5G onder de loep: conclusie

Is het tij überhaupt nog te keren? Woensdag 17 juli kwam een voorlopig wetsvoorstel van de ministeries van Economische Zaken & Klimaat en Medische Zorg naar buiten, waarin staat dat de komende jaren supersnel 5G-internet in Nederland wordt geïntroduceerd en dat een heuse antennteplicht wordt ingesteld, om de benodigde zendmasten en kleine antenne-installaties te installeren in de Nederlandse straten.

Volgens de minsteries is er geen reden om aan te nemen dat de straling van 5G schadelijk is voor milieu of gezondheid, ondanks het feit dat de Kamercommissie om nieuw onderzoek heeft gevraagd, alvorens met de uitrol te beginnen. En zo tekent zich een scenario af, dat niet per se als verrassing komt. Zolang het bij aanwijzingen blijft dat 5G schadelijk is, zonder zelf diepgravend onderzoek te doen, prevaleert kennelijk het economische belang. 

In de vorige vier delen van deze reeks bespraken we een aantal casussen rondom 5G. We hadden het over de mogelijke afluisterpraktijken van de Chinese overheid via een bedrijf als Huawei, maar ook hadden we het over de elektrosensitieven die beweren intolerant te zijn voor de toenemende wifi-straling, en we bespraken een mysterieuze vogelsterfte in Den Haag. Allemaal wijzen ze op de mogelijke negatieve gevolgen van de komst van 5G.

Toch ontdekten we dat deze voorbeelden vooralsnog louter aanwijzingen zijn voor mogelijke negatieve gevolgen. De wetenschappelijke onduidelijkheid over het onderwerp heeft namelijk een sluier van onwetendheid over het onderwerp heen gelegd. Hoewel de ICNIRP (International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection) het gebrek aan wetenschappelijke consensus onder de tafel schuift, zijn er - zowel op het internet als daarbuiten – verschillende tegengeluiden vindbaar die grip proberen te krijgen op het debat en hun eigen stem laten horen.

Wie het internet afstruint over dit onderwerp, vindt zodoende verschillende fora waar burgers met elkaar in gesprek gaan over de gevolgen van straling voor hun gezondheid. Zulke platforms vormen een waardevolle ingang voor een partij als Stichting EHS, die zich inzet voor het bespreekbaar maken en het verhelpen van gezondheidsklachten (al dan niet) ontstaan door straling. Gelijksoortige partijen vallen doorgaans vanwege de wetenschappelijke onduidelijkheid tussen wal en schip en kunnen dan ook niet als volwaardige gezondheidsinstantie opereren. 

Toch weten zij met behulp van het internet contact te leggen met burgers die zoeken naar een verklaring voor hun klachten. En gaat dit handjevol ervaringsdeskundigen ook met bedrijfsartsen in gesprek om te kijken wat er vanuit het stralingsdomein te doen is aan deze onverklaarbare gezondheidsproblemen.

Zo proberen zij ondanks de wetenschappelijke onduidelijkheid ook voet tussen de deur te krijgen bij al bestaande, gerenommeerde instanties als de GGD. Ook treden zulke partijen op als bemiddelaar tussen elektrosensitieven en stralingsvrije campings of werkplekken die voorzien in de behoefte naar een stralingsarm leven.

Daarnaast is er in de media de afgelopen jaren heel wat verschenen over de potentiële schade bij andere levensvormen dan de mens zoals planten en dieren.  

Net als in het debat over gezondheid is het ook hier lastig om hard te maken wat nu "de waarheid" is van die stralingseffecten. Ook hier wordt het publieke debat beïnvloedt door uitspraken die online worden gedaan. Om die reden zijn er dan ook door verschillende partijen als onder meer het Rotterdams Museum en de Universiteit van Wageningen verschillende pogingen gedaan om helderheid te verschaffen over het verband tussen straling en de "schandalen" die de media haalden. Hoewel de conclusies over de oorzaak van beide partijen verschillend waren, was de eindconclusie hetzelfde: de vogel- en bijensterfte zouden niet door straling zijn veroorzaakt.

Net als op het gebied van gezondheid ziet je hier dezelfde tendens: onrustige burgers gebruiken het internet om hun zorgen te uiten via verschillende fora en de daarvoor bestemde websites om zo hun belangen naar de publieke arena te verschuiven.

