Al zestien jaar op de Parade: snoepverkoper Miriam

We spreken Miriam op de Parade in Utrecht. Het terrein is nog vrijwel leeg, zo in de ochtend. Haar snoepwagen De Snoep  is nog dicht. In een hoekje van het terrein staat haar woonwagen achter een hek, met pal daarvoor twee theatertenten. De woonwagen is haar huis op de Parade, en die van haar man en twee kinderen.

Miriam heeft een heus circusgezin, want haar man Alex is een Franse acrobaat die ze ontmoette op circus Circo Circolo. Elk jaar reist het gezin mee met Circo Circolo, het Franse circus Un loup pour l’homme  en dus met de Parade.

‘Marius is nu zeven, dit is dus al zijn achtste Parade-jaar,’ zegt Miriam. ‘Als heel klein baby'tje was hij er al. En Sasha is nu vier, dus dit is ook al zijn vijfde Parade-jaar. We voelen ons thuis hier. Ze kijken er ook altijd naar uit om hier weer te komen.

‘In de winter touren we ook veel, maar dat is dan twee weken hier, dan weer zes weken daar, dan weer workshops. Erg wisselend. De Parade is eigenlijk het meest stabiele wat ik heb. Met deze mensen en deze steden. De twee maanden in de zomer dat ik hier ben, is het enige dat al jaren hetzelfde is.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Zestien jaar geleden had Miriam nooit gedacht dat dit haar leven zou worden. Het eerste jaar dat ze op de Parade terecht kwam, was ze werkzaam in de kinderpsychiatrie, nadat ze een opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening had afgerond. (‘Toen ik 16 was ben ik afgewezen op de kunstacademie, dus toen ben ik maar iets sociaals gaan doen.’)

Omdat ze tussen twee banen in zat, had ze wat vrije tijd en besloot ze bij De Paradewinkel  te gaan werken tot na de zomer, waarna ze weer terug naar school zou gaan om filosofie te studeren. ‘Ik kom helemaal niet uit een cultureel gezin. En toen ik op de Parade kwam, dacht ik alleen maar: “Wauw, wat is dit? Wat gaaf!”

‘Er ging een wereld voor me open. Een wereld waar ik behoefte aan had, waar ik met ideeën aan de gang kon. Waar ik dingen kon bedenken én uitvoeren. Dat had ik van huis uit niet meegekregen, en dat heb ik hier gevonden.

‘De eerste dag dat ik bij de winkel werkte werd ik - natuurlijk - verliefd op een van de bouwers. De Parade ging net na de zomer naar Barcelona. Terwijl zij daar waren zat ik in mijn filosofische schoolboeken. “Wat doe ik hier?” dacht ik. Ik leverde mijn boeken in en boekte een enkele reis naar Barcelona. Daar ben ik de Parade gaan doen en heb ik door Spanje gereisd. Ik ben gewoon nooit meer weggegaan.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Na een aantal jaar nam Miriam de snoepwinkel over, toen de vorige eigenaar stopte. In dat eerste jaar kreeg de winkel een flinke metamorfose: het werd verplaatst naar het wagentje dat er vandaag de dag nog staat, en heette vanaf dat moment De Snoep. 

‘Degene die de publiciteit deed, had het wagentje ergens zien staan,’ zegt Miriam. ‘Die kwam met het idee om het wagentje te kopen, en er iets mee te doen. Aan mij werd gevraagd of ik het zag zitten om het voor De Snoep  te gebruiken.

‘De vorige eigenaar van De Paradewinkel  dacht vaak ‘nee’ over dingen. Ik dacht alleen maar ‘ja’. Terwijl de winkel veel kleiner zou worden in het wagentje. En het wagentje moest ook verbouwd worden. Je kon eigenlijk alleen maar denken: het gaat niet. Maar ik dacht alleen maar: het gaat wél.

‘Wat dat betreft ben ik iemand die graag ‘ja het kan’ zegt. Je kunt het ook niet doen, en dan heb je het niet gedaan. Nou, dat was het dan. Terwijl je het ook wél kunt doen. En dan wordt het leuk. Of een zooitje. Dat is wel iets wat ik heel erg heb meegepikt van hoe Terts (oprichter van de Parade, red.) het heeft aangepakt. Het zijn allemaal ideeën die je gewoon moet gaan doen.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Zo begon Miriam ook met de ‘snoepmeisjes’, de verkoopsters die in kostuum het snoep verkopen. Het was een enorme hit. ‘We stonden twaalf keer in de krant, dat hadden we nog nooit meegemaakt. We waren echt een heel klein gezellig team, met alleen maar vriendinnen. Het was een hysterisch leuk jaar.’

