Zo ziet het leven op een azc er echt uit

In 2022 vroegen 35.535 mensen asiel aan in Nederland. In afwachting van de uitkomst van de asielprocedure worden zij opgevangen in een azc. In onze serie Bij ons op het AZC kijken we mee bij het centrum in Zutphen waar Jeroen Peeters locatiemanager is. “Als locatiemanager zorg ik mede voor een veilige omgeving voor betrokkenen in en om het azc. Wij gaan over de opvang en andere organisaties - zoals de IND - bepalen of iemand een verblijfsstatus krijgt,” legt Peeters uit.

Wanneer je als asielzoeker naar Nederland komt, staat je een onzekere periode te wachten. Wonend in een azc wacht je af of je mag blijven of niet. Jeroen Peeters wil dat de mensen die in zijn azc aankomen alvast gaan integreren in de maatschappij. "Ik wil het liefst dat mensen niet de hele dag in het centrum blijven, maar zich nuttig maken in de maatschappij. En dat ze dus niet in de kleine wereld van het azc blijven."

"Met name door mijn medewerkers. Zij hebben laagdrempelig contact met de bewoners en bewoners weten wat ze van het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers, red.) kunnen verwachten.

We geven veel voorlichting over de maatschappij. Hoe ziet Nederland eruit en hoe kun je werken aan je toekomst? Er zijn eigenlijk twee vooruitzichten voor de bewoners. Of ik moet terug naar het land van herkomst of ik mag blijven in Nederland. In beide situaties geldt dat het belangrijk is dat je werkt aan je toekomst."

"Vanuit de onbekendheid over azc’s maken mensen eigen gedachten over hoe het gaat op een azc. Dit strookt niet altijd met de realiteit. Kijk bijvoorbeeld naar het azc in Zutphen: vanaf de start zijn er veel mensen betrokken bij ons azc.

Door een kijkje te geven binnen het centrum, willen we laten zien dat het op heel veel plekken goed gaat. Want het onbekende maakt ook een beetje onbemind. De gedachte dat een bewoner de hele dag op bed ligt te wachten, is een achterhaald idee. Bewoners kunnen cursussen volgen, voorlichtingen krijgen en ze zijn bezig met hun procedure. Verder helpen we ze om te participeren in de samenleving."

"Ik denk dat wij met onze bewoners veel terug kunnen doen voor de maatschappij. In Zutphen doen we dat al. Met vrijwilligerswerk zorgen we dat de bewoners aan het werk kunnen. Veelal is het denkbeeld dat bewoners niet bijdragen. We willen laten zien dat dat niet het geval is. Als bewoners participeren in de maatschappij hebben ze een goede dagbesteding.  

Daarnaast werken we op het azc aan de zelfredzaamheid van bewoners, met activiteiten als tuinonderhoud, schilderwerkzaamheden en het begeleiden van activiteiten. Die zelfredzaamheid is belangrijk. Ten eerste voor een goede dagbesteding van de bewoners. Ten tweede om de maatschappij te leren kennen of om wat terug te doen voor de maatschappij. Uiteindelijk is het mooi dat ze nog meer de maatschappij in gaan om daar vrijwilligerswerk te gaan doen of eventueel richting een betaalde baan kunnen gaan."

"Je ziet bewoners opbloeien en ontplooien bij het doen van vrijwilligerswerk. Dat geeft een goed gevoel. Als je met onze bewoners praat, dan zeggen ze dat ze een leuke dag hebben gehad met het helpen in een tuin of het helpen verhuizen van iemand.

Buddy to buddy is ook een goed initiatief waar vluchtelingen gekoppeld worden aan stadsbewoners om zo eenzaamheid onder de nieuwkomers tegen te gaan en ze mee te nemen in de maatschappij."

"Als je opeens 740 wijkbewoners erbij krijgt, kan ik me voorstellen dat je daar kritische vragen over stelt. Dat is hier natuurlijk ook gebeurd. Vanuit die kritische vragen hebben we een aantal omwonenden bij elkaar gezet om ze mee te nemen in het proces van het starten van een azc.

We hebben eerst uitgelegd wat een azc eigenlijk is, wat voor bewoners we gaan krijgen, hoe het centrum eruit ziet, welke faciliteiten er zijn en welke ketenpartners erbij betrokken zijn om het azc tot stand te brengen. Nu komen we twee keer per jaar bij elkaar met het omwonendenoverleg om het te hebben over hoe we ervoor staan, over landelijke ontwikkelingen en hoe het nu gaat op het centrum."

"Ik vind het belangrijk om een zo realistisch mogelijk beeld te geven van de opvang in Nederland. Vooral hoe het dagelijks leven op een azc eruitziet, zodat kijkers zelf een mening kunnen vormen. Ik vind dat we daar als azc wat meer openheid in kunnen geven. Daarom werkten we ook graag mee aan deze documentaireserie."

Bij ons op het AZC legt de menselijke verhalen vast - de vreugde en het verdriet, de wanhoop ook, die schuilgaan achter de façade van het azc in Zutphen. Een jaar lang gingen de deuren voor ons open en volgden we bewoners tussen hoop en vrees, in hun verlangen naar acceptatie en een vrij en veilig bestaan. Medewerkers delen hun toewijding en inspanningen om deze overgang zo goed mogelijk te laten verlopen. Een ongewoon, intiem portret van heel 'gewone' mensen, die samen leven onder een glazen stolp.