Op het gebied van veiligheid oefenen andere partijen invloed uit op het debat. Daar zie je de Amerikaanse veiligheidsdiensten via de media de mogelijke afluisterpraktijken van China via Huawei benadrukken. Hoewel er voor deze afluisterpraktijken nooit publiekelijk bewijs is geleverd, is Huawei wel een gunstige troef in een handelsoorlog tussen China en Amerika en zoekt de Amerikaanse overheid actief naar bondgenoten om dit bedrijf van de westerse markt te verbannen.

Ook in dit domein zullen we moeten gissen of er daadwerkelijk achterdeurtjes in de software aanwezig zijn, maar ook hier blijkt dat er om economische en politieke redenen invloed uitgeoefend wordt op het debat over 5G.

De restvraag voor ons als bezorgde en "onwetende" burgers is misschien wel deze: wat kunnen we met deze vroege aanwijzingen? En nog belangrijker: zijn deze geluiden ernstig genoeg om voorzorgsmaatregelen te nemen? 

Nu we weten waar alle geluiden vandaan komen en we meer weten over de context waarin 5G geïntroduceerd zal gaan worden, is het aan ons om eventueel iets met die aanwijzingen te doen.  

Carolien Schooneveld vertelt dat er al veel aan onverklaarbare vermoeidheidsklachten kan worden gedaan als de wifi in huis ‘s nachts uitgeschakeld wordt en de slaapomgeving geoptimaliseerd wordt door onnodige blootstelling tegen te gaan.

Hoewel zij haar muren een stralings-werende verflaag heeft gegeven, kun je het ook simpeler aanpakken, zegt ze. Op de website van stichting EHS staan nog een aantal andere maatregelen. De stichting wijst bijvoorbeeld op het gebruik van gloeilampen in plaats van spaar- of TL-lampen. Voor de andere tips klik hier. 
 

Andere initiatieven om straling uit de weg te gaan zijn stralingsarme campings en vakantieoorden. Een treffend voorbeeld van hoe kleine groepjes individuen in Nederland zich afzetten tegen 5G-technologie. Ook het 5G-appeal en talloze fora waar burgers zich verzamelen, zijn initiatieven van kleine groepjes individuen die protest aantekenen.

Maar of je je ook als buurt, stad of land volledig kunt onttrekken aan de toenemende straling is nog maar de vraag. Zolang we geen wetenschappelijk uitsluitsel kunnen krijgen blijft het moeilijk om als collectief "nee" te zeggen tegen de nieuwe technologie die wijdverbreid geïmplementeerd zal gaan worden. En dat terwijl er ook enorme voordelen kleven aan de technologie, voor zowel milieu, gezondheid als de veiligheid. En of je je volledig moet willen onttrekken aan de toenemende straling is dus ook nog maar de vraag.

Vloek of zegen, was onze vraag aan het begin van deze serie. Hoe treffend dat op de dag dat we ons laatste deel publiceren, het kabinet met een wetsvoorstel naar buiten komt om als de wiederweerga een 5G-netwerk door Nederland uit te rollen, ondanks protesten van burgers en andere politieke partijen.  

Maar of je je ook als buurt, stad of land volledig zou kunnen onttrekken aan de toenemende stralingsblootstelling is nog maar de vraag. Zolang we geen wetenschappelijk uitsluitsel kunnen krijgen over of we 5G als vloek of als zegen moeten zien, blijft het moeilijk om als collectief “nee” te zeggen tegen de nieuwe technologie die wijdverbreid geïmplementeerd zal gaan worden.

En dat terwijl er ook enorme voordelen kleven aan de technologie, voor zowel milieu, gezondheid als onze veiligheid. Naast de gevaren van de 5G-technologie - en de wetenschappelijke mist erover – bestaan er dus ook de voordelen. Hierdoor is het dus ook nog maar de vraag of het echt nodig is om je te onttrekken aan de toenemende straling.

In de afgelopen vijf artikelen hebben we je meegenomen in de wereld van 5G en hebben we geprobeerd om je inzicht te geven in waar het publieke debat nu precies over gaat, waar al deze geluiden vandaan komen en wat deze zeggen. We hopen je dan ook in deze serie een beter beeld te hebben gegeven van de 5G-technologie en wat je ervan kunt gaan verwachten. 

In een serie van vijf artikelen dook projectredacteur Lisanne Swart voor Human in de wereld van 5G internet. Met deze serie liet Lisanne zien wat je precies over 5G moet weten en wat het voor je gaat betekenen.