Mudassar: 'Dit zijn de bloemen van mijn carrière'

Mudassar schuwt taboebrekende onderwerpen niet, waardoor hij inkijkjes biedt in verbazingwekkende onderwerpen vanuit een plek waar je die niet verwacht: een man die porno kijkt in het bos, transvrouwen die dansen voor Pakistaanse mannen op een vrijgezellenfeest of een progressieve vader die zijn vrouw laat werken en alleen het huishouden doet. Ook laat Mudassar vaak de moeilijkheden van het leven in Pakistan zien. Zo zagen we een man die permanent gescheiden is van zijn familie door de grens in Kashmir, vrouwen die continu worden aangestaard door mannen op straat of het zware werk van een rioolwerker. 

Achter al deze bijzondere verhalen moet wel een bijzondere man zitten. Genoeg reden voor een interview met deze journalist die werkt in en rond Peshawar, vlakbij de Afghaanse grens. Na zijn gebed heeft Mudassar verbinding kunnen vinden met het internet, dat de afgelopen twee weken plat lag. Hij verschijnt op het beeldscherm. De eerste vraag; ‘hoe gaat het met je?’ is al een lastige binnenkomer. Volgens Mudassar gaat het nooit écht goed met mensen in Pakistan en de regio: “Er zijn altijd problemen, het is heel anders dan het leven in Nederland.” Toch antwoordt hij uiteindelijk dat het wel goed met hem gaat. 

Mudassars dagelijks leven draait volledig om journalistiek. Hij is ofwel opzoek naar verhalen, ofwel bezig met het maken van verhalen. Zelfs als hij niet werkt gaat dit proces door. De verhalen zoeken hem altijd op; “als ik met vrienden ben, als ik spelletjes speel of ga picknicken.” Overal waar hij gaat, ziet hij wel een verhaal voor Metropolis. De Pasjtun regio rond Peshawar zit vol verhalen die interessant zijn voor een internationaal publiek, vooral ook omdat buitenlanders daar niet mogen komen. Dat is waarom hij het ook zo belangrijk vindt om de verhalen die hij verzamelt te vertellen; “dit betekent namelijk dat de mensen geen stem hebben, dus is het mijn taak om een stem voor hen te zijn” 

Aangezien Pakistan niet de makkelijkste plek is om te filmen, zeker niet voor de controversiële onderwerpen die Mudassar aansnijdt, roept dat de vraag op hoe hij hier überhaupt mee wegkomt. “Mensen zien mij als een local, niet als een journalist,” antwoordt hij. Hij woont er natuurlijk al sinds zijn jeugd en de bewoners weten dat zijn werk nooit tegen hun belangen zou ingaan. Toch is er een bepaalde groep die wel erg moeilijk te interviewen of op beeld te krijgen is, namelijk de vrouwen. “Ethiek, cultuur en traditie verbieden het mij om met vrouwen te praten, bij hen te verblijven of om hen te interviewen. Het wordt gezien als heel respectloos tegenover haar familie. We leven in een patriarchale samenleving.” 

Tegelijkertijd hebben Mudassars standpunten rondom dit onderwerp een grote ommezwaai gemaakt sinds 2000, toen hij begon te werken voor internationale media en hij vrouwelijke collega’s had die hem erg hielpen. Hoewel hij aangeeft dat het heel moeilijk is om van gedachten te veranderen in zijn samenleving, deden deze gebeurtenissen en interacties hem beseffen: “Ja, vrouwen zijn ook mensen. Ze hebben gelijke rechten zoals mannen. Ik zou juist moeten focussen op vrouwen! Ik geloof namelijk dat tribale mannen de achtergestelde mensen van de wereld zijn, dus toen realiseerde ik me dat als mannen achtergesteld zijn op dit gebied, hoe is de situatie dan voor vrouwen? Zelfs in Amerika en Europa zijn ze al achtergesteld! Ik geloof dat dat het keerpunt in mijn leven is geweest.”   

Sindsdien begon hij vrouwen in zijn omgeving te steunen om te studeren en te werken in het veld. “Nu, zonder een vrouwelijke stem, of zonder over vrouwen te praten, beschouw ik mijn verhaal als incompleet.” Toch wil hij zichzelf niet ruimdenkend of liberaal noemen: “Nee, het gaat om menselijkheid, niet om liberalisme. Het is menselijkheid dat we moeten zorgen voor vrouwen en de minderbedeelden.” Dat is ook de reden waarom hij momenteel een boek schrijft over het politieke systeem en de problemen van vrouwen in zijn omgeving. Het centraal stellen van vrouwen in reportages komt bovendien terug in Mudassars reportages voor Metropolis. Zo maakte hij een verhaal over vrouwen die worden aangevallen met zuur of in brand gestoken worden door hun familieleden, wat helaas niet ongewoon is in Pakistan.

Naast reportages over het leven van vrouwen of meisjes in Pakistan heeft Mudassar ook tal van andere verhalen gemaakt als vaste verslaggever voor Metropolis. Een verhaal dat hij zich nog levendig herinnert en dat hem nog steeds raakt, is het eerste verhaal dat hij maakte voor Metropolis in 2012. Voor dit item, in de aflevering Telefoon, ging Mudassar een gebied binnen dat onder controle was de taliban en waar niet eens mobiel signaal was. De taliban hadden video's en muziekvideo's verboden en zelfs video/muziekwinkels gebombardeerd. Toch volgde Mudassar een groep jongeren die lak had aan deze regels en 's nachts danste op de muziekvideo's op hun telefoons. “Toen ik die reportage 's avonds laat opnam, genoten de jongeren enorm - maar daarbuiten was er angst. Iedereen was bang. Maar tegelijkertijd kun je je niet voorstellen hoe een korte muziekclip hen zoveel plezier geeft.”

