kunnen we niet veranderen, of willen we dat niet?
Lees- en kijktips
Wouter van Noort sprak met de tecnho-optimist Andrew Keen. Alleen is hij de laatste tijd niet zo positief meer: ‘Het verdienmodel van Facebook zal leiden tot oorlog.’
Ook dit stuk van NRC roept op tot het redden van de democratie. Een boekbespreking van het boek van Andrew Keen met maatregelen om de toekomst te ‘fixen’.
De Volkskrant schetst een optimistisch beeld. Uit een onderzoek van het CBS blijkt dat we over veel dingen positiever zijn gaan denken. Maar is dat terecht?
Onze collega's van de Onzichtbaar Nederland (VPRO) maakten een VR-video waarin we rondrazen door een stad in 2040. Ontwikkelingen als het Internet of things, stadslandbouw, en autonoom rijdend verkeer hebben stad en land ingrijpend veranderd.
Zin in een futuristisch kijkje in een andere samenleving waar robots een belangrijke rol spelen? In de serie Westworld komen genoeg ethische dilemma’s aan bod. Wat voor rechten heeft een robot eigenlijk?
Test hoe jij op de toekomst reageert!
Weten hoe jij op de toekomst reageert? We maakten tien toekomstscenario’s om het te testen. Doe de test hier! En kom er en passant achter wat voor dier je bent.
Een 'totale podcastfanaat' mailde ons met de vraag of we Het filosofisch kwintet niet konden uitbrengen als podcast. We vroegen twee medewerkers van Human het eens te testen. De één maakte een lange wandeling met de aflevering in zijn oor, de ander probeerde het tijdens het koken. Conclusie: met een paar kleine aanpassingen moet dat mogelijk zijn.
Ook NPO Radio 1 raakte enthousiast en niet veel later was hij daar. De vijf zomerafleveringen van Het filosofisch kwintet 2018 zijn nu te beluisteren als podcast. Fijn voor in de trein, op de fiets, tijdens het koken, of tijdens een lange wandeling. Kijk hier waar je de podcast kunt downloaden.
Human maakte eerder al de serie What's The Right Thing to Do? De opvolger hiervan is Change Your Mind. De Amerikaanse hoogleraar en filosoof Michael Sandel gaat in gesprek met een groep millenials over morele dilemma's van deze tijd.