Dood en rouw

In deze video gaan de kinderen in gesprek over wat de dood precies is. Wat  gebeurt er eigenlijk als je doodgaat? Op zoek naar antwoorden, zaait Mo samen met zijn klasgenoten in de schooltuin de eerste plantjes.

In deze video gaat gaan de kinderen in gesprek met elkaar over hoe je kan doodgaan. Zo vertelt Anthony over zijn dode goudvissen, vertelt Mo dat juf Pleun stierf aan een hartaanval en dat juf Tineke gestorven is aan kanker. Terwijl het onkruid in de schooltuin gestaag doorgroeit, speculeren de kinderen over zielige en spectaculaire manieren van doodgaan. Voor Mo heeft de dood van zijn juf naast verdriet ook iets moois gebracht, zijn vriendschap met Anthony.

In deze video gaan de kinderen met elkaar in gesprek over de verschillende aspecten van afscheid nemen als iemand is overleden. Zo vertelt Natalie hoe ze haar hamster Dibbie stijf en koud aantrof in een hoekje van zijn kooi en hem een waardige begrafenis gaf. In de schooltuin worden de eerste groenten geoogst. Mo wil liever begraven dan gecremeerd worden, maar niet iedereen is het daarmee eens.

In deze video van gaan de kinderen met elkaar in gesprek over wat er na de dood gebeurt. Terwijl de kinderen afscheid nemen van de schooltuin, vraagt Minh zich af of er nog een leven is na de dood. En wat wordt je dan? Ze zou zelf wel een plastic zakje willen zijn. Mo vertelt dat hij gelooft in een paradijs en een hel, en ook Anthony is het daarmee eens, maar of je daar ook echt terecht komt? En zou er net als voor hamsters een speciale plek zijn voor dode juffen?

Kess gaat binnenkort naar de middelbare school. Zal ze daar over haar zus Bo vertellen, die stierf toen Kess vier was? Of wil ze haar, in gedachten, voor zichzelf houden? Kess praat sowieso niet graag over dingen die met Bo te maken hebben, behalve met een hele goeie vriend of vriendin. Ze wil niet dat zij medelijden met haar hebben; ze wil onafhankelijk van haar zus beschouwd worden en haar eigen verhaal creëren. Een film over rouw, identiteit en de impact van verlies op jonge leeftijd.

Tim (12) was zeven toen zijn vader overleed. Ze deden altijd heel veel met elkaar en Tim denkt nog vaak aan hem. Zijn dilemma is of hij op de middelbare school al de eerste dag moet vertellen dat zijn vader is overleden, of dat hij eerst zijn klasgenoten wat beter moet leren kennen. Een panel van twaalf kinderen denkt mee met zijn dilemma en geeft advies.

Ellen vermoedt dat haar overgrootopa eenzaam is na het overlijden van zijn vrouw. Ze denkt dat hij het fijn vindt als mensen weten hoe hij zich voelt, maar ze is ook bang om hem verdrietig te maken. Moet zij dit met hem bespreken of juist niet? Leeftijdsgenoten geven Ellen advies.

Vier kinderen zitten nog maar op de basisschool als hun vader zelfmoord pleegt. Hoe gaan zij om met dit verlies? Documentairemaker Milou Gevers, die hetzelfde meemaakte, stelt de vragen die niemand destijds aan haar durfde te stellen. Door de directe vragen laten de kinderen zich van hun meest kwetsbare kant zien. De obstakels die de kinderen moeten overwinnen worden verbeeld als een reis door een landschap, geanimeerd met stop-motion. De film toont dat deze kinderen niet simpelweg slachtoffers zijn, maar een enorme veerkracht bezitten.

Deze les bestaat uit (optionele) vragen voorafgaand aan de documentaire Waarom bleef je niet voor mij? en het bekijken van een drietal fragmenten van de documentaire. Na elk fragment kunnen de leerlingen aan de slag met de verdiepingsvragen over de vorm en/of over de inhoud van de film. Tevens kan er een creatieve opdracht naar keuze worden uitgevoerd.

Opgelet: Mogelijk zit er in je klas een kind die iemand heeft verloren aan zelfmoord. Deze documentaire en lesbrief kan helpen dit onderwerp bespreekbaar te maken. Het is goed om je te realiseren dat deze documentaire emotionele reacties kan oproepen. Voorafgaand aan het geven van deze les is het belangrijk dat je je, als onderwijsprofessional, zeker voelt om het onderwerp te bespreken.

Praten helpt! Praten over zelfmoordgedachten kan anoniem: chat via www.113.nl of bel gratis naar 0800-0113.

De zeventwintigjarige Sanne lijdt aan een borderline-persoonlijkheidsstoornis, chronische depressie en slapeloosheid. Na negen jaar intensieve behandeling zonder resultaat heeft ze besloten niet langer te willen leven. Omdat ze niemand wil traumatiseren met haar dood kiest ze voor zelfeuthanasie, een humane manier van zelfdoding. Ze brengt haar vader op de hoogte van haar doodswens om hem de kans te geven afscheid te nemen. We zien Sanne in haar laatste weken, waarin ze toeleeft naar de dag waarop ze haar lang gezochte rust zal vinden.

Karo heeft in haar agenda een einddatum staan. Dit is datum waarop Karo dood wil. Ze zit in een euthanasietraject en wacht nu op de laatste toezegging. Ze vertelt in dit fragment ook waarom ze euthanasie wil. "Ik heb de behandelingen en de medicatie een kans gegeven. Ik voel me heel erg klem zitten. Ik wil dood gaan, maar ik wil niet de narigheid die het oplevert voor de omgeving."

• Vind jij dat iemand zelf te keuze moet kunnen maken om dood te gaan? Waarom wel/niet?
• Wat vind jij van de keuze die Karo heeft gemaakt?
• Wat zou jij doen als je je einddatum weet?
• Wat zou jij doen als er iemand in je omgeving is die dood wil?

Karo heeft nog een tweede second opinion nodig van een psychiater. "Ze checken of ik alle medicatie geprobeerd heb en of ikzelf nog in staat ben de keuze te maken om dood te gaan," vertelt Karo. Het euthanasietraject voelt voor Karo als een sollicitatie voor de dood.

• Wat vind je van de stappen die Karo moet nemen in het euthanasietraject?  
• Wanneer is iemand volgens jou niet meer in staat deze keuze zelf te maken?

Karo praat met haar vriendinnen over de werking van euthanasie. Ze legt uit dat er twee opties bestaan waar ze uit kan kiezen. Door de keuze die Karo zelf kan maken, krijgt ze alsnog het laatste stukje regie in eigen handen. 

• Hoe vind jij dat de vriendinnen op Karo reageren?  
• In hoeverre vind je dat Karo de regie heeft over haar eigen dood?