We hebben het leven allemaal cadeau gekregen. Ongevraagd. En zonder dat er een gebruiksaanwijzing bij zat. Maar hoe doe je dat eigenlijk, leven? Heeft het leven zin? Of is dat onzin? Is een mens verantwoordelijk voor zijn eigen geluk? Hoe ga je om met tegenslag? Waar put je troost uit als het tegenzit? In Over Leven praat Coen Verbraak met uiteenlopende gasten als cabaretier Jochem Myjer, culinair schrijver Nadia Zerouali, astronaut André Kuipers, vliegramp overlevende Edu Nandlal en actrice Margôt Ros over wat het leven -ondanks alles- de moeite waard maakt. De lange versies van de gesprekken uit die afleveringen, én een aantal niet vertoonde gesprekken, luister je als podcast.
Dit jaar, waarin HUMAN de status van aspirant van zich afschudde en op 1 januari begon met een definitieve erkenning, deelden we uren en uren aan inspiratie, in beeld, geluid en tekst. Je zag ons op televisie met hartverwarmende series als Kanaal Sociaal, je hoorde verhalen uit de haarvaten van de samenleving in De Publieke Tribune, en las verdieping bij 3FM HUMAN, bij Brainwash en hier, op human.nl. Uit al dat moois hebben we hieronder nog een paar hoogtepunten op een rijtje gezet - in willekeurige volgorde.
#2. Kanaal Sociaal
Een andere spraakmakende serie van HUMAN in 2022 is Kanaal Sociaal, een serie over mantelzorg. Nederland kent meer dan vijf miljoen mantelzorgers en dat worden er in de toekomst alleen maar meer. Of we het willen of niet, mantelzorg is de hoeksteen van ons zorgsysteem. Voor de zesdelige documentaireserie Kanaal Sociaal strijken regisseurs Nelleke Koop en Stephane Kaas meer dan een jaar lang neer in Deventer, met zijn zo diverse bevolking.
Zij volgen de levens van zes Deventenaren die voor een dierbare zorgen: Seval, Louise, Mariska, Piet, Elly en Marloes spannen zich non-stop in voor hun naasten. Ze worstelen met de vraag of ze hun eigen leven ooit nog terugkrijgen; de zorg eist een steeds hogere tol van hen. De kans is groot dat iedereen, net zoals zij, op een punt in diens leven mantelzorger zal worden. Zijn we daar klaar voor?
#3. Wat blijft
In 2022 voegden we een aantal nieuwe afleveringen toe aan onze necrologieën-bibliotheek in podcast-vorm. Wat blijft als we er niet meer zijn, en welke inspiratie kunnen we halen uit levensverhalen van anderen? In de podcastserie Wat blijft volgen verschillende interviewers als Clairy Polak, Floortje Smit en Coen Verbraak het spoor terug van recent overleden Nederlanders, als Remco Campert, Eberhard van der Laan en Ellen Laan.
Wat hebben zij écht betekend? Wat kunnen we leren van hun leven? En hoe leven zij voort? Wat blijft biedt een intieme kijk in het leven van recent overleden Nederlanders, door de ogen van kenners en nabestaanden. In 2023 luister je Wat blijft niet alleen tweewekelijks als podcast, maar ook op NPO Radio 1, vanaf 1 januari elke zondag op maandag om middernacht. Lara Billie Rense duikt in het twee uur durende programma in een bijzonder leven.
Luister Wat blijft via:
#4. De Publieke Tribune
Na vier jaren op televisie valt helaas het doek voor De Publieke Tribune. In het najaar van 2022 bracht Coen Verbraak in het allerlaatste seizoen de werelden van burgers en beleidsmakers nog één keer dichter bij elkaar. Ervaringsdeskundigen gingen het gesprek aan met verantwoordelijk bestuurders of beleidsmakers over onderwerpen die hen bezighielden of belemmerden in het dagelijks leven.
Het bracht Frans Timmermans op de boerderij van melkveehouder Jan Arie Koorevaar en faciliteerde gesprek tussen grote bedrijven als Shell en Unilever en klimaatambtenaar Diederik Samsom. Het leverde geen klassiek debat op, maar een gesprek met waardevolle inzichten en oplossingen.