Aan het einde van dat hysterische jaar beloofde Miriam met De Snoep  mee te reizen met een ander circus. In ruil daarvoor kreeg ze toen een tractor. Een rode met gele sterren. Samen met haar favoriete collega Roosje, (die twee jaar geleden is gestopt) gingen ze op avontuur. ‘We reden urenlang door de stromende regen met de tractor, en De Snoep erachter. Met een slakkegangetje, want hij gaat maar 23 kilometer per uur.’

Tekst gaat verder onder het kader

En het bleef niet bij een tractor. Het jaar nadat Miriam de tractor kreeg, kocht ze een woonwagen, om ook mee te touren.

 Die moest opgeknapt worden, en dat bleek een flinke klus. Bijna alles moest worden vernieuwd. Dat had Miriam bij het kopen van de wagen niet verwacht. ‘Eén hoek van de wagen leek gewoon een beetje slecht,’ lacht ze. ‘En dit klinkt misschien zweverig, maar dit weet ik nog heel goed. Voor de woonwagen lag een dode zwaluw op de grond, en ik zag die zwaluw en dacht: “Dit is volgens mij geen goed teken.”

‘Maar goed, ik heb hem toch gekocht. En dus helemaal vernieuwd. Maar ik ben er altijd super blij mee geweest. Nu vliegen er vaak zwaluwen mee als ik met mijn tractor door de weilanden rijd. Het is het beste huis dat ik ooit gekocht heb.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Acht jaar geleden veranderde haar Parade-leven, toen Marius geboren werd. ‘Wat ik toen het spannendste vond, was dat ik dan veel van mezelf zou kwijtraken. De maatschappij is nog steeds gericht op moederzorg, die verdeling is ongelijk. Dus met mijn eerste zoon heb ik in het begin acht keer harder gewerkt om te bewijzen dat het allemaal kon.

‘De Parade doen, een ijsbar ontwerpen, nieuwe kostuums maken. Allemaal toen Marius nog geen zes maanden oud was. En tractor rijden terwijl ik moest kolven. “Terts, we moeten even een pauze houden! Ik moet kolven.”

‘Ik ben blij dat ik het allemaal gedaan heb, en dat het lukte, maar achteraf had het ook best iets minder gekund. Ik had niet zo hoeven overdrijven. Want het is echt niet nodig om veel harder te werken dan goed voor je is. Het is wel heel normaal in deze wereld, maar het is gewoon echt niet nodig.

‘Wat wel fijn is aan ouder worden en aan kinderen krijgen: dat je dat gaat leren. Dat je niet keihard hoeft te gaan, om goed te zijn. Helemaal niet.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

In haar knusse woonwagen is het nu rustig, omdat de kinderen op school zitten. Doordat het gezin veel toert, gaan ze niet het hele jaar naar een reguliere school, en moeten ze soms in de zomer lessen inhalen. Op de Parade doet Stichting Rijdende School  dat, een stichting die onderwijs biedt aan kinderen die meereizen met circussen en kermissen.

Regelmatig geven Alex en Miriam ook zelf les. Op de Parade is dat nog wel eens zwaar. ‘Dan ben ik eigenlijk van half negen tot half één bezig met school, terwijl ik ook vaak al dingen voor twaalf uur moet doen voor opening van De Snoep.’

Het is wel een uitdaging met het gezin erbij, vindt Miriam. ‘Dat is het sowieso, maar in ons leven moet je niet onderschatten dat je tijd moet reserveren om alles te organiseren. Elke maand moeten Alex en ik een aantal uur samen zitten met onze laptops en twee schema's naast elkaar leggen, om te kijken waar we zijn, hoe we daar komen, welke voertuigen er mee gaan, wie er oppast, enzovoort.

‘En als onze data veranderen, moeten wij vijf instanties op de hoogte brengen. De crèche van Sasha, de school van Marius, de Rijdende School, de schaak- en yogaclub, zwemles, en de overblijf.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

‘Je bent heel flexibel, maar die flexibiliteit moet wel in een vrij vaste wereld passen. Je moet schakelen tussen wat je zelf allemaal wilt doen en waar je naar toe gaat. In een wereld die veel op routine is gebouwd, moet je om flexibel te zijn jezelf losmaken en een andere weg uitstippelen.

‘Bij alles wat we tegenkomen met de kinderen moeten we opnieuw bedenken hoe het werkt. Dat is ook precies wat ik heel leuk vind: “Hoe kan het anders?” Maar als je dat altijd moet doen is het ook pittig.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

‘De kinderen vinden het reizen leuk, gelukkig. Dus als we drie weken in Amsterdam zijn en Marius gaat naar de gewone school, dan zegt hij: “Wanneer gaan we weer weg?” Hij heeft altijd weer zin in het volgende. Hij weet ook niet beter.

