Daisy Mertens was bijna de beste docent van de wereld

Dat de status van leraren in verschillende landen over de hele wereld daalt, blijkt uit de Varkey Foundation Global Teacher Status Index. Organisaties die nauw bij het onderwijs betrokken zijn, zoals Nationale Onderwijs Tentoonstelling (NOT) en de Britse Varkey Foundation organiseren daarom verkiezingen om zo het imago van leerkrachten wat op te vijzelen. De winnaar van Leraar van het Jaar ontvangt een trofee en de winnaar van de Global Teacher Prize ontvangt maar liefst een miljoen Amerikaanse dollar. 

Daisy Mertens is één van de leraren die meedeed aan beide verkiezingen. Ze is al dertien jaar lang leerkracht bij Brede Basisschool De Vuurvogel in Helmond en geeft les aan groep zeven en acht. In 2016 werd ze verkozen tot Leraar van het Jaar binnen het primaire onderwijs in Nederland. En hoewel ze drie jaar later niet de winnaar werd, belandde ze wel in de top tien voor de Global Teacher Prize. De jury's noemen haar manier van lesgeven innovatief omdat ze kinderen betrekt bij het onderwijs en eigenaarschap geeft. Dat doet ze bijvoorbeeld door driehoeksgesprekken, haar betrokken manier van lesgeven in een zogenoemde ondersteuningsklas en ze zet zich in voor het basisonderwijs in Sri Lanka.

Het driehoeksgesprek moet ervoor zorgen dat kinderen die ruzie hebben of gepest worden, dit melden bij een leraar. Dit geldt voor zowel situaties die ontstaan op school als buiten schooltijd. ''Het doel van de driehoeksgesprekken, met twee kinderen en een docent, is om ervoor te zorgen dat de omstandigheden niet uit de hand lopen. Bovendien leren kinderen voor zichzelf opkomen door te melden wanneer zij zich onprettig voelen,'' vertelt Mertens.

''In het driehoeksgesprek proberen de kinderen het probleem op te lossen onder begeleiding van een leraar." Maar ook tijdens de wekelijkse zogenoemde 'sociokring' kunnen kinderen aan de bel trekken als ze zich onprettig voelen. "Met de ‘sociokring’ wil ik ervoor zorgen dat kinderen in alle veiligheid kunnen zeggen wat hun dwars zit. Op deze manier wil ik in de groep een veilige sfeer en betere omgang met elkaar creëren.''

Naast het houden van driehoeksgesprekken richt Mertens een ondersteuningsklas op. Deze klas is voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben bij de Nederlandse taal en bij rekenen. ''Momenteel geef ik les aan één ondersteuningsklas, met daarin kinderen uit groepen zeven en acht. Hoe ik lesgeef in die klas, hangt vooral af van wat kinderen nodig hebben. Maar centraal staat in ieder geval een praktische manier van lesgeven. 

"Zo gaan we tijdens de rekenles lekkernijen bakken voor een organisatie in de buurt, bijvoorbeeld een verpleegtehuis. De kinderen doorlopen het hele proces, van inkopen tot serveren. Ik ga met de kinderen naar een supermarkt om alle ingrediënten te verzamelen. Maar het enige dat ik ze vertel is dat we voor bijvoorbeeld dertig personen gaan bakken, en dat iedere persoon één plakje cake krijgt. Hoeveel pakken cakemix, eieren en meel we dan nodig hebben, moeten ze zelf uitrekenen.

"En bij het serveren in het verpleegtehuis leren de kinderen nog eens twee dingen. Ten eerste oefenen ze hun Nederlands, en daarnaast kunnen ze ontdekken of werken in een verpleeghuis misschien hun interesse heeft. De kinderen uit mijn ondersteuningsklas zijn erg tevreden met deze praktische aanpak, hoor ik veel. Heel fijn! Op deze manier hebben ze tenminste motivatie om lastige rekenstof tot zich te nemen.''

Volgens Mertens heeft het merendeel van de leerlingen op De Vuurvogel taalbeheersingsproblemen. ''Dat kan zijn omdat ouders zelf de taal maar beperkt spreken. Daardoor kunnen ze hun kinderen nauwelijks helpen met huiswerk, waardoor deze leerlingen een achterstand kunnen oplopen. Ik wil als leraar de kinderen ondersteuning kunnen bieden op de gebieden waar zij dit nodig hebben, zoals lezen, spreken, luisteren of schrijven.''

Wat Mertens doet voor haar eigen school, wil ze ook doen voor scholen in landen waar het onderwijs minder goed is geregeld. ''Voordat de coronacrisis losbarstte ondersteunde ik onderwijsprojecten in Afrikaanse landen door leraren te coachen. Momenteel focus ik mij om het onderwijs te verbeteren op een basisschool in Sri Lanka."

Op dit moment ligt de aandacht van Mertens met name bij het oprichten van een ondersteuningsklas in Sri Lanka. "Ik kan daar nu helaas niet naartoe in verband met de coronamaatregelen. Daarom hou ik één keer in de twee weken een Zoombijeenkomst met een aantal leraren. Zodra het weer kan, ga ik zeker naar Sri Lanka om te kijken wat is veranderd."

Volgens Mertens heeft Sri Lanka een ondersteuningsklas nodig omdat kinderen met een beperking, zoals autisme of het syndroom van Down, in dit land vaak worden verstoten. Als ze naar een reguliere school gaan, worden ze volgens Mertens achtergesteld of krijgen ze hetzelfde aanbod als de rest van de klas.

"Ze krijgen dus geen extra hulp of een speciale behandeling, die ze wel nodig hebben. Maar ook kinderen die wat extra aandacht nodig hebben, omdat ze de stof niet goed begrijpen, krijgen dat niet. Al deze kinderen gaan ieder jaar naar een hogere groep, ongeacht hun resultaten. Ze worden helemaal niet gezien.

''De ondersteuningsklas kan helpen. Tijdens de Zoombijeenkomst die ik heb met een aantal leraren bespreken we hun manier van lesgeven en wat ze kunnen verbeteren. Ik geef ze ook tips over hoe ze op sociaal en emotioneel gebied met kinderen met een beperking en met kinderen die praktische uitleg nodig hebben, moeten omgaan. Onderwijs is zo ontzettend krachtig, ieder kind verdient een onderwijsvorm die bij ze past. Maar wat deze kinderen echt nodig hebben is een school die zich focust op het speciale onderwijs."

Sri Lanka loopt op veel gebieden achter op ons, volgens Mertens is een inclusieve onderwijsvorm hier één van. Als Mertens de Global Teacher Prize had gewonnen, zou ze een deel van het geld doneren aan het onderwijs in Sri Lanka en Afrikaanse landen, zodat leraren de kans krijgen om zich verder hierin te professionaliseren.

Aan de andere kant is ze blij dat ze niet heeft gewonnen. "De docent die gewonnen heeft, houdt zich nauwelijks meer bezig met lesgeven, omdat hij er veel verantwoordelijkheden bij heeft gekregen. Dit zou ik zo ontzettend jammer vinden. Lesgeven is namelijk het leukste wat er is. Ik doe het al dertien jaar met een hoop liefde, en wil dit graag blijven doen.''