In Nederland gaan ondernemingen ten onder door de coronacrisis, maar de overheid biedt een vangnet. In Afrika en Azië ontbreekt overheidssteun en sociale zekerheid en daardoor dreigen duizenden vrouwelijke ondernemers alles kwijt te raken. "Dat mogen we niet laten gebeuren," volgens Tjarda Muller van Hivos.

Energia

De ongelijkheid tussen mannen en vrouwen is in Afrika en Azië groot. Hier in Nederland zijn we al een eind op weg om deze kloof te verkleinen, maar in veel landen in de wereld zoals Kenia, Nepal, Nigeria, Senegal en Tanzania hebben weinig vrouwen toegang tot kapitaal of leningen. Velen hebben geen bezit, slechte toegang tot onderwijs en kennen geen digitale apparaten zoals smartphones.

Om hierin voor verandering te zorgen is er sinds 1996 het Energia-programma, dat nu deel uitmaakt van Hivos. "Het viel ons op dat het gender-aspect niet werd meegenomen in de vooruitgang van energievoorzieningen", legt campagneleider Tjarda Muller uit. "Het zijn vooral mannen die deze sector domineren. Daarom bieden we vrouwen die de drive vinden een eigen bedrijf te starten, met het Energia-programma extra ondersteuning."

Zodoende groeit het zelfvertrouwen bij de vrouwelijke ondernemers, omdat ze worden gestimuleerd zelf beslissingen te nemen in het leven. Dat zorgt voor aanzien binnen de gemeenschap en zo kunnen ze een rolmodel zijn voor andere vrouwen en meisjes.

Hivos bestaat ruim vijftig jaar en is ontstaan vanuit een humanistische overtuiging. En verzet zich tegen discriminatie, ongelijkheid, machtsmisbruik en klimaatverandering. Ze werken samen met activisten, ondernemers, journalisten, kunstenaars en organisaties in meer dan dertig landen. Ook staan ze hen bij met hun netwerk, stellen ze financiële middelen ter beschikking en bieden bescherming.

© Nabin Baral / ENERGIA

Sunita, één van de vijfduizend vrouwelijke ondernemers van het Energia-programma.

Aan het werk blijven

Een groot aantal vrouwen gebruikt hernieuwbare energie om hun eigen bedrijf van energie te voorzien; waterpompen om hun gewassen te bewateren en koelkasten om melk en vlees te kunnen bewaren voor de verkoop. Zo ook Sunita uit Nepal, die met ondersteuning van Energia een eigen bedrijf is gestart. Met gebruik van hernieuwbare energie uit waterkracht kan ze de temperatuur van het onderkomen van haar kippen en hun kuikens reguleren en haar gewassen bewateren voor meer opbrengst.

Inmiddels heeft ze bijna geen inkomen meer, wat het terugbetalen van de lening bemoeilijkt om maar te zwijgen van het financieren van de studie van haar zoon.

Naast Sunita zijn er nog zo'n vijfduizend krachtige vrouwelijke ondernemers die niet worden gezien of gehoord. "Daarom vraagt Energia met het Hivos Solidariteitsfonds om steun," zegt Muller. "Het eerste streefbedrag is 100.000 euro. Daarmee kunnen we de meest urgente zaken oppakken. Maar hoe meer geld er wordt opgehaald, hoe beter natuurlijk. Door te doneren kunnen we hen een financieel vangnet bieden, zodat de ondernemers aan het werk kunnen blijven en een deel van hun verlies wordt gecompenseerd."

© Joost Bastmeijer / ENERGIA

Beatrice Akinyi Omondi uit Kenia neemt ook deel aan het Energia-programma.

Koken op houtvuur

Wij kunnen onze lampen aan- en uitzetten wanneer we dat willen. We kunnen maaltijden koken en opwarmen in de magnetron. We gebruiken voortdurend energie waar we ons niet bewust van zijn. Terwijl veel mensen in Afrika en Azië vaak niet eens een lamp hebben om aan te doen wanneer het donker wordt. 

“Koken op houtvuur is de norm in deze landen," zegt Muller. "Maar voor het klimaat is dat schadelijk. Het zorgt voor ontbossing en CO2-uitstoot, maar ook voor de eigen gezondheid is het slecht. Deze rook geeft longproblemen. Luchtvervuiling is één van de grootste doodsoorzaken in Afrika en Azië. Er sterven daar meer mensen aan het inademen van rook dan aan malaria."

Veilig werken en leven

Schone kooktoestellen zijn in landen als Kenia, Nepal, Nigeria, Senegal en Tanzania allesbehalve vanzelfsprekend, net als toegang tot electriciteit. Daarom leggen de vrouwelijke ondernemers zich juist toe op hernieuwbare energie en producten zoals schone kooktoestellen, lampen op zonne-energie, het gebruik van waterpompen en koelkasten en vriezers op zonne-energie. "Deze vrouwen willen op een veilige manier zelfvoorzienend en onafhankelijk zijn. Door zonne-energie in een gebied met beperkt toegang tot elektriciteit hebben dorpen ook ’s avonds licht in huis en kunnen kinderen bijvoorbeeld beter studeren."

De vrouwelijke deelnemers van het Energia-programma introduceren deze producten ook aan andere vrouwen binnen de gemeenschap, want ze hebben grote netwerken. "Het inspireert andere vrouwen ook de producten te gebruiken, of zelf een onderneming te starten. Een schoon kooktoestel of een lamp op zonne-energie koop je eerder van een bekende die er ook nog eens goede ervaringen mee heeft, dan van een vreemde. Ook worden bij verschillende ondernemingen andere vrouwen in dienst genomen om hen werkgelegenheid te bieden."

Gendergelijkheid, ook in Azië en Afrika

Door het heft in eigen hand te nemen, doorbreken deze vrouwen 
genderongelijkheid in hun land en zijn ze een rolmodel voor vrouwen en meisjes in hun omgeving. Omdat ze bovendien met natuurlijke energie ondernemen en duurzame producten verkopen, dragen ze bij aan een schonere wereld.

"De impact die zij hebben in hun directe omgeving is groot," vertelt Muller. "Daarnaast helpen we met aanpassingen binnen de bedrijven, bijvoorbeeld met de aanschaf van smartphones, waarmee ze op afstand in contact kunnen blijven met klanten en leveranciers. Dat is zeker in deze tijd van corona een must."

De lokale partners waarmee wordt gewerkt, hebben grote netwerken en kennen de vrouwen binnen de gemeenschap goed. Voorafgaand aan deelname, vindt een selectie plaats om te achterhalen hoe gedreven een vrouw is die deel wil nemen aan het programma en hoe noodzakelijk de steun is om zelf een onderneming te starten.

Help jij deze ondernemers met heropbouwen?

"In Nederland kunnen we dit jaar Kerst helaas niet vieren zoals we gewend zijn," zegt Tjarda Muller. "Misschien kun je met het geld dat je uit zou geven aan een cadeau, het Hivos Solidariteitsfonds steunen. Door te doneren, kunnen deze vrouwen geholpen worden bij het heropbouwen van hun ondernemingen."

Energia werkt samen met lokale partners als Practical Action (Kenia), Centre for Rural Technology (Nepal), Energy 4 Impact (Senegal) en Solar Sister (Nigeria en Tanzania).

Dit is ook interessant