Voorhoedes zijn nodig. Punt

'Als we het over "elite" hebben, komt vaak het gevoel op dat 'ze het niet doen in mijn belang, of dat je je niet vertegenwoordigd voelt'. Tegelijkertijd heb je wél mensen nodig in de samenleving die verantwoordelijkheid nemen, grenzen verleggen en dingen anders durven doen om vooruit te komen.'

'Vroeger had je instanties die onzekerheden en angsten kanaliseerden. Je had de kerk en je wist: er zijn hogere machten, die bepalen jouw geluk en kansen in het leven. Dat instituut heeft aan belang ingeboet en dat maakt dat we steeds minder makkelijk met risico’s en angsten omgaan. Vijftig jaar geleden vertrouwden we erop dat de elite voor jou het beste eruit haalde, gegeven alle beperkingen van het leven.

De grote vraag voor de komende tijd is volgens mij: lukt het ons vandaag de dag politieke, maatschappelijke en economische leiders te vertrouwen dat ze de goede dingen doen. En kunnen we accepteren dat het soms ook misgaat?'

'Autoritaire leiders beloven veelal risico's voor burgers weg te nemen, al kunnen ze dat ook nooit helemaal. Die hang naar iets meer autoritaire sturing is niet zo gek. Mensen denken: Nou, laat maar een keer een sterke leider de leiding nemen, in plaats van continu iedereen mee te laten beslissen.

Maar dat geldt zeker niet voor iedereen. Ik denk dat veel mensen moe zijn van de "voor- of tegen-samenleving". Je moet vóór of tegen Europa zijn, vóór of tegen vluchtelingen, klimaatmaatregelen... We zien dat Nederland eigenlijk nog steeds een redelijk gematigd land is.

Zelf denk ik dat een leider die vertrouwen wekt en dat kan overbrengen, meer aanhang krijgt dan de politieke leiders die de uitersten zoeken.'

'Ja. We hebben het vaak alleen over de economische en politieke elite, terwijl de vooruitgang in de samenleving vraagt om een wat opener benadering van de voorhoede. Ik denk dat we in Nederland potentieel een veel grotere elite hebben dan vijftig jaar geleden.

'In mijn definitie van elite zijn dat de mensen die verandering teweeg kunnen brengen, die de koers mede bepalen. Dat zijn heel veel mensen, denk bijvoorbeeld ook aan journalisten, influencers en kunstenaars. Zij spiegelen de samenleving en verkennen de grenzen.'

'Als je het definieert als mensen die invloed hebben en dicht bij de besluitvorming zitten: ik zit eens in de twee weken bij de ministerraad dus volgens de formele regels hoor ik er bij.

'Maar als je me vraagt, hoe ik het persoonlijk zie? Ik voel me gewoon iemand die onderdeel van de samenleving uitmaakt. Ook al is dit mijn werk, ik kom uit een schippersfamilie en ik heb heel veel vrienden met totaal andere banen.'