Scott Atran (1952) is een Frans-Amerikaans antropoloog, die zich bezighoudt met het begrijpen van de motieven van gewelddadige extremisten. Zo interviewde hij onder anderen gevangen leden van IS, Koerden van de PKK en jonge radicalen die sympathiseren met IS. Hij stelt ze talloze vragen als: ‘wat betekent islam voor jou?’ en ‘welke offers ben je bereid te maken voor datgene dat je waardevol vindt?’.
De Frans-Amerikaanse antropoloog Scott Atran interviewde meer dan duizend gewelddadige extremisten. Zo probeert hij te ontdekken wat hen drijft tot radicale acties.
Atran en zijn team van onderzoekers ontdekte drie cruciale beweegredenen bij IS-strijders. Een diepe betrokkenheid bij heilige waarden. De bereidheid om familie in de steek te laten voor die waarden. En de krachtige spiritualiteit die de gemeenschap van de strijder in zijn ogen bezit. ‘In onze materiële wereld hebben we de spirituele dimensie van mensenlijk handelen onderschat,' aldus Atran tegen CNN.
De spirituele dimensie verklaart volgens Atran de grote aantrekkingskracht van IS, dat volgens hem het grootste aantal vrijwilligers aantrok sinds de Tweede Wereldoorlog. Ook al zijn ze verslagen, ‘de brede beweging is nog lang niet dood’.
In 2015 geeft Atran - als eerste antropoloog - een speech voor de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Daarin betoogt hij dat we hetzelfde moeten aanbieden als terroristische organisaties: dromen. De vrijwilligers die zich bij IS aanmelden zijn geen nihilisten, maar eerder jongeren die ergens thuis willen horen en zich willen ontwikkelen. Atran: ‘Bied de jeugd iets waarover ze kunnen dromen. Bied ze een positieve persoonlijke droom, met een realistische kans om die droom waar te maken.'
De antropoloog is werkzaam in verschillende onderzoekscentra en universiteiten, zoals de Universiteit van Oxford en het Franse National Center for Scientific Research. In 2006 zet hij samen met twee andere wetenschappers Artis International op, een organisatie die zich richt op het onderzoek waarom er gewelddadige politieke conflicten ontstaan.
In zijn boek Talking to the Enemy (2010) betoogt Atran dat terroristen gewone mensen zijn die vooral worden gedreven door hun sociale omgeving. Toch heeft Atran niet altijd over radicalisering geschreven. In 2002 schrijft hij In Gods We Trust (2002). Daarin stelt hij dat religie een bijproduct is van evolutie.