Argos Medialogica

In de ban van Rusland

Terwijl de wereld een andere kant op kijkt, neemt de invloed van Rusland op het Afrikaanse continent in rap tempo toe. Op sociale media wemelt het van de politieke influencers die een antiwesterse boodschap verspreiden en Rusland zien als hun ideale bondgenoot. Het continent wordt zo steeds meer een speelveld voor propaganda en desinformatie. Hoe kon dit gebeuren en wat betekent het voor ons?

Floris-Jan van Luyn en Ruben Altena
Vrijdag 22 december om 22:15 uur op NPO 2

‘Afrika houdt van Poetin', zegt de Kameroense influencer-filosoof Franklin Nyamsi. ‘Poetin beschermt ons. Zo kunnen we ons bevrijden van de knie die het Westen op de nek van Afrika heeft geplaatst.’ Sociale media op het Afrikaanse continent versterken een nieuw zelfbewustzijn, met name onder Afrikaanse jongeren. Maar bij gebrek aan betrouwbare media van eigen bodem is er met de komst van TikTok, Facebook en Whatsapp veel ruimte voor de mening van de straat – die weet feiten en propaganda niet altijd te onderscheiden. Rusland, op zoek naar grondstoffen en nieuwe bondgenoten, maakt daar handig gebruik van. Op een golf van anti-koloniale sentimenten, voedt Moskou via sociale media een beweging die zich steeds meer tegen het Westen keert.  

Medialogica onderzoekt die informatiestromen en de rol van Rusland, en portretteert enkele Afrikaanse influencers die hun hoop vestigen op Rusland. 'Rusland heeft Afrika nooit gekoloniseerd', zegt de politieke influencer Roland Cambell uit Gabon. Geen reden voor wantrouwen, integendeel: ‘Het Westen steelt ons goud en steunt terroristen’, stelt een andere vlogger. De hoogleraar Bruce Mutsvairo van de Universiteit Utrecht maakt zich zorgen over die trend. 'Desinformatie en conflict gaan hand in hand', zegt hij. En nergens lijkt dat zo aan te slaan als in Afrika, een continent van ontelbare conflicten. In de afgelopen drie jaar zijn er alleen al in West-Afrika en de Sahel acht staatsgrepen gepleegd. De waarheid heeft er vele gezichten. Maar pas op met oordelen, zegt influencer MutapaBere, afkomstig uit Zimbabwe: 'Het westen verkoopt ons enkel leugens. De armoede ligt hier op straat. Jullie democratie heeft ons niks gebracht.' Hoog tijd voor een andere wind, vindt hij. En als die uit het oosten komt: graag.

sprekers

Pascal lanni

Franse generaal

Lou Osborn

onderzoeker All Eyes on Wagner

Nicolas Normand

Franse oud-diplomaat

Bruce Mutsvairo

hoogleraar Mediastudies

Roland Cambell

influencer uit Gabon

Franklin Nyamsi

influencer uit Kameroen

Timo

influencer uit Ghana

MutapaBere

influencer uit Zimbabwe

Malick Konaté

gevluchte Malinese journalist

Achtergrondverhalen

Russische propaganda en desinformatie in Afrika

De invloed van Rusland op het Afrikaanse continent neemt in rap tempo toe. Op sociale media wemelt het van de politieke influencers die een antiwesterse boodschap verspreiden en Rusland zien als hun ideale bondgenoot. Het continent wordt zo steeds meer een speelveld voor propaganda en desinformatie. Hoe kon dit gebeuren en wat betekent het voor ons?

Researcher Ruben Altena en regisseur Floris-Jan van Luyn vertellen hoe zij de afgelopen maanden zochten naar een antwoord op deze vraag.

Hoe wat er écht gebeurt in Oekraïne jonge Russen toch bereikt

Waar Russische staatsmedia een vertekend beeld scheppen van de oorlog in Oekraïne, maken jonge Russen en Oekraïners creatief gebruik van social media - zoals Google Reviews, TikTok en de datingapp Tinder - om te delen wat er werkelijk gebeurt in Oekraïne. Maar een nieuwe wet die vrijdag wordt besproken in het Russische parlement, is erop gericht om ook deze informatiestroom droog te leggen.

Russia Today

Nieuwszender Russia Today is in verband met de oorlog in Oekraïne op de Europese sanctielijst geplaatst. Hoe komt de berichtgeving bij RT tot stand? Hoe terecht is het distributieverbod eigenlijk? 

Argos Medialogica zocht in 2015 al uit wat de invloed van het Kremlin op de zender is en hoe het is om als journalist voor RT te werken. In deze aflevering wordt met Peter Pomerantsev, Brits expert in desinformatie, gekeken hoe de zender zich in aanloop naar de oorlog in Oekraïne heeft opgesteld en hoe het tot een verbod heeft kunnen komen.

Het Oekraïne-referendum

Op basis van welk beeld van de werkelijkheid heeft Nederland in 2016 tegen het associatieverdrag met Oekraïne gestemd?

Meer Medialogica