Argos Medialogica

Zwarte Lak en Witte Jassen

In de eerste aflevering van het nieuwe seizoen neemt Argos Medialogica de PR van de geheime diensten onder de loep. Aanleiding vormt een nieuwe inlichtingenwet waardoor de AIVD en de MIVD gemakkelijker internetverkeer kunnen gaan aftappen. Vijf jaar geleden leidde de zogenoemde Sleepwet nog tot ophef, nu blijft een maatschappelijk debat uit. Welke rol speelde de medialobby van de inlichtingendiensten daarbij?

Jacco Versluis en Sergio Nieto Solis
Vrijdag 8 december om 22:20 uur op NPO 2

De ‘diensten’ verklaren informatie soms tot staatsgeheim, maar delen achter de schermen ook vertrouwelijke verhalen met journalisten. En welke rol spelen de experts die een streepje voor hebben op andere wetenschappers, en die door de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (de AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (de MIVD) worden gezien als ‘maatschappelijke steunzenders’ in het debat?

Medialogica onderzocht de communicatie-strategie rond de nieuwe inlichtingenwet. Welke invloed hadden de verhalen in de Telegraaf en de Volkskrant? Waarom voelt hoogleraar Security, Privacy en Identity Bart Jacobs zich verdacht gemaakt? En waarom heeft Hugo de Jonge, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, een obsessie met woonwijken?

Medialogica: over staatsgeheimen, achtergrondgesprekken en een controversieel wetsvoorstel.

op deze pagina

sprekers

Anne Mieke Zwaneveld

is voorzitter van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden, in de inlichtingenwereld beter bekend als de TIB. Voordat de AIVD of MIVD een zogenoemde bijzondere bevoegdheid wil inzetten (bijvoorbeeld: een computer hacken, een woning doorzoeken of telecommunicatie onderscheppen) moet de TIB beoordelen of de inzet van die bevoegdheid wel rechtmatig is. Het oordeel van de TIB is bindend.

 

Bart Jacobs

is hoogleraar Security, Privacy and Identity aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Jacobs trad in 2011 op als ‘witte jas’, nadat DigiNotar – een zogenoemde certificaatautoriteit – was gehackt en de veiligheid van verschillende overheidswebsites niet gegarandeerd kon worden. Jacobs nam zitting in de Commissie Evaluatie Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten 2017, wiens advies aanleiding was voor de nieuwe, tijdelijke Cyberwet. 

Dennis Broeders

is hoogleraar Global Security and Technology aan de Universiteit Leiden. Broeders kent de Nederlandse inlichtingenwereld goed, hij is onder meer lid van de Kenniskring van de CTIVD, de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. De Kenniskring bestaat uit deskundigen die de CTIVD adviseren of tegenspraak leveren. 

Huib Modderkolk

is onderzoeksjournalist bij de Volkskrant, gespecialiseerd in inlichtingendiensten, privacy en de digitale wereld. Onder meer bekend van zijn boek ‘Het is oorlog, maar niemand die het ziet’. 

Hugo Vijver

is oud-medewerker van de AIVD en MIVD. Stond als beleidsadviseur mede aan de wieg van de huidige inlichtingenwet, de Wiv 2017. Is tegenwoordig actief als publicist, en schrijft opiniestukken over inlichtingenkwesties voor onder meer de NRC.

Nicole Temmink

is oud-Kamerlid SP. Volgde Renske Leijten op als woordvoerder Digitale Zaken. Temmink stelde Kamervragen over de ‘witte jassen’ n.a.v. het Woo-verzoek van Bits of Freedom.

 

Silvan Schoonhoven

is journalist bij De Telegraaf. Schrijft regelmatig over de geheime diensten.

Achtergrondverhalen

De PR-campagne van de geheime diensten

Medialogica-makers Jacco Versluis en Sergio Nieto Solis onderzoeken de PR-campagne van de inlichtingendiensten. ‘Ze discussiëren over de vraag: hoe bereiden we de samenleving voor op de uitbreiding van onze bevoegdheden?’ Lees het hele interview met de makers.

Bits of Freedom maakt zich zorgen over nieuwe inlichtingenwet

‘Kamerleden snapten niet precies wat er werd voorgesteld.’ In gesprek met Lotte Houwing, beleidsadviseur bij belangenvereniging Bits of Freedom, over de PR van de geheime diensten en de gevolgen van de nieuwe wet: 'De onkritische houding van veel journalisten vind ik heel matig.’

Hoe moet het verder met de sleepnetwet?

De Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (WIV) geeft de AIVD en de MIVD bevoegdheden om grote hoeveelheden data van internetverkeer en telefooncommunicatie te tappen. Dit ondanks het raadgevend referendum, waarbij de meerderheid van de stemmers de ‘sleepnetwet’ afwees. Als tegenwicht tegen de nieuwe bevoegdheden werd het toezicht op de diensten verscherpt en kwam er - naast de bestaande Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) - een tweede toezichthouder: de TIB, de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden.

Journalisten onder de tap door nieuwe sleepwet

Durft een journalist nog wel riskante onderwerpen op te pakken als de kans bestaat dat de inlichtingendiensten legaal je laptop hacken en kunnen meekijken? Wat betekent deze inperking van de bronbescherming voor hun werk? Argos praat erover met cybersecurity expert, voormalig medewerker en toezichthouder op de geheime diensten Bert Hubert. En met Thomas Bruning, algemeen secretaris van de Nederlandse Vereniging van Journalisten.

Inlichtingendiensten controleren, hoe doe je dat?

CTIVD-voorzitter Harm Brouwer werd vlak na de onthullingen van Edward Snowden voorzitter van de CTIVD en kreeg daarna de ‘Sleepwet’ voor de kiezen. In een interview met Argos blikt de toezichthouder op de inlichtingendiensten terug op een roerige periode. ‘De impact van de nieuwe inlichtingenwet is door iedereen enorm onderschat. Ik vind dat een geheime dienst gegeven de aard van het werk dat ze doen, ook een kritische samenleving moet hebben.’

In het spiegelpaleis van de geheime diensten

De Cryptoleaks onthulden hoe Amerikaanse en Duitse inlichtingendiensten jarenlang talloze landen afluisterden. Nederland profiteerde mee van die sluwe spionage, maar was ook slachtoffer, blijkt uit onderzoek van Argos.

Meer Medialogica