We hebben nieuwe publieke werken nodig

"De titel verklapt al een beetje waar het over gaat, namelijk onze groene toekomst op deze planeet. Het gaat om de grote klimaatopgaven van deze tijd en hoe we die gaan oplossen. Tijdens de podcast zal ik, aan de hand van een aantal thema’s, met mensen in gesprek gaan en op zoek gaan naar een beeld van hoe die groene eeuw eruit kan zien.

Ik wil met deze podcast niet vertellen dat mensen zonnepanelen op hun dak moeten zetten, dat ze minder moeten gaan vliegen of minder vlees moeten eten. Dat is al genoeg behandeld. Ik wil juist kijken naar de grotere structuren. Wat moet er allemaal veranderen? Hoe ziet de economie er straks uit? Wat gaan we doen met ons culture bewustzijn? Ik wil dus kijken naar het macroniveau, maar deze grote veranderingen verhouden zich uiteindelijk ook tot ons allemaal. Het is in die zin een podcast met een utopische inslag.''

"Over de toekomst van publieke werken. Nederland is gebouwd op grote publieke werken die in de negentiende en twintigste eeuw zijn gebouwd en die bepalend zijn geweest voor hoe ons land er nu uitziet. Samen met planoloog Bram van de Groenendaal heb ik gesproken over de nieuwe generatie publieke werken. Werken die weer opnieuw tot de verbeelding kunnen spreken en die richting kunnen geven aan de grote transitie waar we doorheen moeten met z’n allen.

De generaties voor mij hebben heel bewust de bouw van publieke werken meegemaakt, maar mijn generatie kent deze alleen uit geschiedenisboekjes. We zijn vergeten hoe het is om te dromen. Zodra wij gaan nadenken over de grotere problematiek zien we alleen maar beren op de weg. Nu staan we aan het begin van een nieuwe fase waarin we geïnspireerd moeten worden om weer te kunnen dromen."

De tekst gaat verder onder de afbeelding

"Het idee van deze publieke werken is dat het vaandeldragers en versnellers zijn van die grote transitie. Ze dragen bij aan het herontdekken van nationale trots en een idee van vooruitgang, zoals de Deltawerken dat eerder voor ons deden. Het kan de kar trekken van al die andere dingen die nog moeten gebeuren. Niemand wordt geprikkeld als je van het gas af moet, dat voelt alleen maar als een grote opgave. Dat soort dingen zorgen er niet voor dat een samenleving zich gaat mobiliseren, terwijl dat nu wel nodig is.

De publieke werken van de toekomst zullen gaan over het vergroenen van steden, het aanleggen van nieuwe bossen of het bouwen van grote energie-eilanden in de Noordzee. Zo’n publiek werk kan dan laten zien dat de ambitie vanuit de overheid groot is om klimaatproblemen aan te pakken. Zo kan het ervoor zorgen dat de burger ook sneller de handen uit de mouwen steekt om de kleine problemen aan te pakken.’’

"De volledige line-up is nog niet bekend, maar ik wil een aflevering wijden aan een nieuwe kunstbeweging genaamd: Solarpunk. Eerdere bewegingen, zoals Cyberpunk, geven een dystopisch beeld waarin de technologie vele malen verder is, maar het leven er niet bepaald rooskleurig uit ziet.''

De tekst gaat verder onder de afbeelding

''De beweging van Solarpunk laat ook zien dat onze dominante verbeelding, bijvoorbeeld van veel Netflix-series, dystopisch is. We kunnen ons dus heel makkelijk een einde van de wereld voorstellen, maar heel moeilijk een wereld die de moeite waard is om voor te strijden.'

Solarpunk wil het juist omdraaien en een wereld voorstellen waar je naartoe zou willen gaan. Als je alleen maar negatieve voorstellingen geeft, dan gaan mensen met de rug naar je toe naar de toekomst kijken. Het word daardoor een selffulfilling prophecy: we kunnen ons alleen maar ellende voorstellen, dus krijgen we die ellende ook.''

"Bepaalde problemen die er al waren zijn veel zichtbaarder geworden. Het virus is iets wat van dier op mens is overgesprongen en daar werd al veel langer voor gewaarschuwd. Er zijn al veel van deze ziektes geweest, maar deze heeft het grootste effect op ons. Uiteindelijk heeft dat te maken met onze leefomgeving en de constante uitbreiding van productie en consumptie.

Mensen beginnen dat onbewust ook steeds meer te voelen. Dat we tegen grenzen zijn aangelopen en dat we daar op grote schaal wat mee moeten doen. De coronacrisis laat ook zien dat de rol van overheid veel groter is geworden en dat ze meer regie moet nemen. Je kan klimaatproblemen niet neerleggen bij de consument of de markt, want die heeft al laten zien dat ze het niet kunnen oplossen. 

Het gekke is dat ik nu minder pessimistisch ben dan voor deze crisis. We staan voor zulke grote opgaven en de oplossingen komen zo traag. Je ziet dat het in andere landen al aan het kantelen is. We zijn door deze crisis in een versnelling terecht gekomen. Een versnelling die door veel landen wordt gebruikt om te investeren in de transitie naar een groene toekomst.''