‘Ik denk dat we het ook allemaal fijn vinden om mensen om ons heen te hebben. Dat heb je hier altijd. Ook al heb je de woonwagen en kun je je terugtrekken, zodra je er uit gaat zie je mensen.

‘Maar dat vinden we prettig, om zo'n leven om je heen te hebben. Dat dingen doorlopen. Als ik in ons huis in Amsterdam ben, merk ik dat het stiller is. Ook al wonen we daar op een woongroep, dus dan heb je toch vaak mensen om je heen. Maar het zijn er niet zo veel. En als je dan niet zelf beweegt, gebeurt er ook niks.

‘Hier is altijd beweging. Dat mobiele leven is dus echt een mobiel leven. Je leven wordt altijd in beweging gezet, ook je dagen.  Je kunt een plan maken, maar je wordt altijd van je pad afgestoten of meegetrokken naar iets anders. Het is nooit wat je denkt, het is nooit hoe je het plant. Dus ook als je stopt, dan stopt het niet.

‘Ik vind dat heerlijk. Ik vind dat heel fijn. Dat hangt misschien samen met dat ik wielen fijn vind. Beweging vind ik het fijnste dat er is.’

Tekst gaat verder onder het kader

Toch heeft het circusgezin wel een jaarlijks ritme. Ze wisselen vooral tussen drie locaties: de Parade, het Franse circus en hun huis in Amsterdam. Een echte 'festival hopper' is Miriam dus niet.

‘Ik denk dat het bij mij past om er gewoon wat langer over te doen. Ik ben nooit een backpacker geweest die van hot naar her ging. Ik was vijf maanden op één plek op reis. Daar gaan werken, dat ervaren. En niet één dag hier, één dag daar. Dat heb je met festival hoppen heel erg.

‘Ik houd dus wel van beweging, maar eigenlijk moet het een langzame beweging zijn. Een mobiel leven, maar heel traag.’ Dus is ze dan een soort schildpadje?
‘Ja, ik ben meer een schildpadje. Wel je huisje bij je, maar wel rustig aan.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

De backstage en het terrein begint steeds meer te leven, nu het al bijna middag is. Voor Miriam begint de dag al om zeven uur 's ochtends. ‘De afstand tussen mij en de winkel is vergroot. In het weekend ben je om twee uur klaar met werken, dan ga je nog opruimen, dan nog wat drinken, dus iedereen leeft tot vier uur 's nachts en slaapt tot elf uur 's ochtends.

‘Maar ik niet. Ik ga gewoon om elf uur naar bed. Maar als ik weer wat van de sfeer meepik, dan merk ik dat het gewoon nog steeds hetzelfde avontuur is voor de snoepmeisjes nu. Dezelfde avonturen die ik met Roosje beleefde, beleven zij nu ook.

‘We hebben bij De Snoep een visie: extern drama, intern geluk. De Parade is één groot, dramatisch geheel. Het is een soort snelkookpan van werk, vermoeidheid, feestjes, liefde en vriendschappen. En je leeft allemaal heel dicht op elkaar, dus dat levert wel de nodige drama op.

‘In de winkel hebben we de visie dat externe drama's en roddels allemaal prima zijn, daar willen we van meegenieten en doen we aan mee. Maar intern is er geluk. Bij elkaar is het in ieder geval veilig en samen staan we sterk. En dat zet zich gewoon voort, ook al ben ik er niet meer zoveel bij als vroeger.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

‘Ik vind het ook jammer, dat die afstand groter is. Maar ik vind het ook fijn. In het begin dacht ik: “Het gaat niet, want ik ben zwanger. Het gaat niet, want ik heb een klein kind.” Je hebt allerlei redenen.

‘Maar ik ben inmiddels ook acht jaar verder, en dan zijn het misschien niet meer die redenen die me tegenhouden om heel erg mee te doen. Ik heb er misschien ook niet zo heel veel behoefte meer aan. Ik heb echt ook nachten gefeest, en dingen uitgehaald. Mensen ontmoet, plezier en lol gehad. 's Nachts de zweefmolen in.

‘Twee jaar geleden hebben we 's nachts nog de zweefmolen aangezet, en toen kwam een bewaker. Toen hebben we de bewaker zover gekregen om mee te gaan in de zweefmolen.

‘Ik heb het allemaal gedaan, en ik heb het goed gedaan.’

Gaan we haar de komende jaren dan nog wel op de Parade zien? ‘Dat weet je nooit eigenlijk. Dat is ook wel grappig, de Parade voelt natuurlijk heel erg als een thuis, maar het is een festival. En een festival moet ook vernieuwen en doorgaan. Dat geldt voor mijn leven ook. Dus je weet nooit zeker wat je gaat doen. Maar ik ben er zelf nog helemaal niet klaar mee.’