Een greep uit al ons moois uit 2023

Karo (29) uit Beverwijk heeft een complexe posttraumatische-stressstoornis (cptss) en is uitbehandeld. Haar psychisch lijden is uitzichtloos en ondraaglijk, verder leven wil ze niet meer. Daarom is ze een euthanasietraject gestart. Xena Maria Evers volgde haar in de laatste maanden richting haar zelfgekozen dood.

Het is niet dat Karo per se dood wil, ze wil alleen niet meer op deze manier verder. Het vooruitzicht dat ze nog tientallen jaren van crisis- en gesloten opnames voor de boeg heeft, onder de medicijnen zit en experimentele behandelingen moet ondergaan, om alsnog weer af te glijden en zichzelf te beschadigen, is iets wat ze pertinent niet wil. In haar relatief korte leven heeft ze zo’n 200 hulpverleners gezien. In februari 2022 besluit ze voor euthanasie te willen gaan. Ze is klaar hier op aarde, ze wil rust.

In ons buitenlandprogramma Metropolis zien we de wereld door de ogen van lokale journalisten, die in hun eigen stad of land op zoek gaan naar antwoorden op universele vragen. Presentator Stef Biemans leidt iedere aflevering op eigen wijze in en introduceert de lokale correspondenten. De verhalen laten de kracht zien van mensen die onder welke omstandigheden dan ook oplossingen vinden en hun leven zelf vormgeven.

Dit jaar hadden we het over grenzen, dierenliefde, droogte, seksuele voorlichting, menstruatie en nog heel veel meer. Maak een wereldreis in 24 afleveringen en stream het hele seizoen van Metropolis. Volgend jaar in februari zie je weer nieuwe verhalen van onze correspondenten. 

Je zal maar moeite hebben met lezen en schrijven… In Nederland kampen zeker tweeënhalf miljoen mensen met laaggeletterdheid. Maar bijna niemand heeft het erover, laat staan dat het gezien wordt: het is een onzichtbaar probleem. Wie zijn deze mensen? Hoe (over)leven zij in een maatschappij waarin alles om taal draait? In deze vierdelige serie onderzoekt Loes Luca wat het betekent om laaggeletterd te zijn. Hoe neem je de tram, hoe regel je de juiste zorg voor jezelf als je ziek bent, hoe ga je naar school en hoe houd je een baan vast?

We spraken na afloop van de serie met professionals over wat we kunnen doen tegen laaggeletterdheid. Hoe zorgen we ervoor dat het aantal laaggeletterde mensen, nu 1 op 6, daalt? Vijf lessen van de mensen die er verstand van hebben.

In 2023 hebben we tot ons grote verdriet afscheid moeten nemen van Clairy Polak. Dertien seizoenen was ze de presentator van Het Filosofisch Kwintet. Maar voor HUMAN was ze veel meer dan een presentator. Ze was met hart en ziel betrokken bij onze producties, en bij de missie van HUMAN. 

Clairy wilde graag op sobere wijze afscheid nemen, zonder uitvaart, condoleances en uitgebreide herdenkingen. Daarom vinden we dat Het Filosofisch Kwintet in dit rijtje tips niet mag ontbreken. We herinneren ons graag haar stralende lach, haar vlijmscherpe geest, en haar vakmanschap. Dat alles heeft in grote mate bijgedragen aan hoe Het Filosofisch Kwintet in de loop der jaren is geworden. Het Filosofisch Kwintet, waarin luisteren even belangrijk is als spreken. Waar doorgronden het motto is, en niet het voeren van een twistgesprek.

Dit jaar was ook het jaar dat de regering viel vanwege onenigheid over de instroom van migranten. Een mooi moment om achter de hekken van een asielzoekerscentrum te mogen kijken. Een jaar lang gingen de deuren voor ons open en volgden we bewoners tussen hoop en vrees, in hun verlangen naar acceptatie en een vrij en veilig bestaan. Medewerkers delen hun toewijding en inspanningen om deze overgang zo goed mogelijk te laten verlopen. Een ongewoon, intiem portret van heel 'gewone' mensen, die samen leven onder een glazen stolp.

Als omroep zenden we elk jaar een hele hoop documentaires uit - korte, lange en hele series. Veel van deze films gaan over structuren die ons levensgeluk ondermijnen. Zo ook bij deze documentaire. Sheila is gedupeerde van het Toeslagenschandaal. Ondanks de voortdurende strijd voor compensatie waar Sheila (44) in verwikkeld is, probeert ze met haar gezin alles uit het leven te halen. Haar dochter Farah (7) verdient een betere toekomst en daarvoor wil ze alles zo goed mogelijk regelen. Maar onverwerkte stress en trauma's uit haar jeugd en de toeslagenaffaire eisen hun tol.

We hebben het leven allemaal cadeau gekregen. Ongevraagd. En zonder dat er een gebruiksaanwijzing bij zat. Maar hoe doe je dat eigenlijk, leven? Heeft het leven zin? Of is dat onzin? Is een mens verantwoordelijk voor zijn eigen geluk? Hoe ga je om met tegenslag? En waar put je troost uit als het tegenzit?

Dit jaar sprak Coen Verbraak met uiteenlopende gasten als zangeres Naaz Mohammad, topadvocaat Gerard Spong, voetbalcoach en voormalig international Vera Pauw en politicus Lisa van Ginneken over wat het leven - ondanks alles - de moeite waard maakt. De uitgebreide versies van de gesprekken brachten we uit als podcast. Zoek in de gratis NPO Luister-app naar Over Leven.

Dit jaar maakte Mediastorm, naast de reguliere afleveringen op televisie, ook speciale content voor Instagram. Daar zagen we reportages over ParraTV, over misinformatie, over rappende voetballers, en VanMoofs. En we leerden van allerlei experts in speciale colleges over beeldvorming. Zo vertelde journalist Casper Thomas over het merk 'boer', theatermaker Annechien de Vocht over 'poverty porn', en Sjamadriaan liet ons kennismaken met de schadelijke kant van poldergoeroes en welnessinfluencers. 

Waarom lukt het niet om te verduurzamen? Wat staat in de weg? In 2023 startten we met onze serie Wat houdt ons tegen?, waarin Jeroen Smit samen met klimaatjournalisten Daphné Dupont-Nivet en Jaap Tielbeke onderzoekt wat nodig is om écht te verduurzamen. We doken in de berg zorgafval, we keken naar groene tuinen, naar de impact van SUV's, de pensioenfondsen en fossiele reclames. 

In de laatste aflevering van dit jaar sprak Jeroen Smit met directeuren van HEMA, Bavaria en Auping over duurzaamheidsdoelstellingen. Hoe overtuig je aandeelhouders als je duurzaamheidsbeleid ten koste kan gaan van de winst op de korte termijn? Een openhartig gesprek waarin we, net als in alle afleveringen, directeuren zien worstelen om de wereld te kunnen vergroenen.

In deze vierdelige serie, nu te zien op NPO Start en vanaf 3 januari op NPO 3, laten we op integere wijze de gesprekken tussen cliënt en therapeut zien. Normaliter is dat achter gesloten deuren, maar wij mochten met onopvallende onbemensde camera's de sessies registreren. We zijn te gast bij therapeuten met allemaal een eigen expertise, zoals trauma, angst, psychose, seks- en drankproblemen. Daarnaast delen Hanneke Groenteman, Jurre Geluk, Sosha Duysker en Stefan Groothuis hun ervaringen met therapie.