In 2023 komt het programma niet terug op tv, maar blijft Coen Verbraak wekelijks op NPO Radio 1 een podium bieden aan verhalen uit de haarvaten van de samenleving.
#5. Dwarsdenkers
Net als in De Publieke Tribune is in Dwarsdenkers ruimte voor een echt gesprek. Sherin Seyda spreekt met vier mensen die ooit radicaal waren, of zelfs extremistisch. Inmiddels ligt die periode achter hen. Zij blikken terug en vertellen hoe ze tot hun radicale ideeën en acties kwamen en hoe ze er later weer van zijn losgekomen. Elke gast heeft een andere achtergrond; radicaal-rechts, moslimradicalisme, complotdenken, dierenactivisme.
Wat maakt dat mensen radicaal gaan denken? Welke rol spelen de media daarbij? En hoe laat je die ideeën vervolgens weer los? In deze tijd, waarin het debat gepolariseerd is, lijken steeds meer mensen open te staan voor dwarse denkbeelden. Wat maakt het verleidelijk om tegen de stroom in te gaan? Wat heeft het mensen te bieden? In vier openhartige gesprekken probeert Sherin Seyda te begrijpen waarin het dwarse denken zijn oorsprong vindt.
#6. Argos Medialogica: Het Verraad van Anne Frank
Natuurlijk moet je alle acht afleveringen van ons programma Argos Medialogica hebben gezien, maar we lichten deze aflevering over Anne Frank graag nog even extra uit. Begin dit jaar wijst een Nederlands coldcaseteam, in een boek, de Joodse notaris Arnold van den Bergh aan als de verrader van Anne Frank. Het is wereldnieuws.
Maar na een storm van kritiek wordt het boek Het Verraad van Anne Frank door de Nederlandse uitgever uit de handel gehaald. Argos Medialogica onderzocht de opkomst en de ondergang van het omstreden boek. "We hadden gewoon moeten zeggen: Dit is te gevoelig. Het embargo is onacceptabel," zegt hoofdredacteur Pieter Klok van de Volkskrant in de aflevering.
#7. 2Doc Kort: Blauw Licht
In 2022 zag je ook een aantal pakkende korte documentaires van eigen bodem. Zo maakten we in de aangrijpende 2Doc Kort: Blauw Licht - Herinneringen van een Ambulancebroeder kennis met Louis. Als eerste ter plaatse, was ambulanceverpleegkundige Louis voor vele mensen de laatste die hun hand vasthield. Terwijl de camera doolt door de flarden blauw flitslicht in zijn geheugen, rijst de vraag: is het wel normaal dat één mens zoveel lijden moet zien?
In deze indringende korte documentaire verbeelden filmmakers Jefta Varwijk en Jaap van Heusden (Gouden Kalf-genomineerden en -winnaars) de herinneringen van deze ambulanceverpleegkundige. Na 23 jaar op de ambulance heeft elke straat wel een herinnering. Het is een verzameling verhalen en gezichten die op zijn netvlies staat gebrand. NRC maakte bij de film een minstens zo indringende special.
#8. 2Doc Kort: Fossiele Handel
Al sinds 2018 bieden we met onze korte documentaires ook een blik op de buitenwereld. Van over de hele wereld sturen filmmakers je videobrieven over hoe een belangrijke wereldwijde ontwikkeling in hun alledaagse werkelijkheid landt. Films over vrijheid en onderdrukking, over vluchten, over muziek als protest, en over de relaties tussen mens en natuur.
Zo stuurde Romain Champalaune ons dit jaar een videobrief over de handel in grondstoffen, waar grote winsten worden gemaakt sinds de oorlog in Oekraïne. De internationale grondstoffenhandel is van groot belang voor de Zwitserse economie. Eén van de grondstoffenhandelaren die Champalaune anoniem sprak citeert een Zwiterse politicus: "Hoewel Zwitserland nooit kolonies gehad heeft, is het één van de landen die de Derde Wereld het meest uitgebuit heeft."