Een ander verhaal waar hij nog steeds trots op is, is het verhaal dat hij maakte over leraar Shariff. Shariff moet vijf uur lang lopen door gebergtes en gevaarlijke zones naar een afgelegen gebied om daar les te kunnen geven aan kinderen. In de reportage is te zien hoeveel impact hij wel niet heeft op zijn leerlingen. Mudassar vertelt enthousiast door: “Eén leraar kan wonderen doen, dus wat als we tien leraren kunnen vinden?” De overheid in Pakistan hoorde over Shariffs verhaal via Mudassars reportage en dacht hetzelfde: “76 scholen werden er gebouwd in dat gebied vanwege dat verhaal! De overheid heeft die strategie nu geïmplementeerd. Dat komt door Metropolis!” Iemand doneerde zelfs geld aan Shariff om de school te renoveren en de leerlingen te helpen. “Nu spelen ze spelletjes en lezen ze boeken. Er is zelfs een crickettoernooi voor alle scholen daar.”

Het filmen van 'illegale' activiteiten in door de taliban gecontroleerde gebieden, het doorkruisen van gevaarlijke zones of het vastleggen van controversiële onderwerpen. Het lijkt Mudassar allemaal niet af te schrikken. Hij is bereid ver te gaan voor zijn verhalen: “De verhalen dwingen me om het te doen, ik ben daar slechts een deel van. Ik ben bedreigd. Mijn camera en laptop werden recht voor m’n neus kapotgemaakt. We zijn geslagen, we hebben vijf uur vastgezeten. Ik heb in heel moeilijke situaties gezeten... Vijf minuten voor je telefoontje kreeg ik heel bedreigende belletjes. Ze zetten me onder druk. Zelfs het internet wordt volledig gecontroleerd en gecheckt. Als je tegen de cultuur ingaat, moet je ofwel stoppen met verslaggeven, of je wordt bedreigd. Ze richten zich op journalisten die voor internationale media werken. Maar als ik een verhaal aan het maken ben en de mensen kunnen zo de situatie in mijn gebied zien, dan motiveert dat mij. Dat moedigt me enorm aan. Mijn leven kan dan wel in gevaar zijn en ik kan problemen hebben, maar mijn werk kan mensen op een bepaald moment ook gelukkig maken. Ik krijg altijd reacties op mijn verhalen.” 

Om dit te illustreren, komt Mudassar met nog een van zijn Metropolis succesverhalen. Hij maakte het afgelopen jaar een item over een man die het riool reinigt om verstopping te verhelpen. Belangrijk werk, maar gevaarlijk voor zijn eigen gezondheid. Bovendien wordt er cultureel op neergekeken. Nederlanders zagen de reportage en doneerden geld aan de rioolwerker, wat hem enorm hielp. Bovendien ging het verhaal viral op de Pakistaanse media en krijgt deze man nu juist veel respect van mensen. Mudassar wil hier echter niet de credits voor nemen: “Ik heb de reportage gemaakt en door hem krijg ik populariteit. Hij doet geweldig werk en ikzelf laat het alleen maar zien.”

Hoewel veel Pakistaanse journalisten het land verlaten en asiel aanvragen in het buitenland, is Mudassar vastberaden om te blijven: “In het Westen kan ik niet genieten van het kleurrijke leven dat ik hier in Pakistan heb. De impact die ik kan hebben op het leven van mensen, dat kan ik niet eens voor één procent doen in Europa of het Westen.”  

Zoals Mudassar bedreigingen ontvangt van de overheid, zijn mensen in zijn directe omgeving vaak ook geschokt door de controversiële onderwerpen die hij aansnijdt. Ooit maakte hij voor Metropolis een verhaal over een man die porno kijkt in het bos, of over dansende transvrouwen. “Dan zeggen mensen: 'oh, je bent verschrikkelijk dat je hierover praat'. Maar er zijn verschillende reacties. Je hebt twee verschillende mensen in de maatschappij: negatieve en positieve. Als je tegen hun gedachten ingaat, ben je een slecht persoon. Als je de regels volgt, ben je een goed mens.” Mudassar zelf ziet echter geen reden voor dit soort commentaar naar hem toe: “Als journalist zie ik mezelf als een telefoon. Ik ontvang en praat alleen maar. Ik laat alleen dingen aan de wereld zien die gewoon bestaan of gebeuren in mijn samenleving.” 

Dat is precies waarom Mudassar duidelijk enthousiast is over Metropolis. Het geeft hem de kans om verschillende verhalen te laten zien die je niet in de mainstream media terugziet. “Je kunt een impact maken van individueel tot nationaal en internationaal niveau. Elk verhaal is heel belangrijk. Ik geloof dat er veel verhalen te maken zijn in mijn omgeving, maar je hebt een platform nodig voor deze verhalen. Dat is hoe Metropolis me heeft geholpen. Dit zijn de verschillende bloemen van mijn journalistieke carrière.”