Aanval op de Amazone

Journalist Elaíze Farias, de hoofdpersoon in onze '2Doc kort' ziet met lede ogen aan hoe haar Amazone-gebied al jarenlang het nieuws beheerst. Want terwijl in de zomer van 2019 het bericht naar buiten kwam dat de hoeveelheid broeikasgassen kunnen worden teruggebracht tot vooroorlogs niveau, als we maar genoeg bossen planten, verscheen in dezelfde week dit bericht:

"Ontbossing in het Braziliaanse deel van het grootste regenwoud ter wereld, de Amazone, is in de maand juni met 88% toegenomen." (Alle bronnen staan onderaan dit artikel).

De ontbossing lijkt in een stroomversnelling geraakt sinds de Braziliaanse president Jaïr Bolsonaro legale en illegale ontbossing aanmoedigt. "De indianen kunnen niet in die beschermde gebieden blijven. Het is toch geen dierentuin," zei hij onlangs.

Intussen maakt zijn regering het overheidsorgaan dat de Amazone moet beschermen, vleugellam. Zo daalde het aantal uitgedeelde boetes en inspecties dit jaar spectaculair.

Tekst loopt door onder afbeelding

Het door Elaíze Farias opgerichte Amazone Real  is het enige persbureau dat de ontwikkelingen in het hele Amazone-gebied verslaat. Vanuit Amazone-hoofdstad Manaus probeert ze de inheemse volkeren die in de Amazone leven zichtbaar te maken.

Want niet alleen de bossen, maar ook mensen lijden onder de groeiende landbouw. Zij worden bedreigd, verjaagd, vergiftigd, uitgemoord, of lopen massaal ziektes op die zijn meegebracht door cultivering en contact met de landbouwers.

Zo schatte een leider van het inheemse Yanomami-volk dat er op dit moment twintigduizend mijnwerkers illegaal werken in het beschermde reservaat van de Yanomami - rondom de grens van Noord-Brazilië en Venezuela. De goudzoekers gebruiken kapitaal van rijke investeerders om de gebieden te ontginnen. Daarbij kappen ze bommen, vervuilen ze rivieren en jagen ze wild weg waar de Yanomami op jagen. 

Tekst loopt door onder afbeelding

"Land is voor de indianen leven," zegt Farias. "Zonder hun land sterven ze uit. Bovendien houden zij het regenwoud in stand. Als zij er niet zijn, verdwijnt ook het regenwoud."

Farias vreest dat de geschiedenis zich herhaalt. In de jaren tachtig zorgde een invasie van zo'n veertigduizend mijnwerkers op Yanomami-gebieden voor massasterfte onder de inheemse bevolking. Zo'n twintig procent van de Yanomami stierf binnen zeven jaar. 

Zoals de inheemse volkeren verbonden zijn met de Amazone, zo is 'de airconditioner van de wereld' ook weer verbonden met de rest van wereld. De grootste oorzaak van de ontbossing in de Amazone is veeteelt. Bomen worden gekapt om weilanden te creëren waar koeien kunnen grazen.

Brazilië is de grootste rundvlees-exporteur ter wereld. Zo'n tachtig procent van alle rundvlees-import naar de Europese Unie is dan ook afkomstig uit het handelsblok Brazilië, Venezuela, Uruguay, Paraguay en Argentinië (genaamd Mercosur).

Onlangs bereikte de EU een nieuw akkoord met het Zuid-Amerikaanse handelsblok. Onder andere de tarieven voor rundvlees zullen omlaag gaan, waardoor de Braziliaanse vleesindustrie een nieuwe impuls zal krijgen.

Minister Kaag van Buitenlandse Handel verdedigde het akkoord door te stellen dat de EU zo meer zeggenschap krijgt over duurzame kwaliteitsstandaarden in Zuid-Amerika. 

Tekst loopt door onder afbeelding

Farias blijft intussen gewoon doorstrijden, soms strijdlustig, dan weer berustend. "De situatie is heel ernstig, maar voor ons niets nieuws," verzucht ze in 'Aanval op de Amazone'. "De inheemse bevolking wordt al 500 jaar bedreigd."

De journalist probeert duidelijk te maken dat de inheemse bevolkingen staan voor een andere manier van denken. "Het gaat alleen maar over geld, economisch gewin. Je kan toch niet ergens binnenkomen en zeggen: 'Jullie doen alles fout. Wij gaan goud delven.' Deze mensen willen gewoon in hun hutten wonen."