Onze mooiste verhalen over rouwen en de dood

Je bent jong en iemand van wie je heel veel houdt, sterft. Hoe ga je daarmee om? Twintigers en ervaringsdeskundigen Benthe Göbel en Sabien Brehler onderzoeken in Een Doodnormale Podcast wat het betekent om jong te rouwen. 

Ze interviewen jonge schrijvers, muzikanten en theatermakers die een dierbare verloren en vragen experts het hemd van het lijf. Want omgaan met de dood wordt vooral gekleurd door ongemak, de struisvogeltactiek en heel goed de andere kant op kijken. In deze podcast halen Benthe en Sabien hun kop uit het zand en kijken de dood en rouw recht aan.

De zusjes Whitney (34) en Nekeycha (32) Tan-A-Kiam krijgen elke dag te maken met de dood. Al zes jaar runnen ze samen Uitvaartonderneming Milly. Wat voor anderen een moeilijk bespreekbaar onderwerp is, is voor hen doodnormaal. Ze vertellen ons dan ook graag over diversiteit bij uitvaarten in Nederland.

Op 23-jarige leeftijd verloor Ameline Ansu (32) haar moeder. Haar vader overleed toen ze 27 was. Hoe moest ze omgaan met de pijn en rouw, op haar relatief jonge leeftijd? Ze kon geen boek vinden dat haar hielp, dus schreef ze er zelf één. Voor haar boek Van Harte gecondoleerd, sprak ze een jaar lang met leeftijdsgenoten over het verlies van ouders.

Maar waarom doen we zo moeilijk over de dood, vraagt Ansu zich nog altijd af. Kijk ook haar Brainwash Talk, waarin ze probeert rouw bespreekbaar te maken.

Corona doodde relatief veel ouderen. Tussen nabestaanden zitten juist jongeren: de kinderen van slachtoffers. Hun coronarouw is heftig, schetst recent onderzoek. Het overlijden is zo onverwachts, dat de rouw soms lijkt op die bij moord of doodslag. Kees (32) kreeg het voor zijn kiezen. Hij verloor beide ouders in een week. "Ik zag mijn vader en moeder in videoverbinding afscheid nemen.''

Als vrijwilliger bij Humanitas Jongeren in Rouw helpt Catherina van Duijn jongeren met het verwerken van het verlies van een dierbare. Als je op jonge leeftijd een naaste verliest, valt een anker van je bestaan weg. Je omgeving heeft vaak geen idee wat je doormaakt en daarom kan het fijn zijn om iemand naast je te hebben die hetzelfde heeft meegemaakt. Zo verloor Catherina zelf op jonge leeftijd haar vader. ‘’Tijdens zo’n begeleiding ben je met iemand op zielsniveau aan het verbinden, omdat je allebei weet waar je doorheen gaat.’’

Coen Verbraak ontving in De Publieke Tribune Radio Clairy Polak, Frits Spits en Tim Overdiek, die alledrie hun partner verloren en daar een boek over schreven. Ze vonden woorden voor iets waar eigenlijk geen woorden voor zijn. Het was een uitzending waar we ademloos naar luisterden. Een troostend gesprek, vol met momenten waar je als rouwende herkenning, steun en troost uit kan putten. We zetten vijf fragmenten voor je op een rijtje.

Vanaf het moment dat bij schrijver en journalist Henk Blanken negen jaar geleden de ziekte van Parkinson werd geconstateerd, wist hij één ding zeker: dit is een goed verhaal. Sindsdien schrijft hij over de confrontatie met het einde van zijn bestaan, waar dementie op de loer ligt. Hij stelt zichzelf de vraag hoe hij menswaardig zijn einde tegemoet wil te treden.

Hoewel ze onvermijdelijk is, hebben we de dood weggestopt, willen we haar uitbannen, stelt psychiater Dirk De Wachter. "Rouw mag niet te lang duren, het mag niet storen. We zouden het lijden niet uit de weg moeten gaan, want het zijn de moeilijke momenten die leerrijk zijn. De dood leert ons over mensen, over de wereld om ons heen. Het is een moment van verbinding." Een gesprek over dood en rouw.

Toen Kess bijna vijf jaar was, overleed haar oudere zus Bo. Sindsdien leeft ze in een huis vol herinneringen. Omdat Kess voor het eerst naar de middelbare school gaat en nieuwe vrienden gaat maken, vraagt ze zich af of ze over de dood van haar zus moet vertellen of dat ze haar, in gedachten, voor zichzelf wil houden.

In de korte film Wolkenzusje, over rouw en identiteit stelt Kess zichzelf de vraag in hoeverre ze wil dat haar nieuwe klasgenoten weten over haar overleden zus. Ze praat sowieso niet graag over dingen die met Bo te maken hebben, tenzij het een hele goeie vriend of vriendin betreft.

Rebekka, Stef, Hessel en Annabel zitten nog maar op de basisschool als hun vader zelfmoord pleegt. Hoe gaan zij om met dit verlies? Het rouwproces is eenzaam. Met anderen praten over wat hen overkwam doen ze eigenlijk niet. Buitenstaanders vinden het ingewikkeld om er naar te vragen.

Documentairemaker Milou Gevers verloor tien jaar geleden zelf haar moeder aan zelfmoord en dacht vaak, net als de kinderen, dat zij de enige was. In haar bekroonde documentaire Waarom bleef je niet voor mij? praat Milou met de kinderen over alles waar niemand over durft te beginnen.

"Trainen voor het verdriet bleek niet te kunnen. Rouw is niet een emotie die je kan oprekken en waar je eelt op kan laten groeien." Dat vertelt cabaretier en presentator Carolien Borgers in haar Brainwash Talk. Ze wordt geconfronteerd met rouw toen haar vader overleed. Ze had geprobeerd zich voor te bereiden op de pijn die zou komen als een ouder overlijdt. Maar dat bleek niet te kunnen. Je kan geen voorschot nemen, en het minder erg laten zijn als het je overkomt. En toch vond ze troost, ondanks het taboe op dood en rouw.

Van de dood weten we vrijwel niets. Zelfs de vraag wat het is om dood te zijn zal moeten achterblijven bij de levenden. In deze mijmering filosofeert Gösta Huijs, humanistisch geestlijk verzroger bij defensie, over een van de meest bizarre gebeurtenissen uit ons leven, waar niemand aan ontkomt.