Rechtshistoricus en mediacriticus Madeleijn van den Nieuwenhuizen (30), bekend van het Instagram-account Zeikschrift en het programma Mediastorm, schreef het boek Leven en laten Leven over abortus en zelfbeschikking. In haar boek onderzoekt ze de afwegingen om een zwangerschap af te breken.
Het ziet ernaar uit dat het abortusrecht in de VS binnenkort wordt geschrapt. Hoe kan dit? Gaan we terug in de tijd en wordt abortus weer taboe? Madeleijn van den Nieuwenhuizen onderzoekt waarom dit recht eigenlijk zo belangrijk is.
Wat was voor jou het moment dat je dacht: abortus is een onderwerp waar ik in wil duiken?
“Dat was in december vorig jaar. Ik volgde een livestream van het Amerikaanse Hooggerechtshof, en luisterde naar een pleidooi tegen het abortusrecht. Ik stond met mijn mond vol tanden. Ook omdat ik niet helder voor mezelf kon bedenken waarom ik nou eigenlijk vóór het recht op abortus ben. Ik wist wel dat ik een voorstander was, maar een duidelijke argumentatie kwam niet naar boven. Waarom is dit recht, wat in de Verenigde Staten waarschijnlijk binnenkort wegvalt, eigenlijk zo belangrijk? Toen begon ik met onderzoeken en het schrijven van het boek.”
Je bent op Instagram een open gesprek gestart over abortus. Hoe is dat gegaan?
“Op mijn Instagram-account Zeikschrift vroeg ik mijn volgers wat voor hen de essentie van zelfbeschikking en abortus is. Ik kreeg echt veel reacties, een stuk of vierhonderd. Wat mij ontroerde in die reacties, was de twijfel en lichte tegenstrijdigheid die ik zag bij veel mensen.
Ik sprak bijvoorbeeld iemand die tegen abortus was vanuit religieuze overwegingen, maar die doordat een vriendin ongewenst zwanger werd wel vond dat het een belangrijk recht is. Het is niet altijd alleen maar voor of tegen, het ligt vaak genuanceerder. In het tweede deel van mijn boek laat ik daarom 150 mensen met uiteenlopende visies op abortus aan het woord.”
Voor wie heb je dit boek geschreven?
“Ik heb dit boek vooral geschreven voor de generatie die de tweede feministische golf in de jaren zestig en zeventig niet hebben meegemaakt. Daar val ik zelf ook onder trouwens. Dit zijn de mensen die net zoals ik nooit hebben geleerd hoe ze dit belangrijke recht kunnen verdedigen. Maar naast die groep is het ook voor mensen die abortus een lastig onderwerp of misschien zelfs een taboe vinden.”
Je hebt zelf ook een paar jaar geleden abortus overwogen. Hoe was dat voor jou?
“Een aantal jaar geleden dacht ik inderdaad dat ik zwanger was. Ik was destijds in Parijs en ik vermoedde na een positieve test vijftien weken zwanger te zijn. Wat er in mijn buik zat, voelde voor mij niet als een leven, ook al probeerde ik even om het wel zo te zien. Ik bleef het zien als een klompje cellen, en ik wilde dat het zou verdwijnen. Nu zou dat anders zijn. Ik zou het nu, omdat ik op een andere plek sta in mijn leven, wel sneller als een kindje zien. Zo zie je maar dat zelfs binnen één mensenleven de visie op wanneer een foetus een mensje is veranderlijk kan zijn. Dat mag er ook gewoon zijn. De tegenstrijdigheid en de twijfels zijn niet verkeerd, ze zijn menselijk.
Ik besloot de abortuskliniek in Amsterdam te bellen en ik kreeg een vrouw aan de telefoon die mij echt heel goed te woord stond. Zij gaf me het gevoel dat mijn lichaam mij toebehoorde en ik daar zelf over beschikte, dat had ik echt nodig op dat moment. Uiteindelijk ging mijn abortus niet door. Ik bleek een buitenbaarmoederlijke zwangerschap te hebben en het werd operatief verwijderd."
©
Tatjana Almuli
Madelijn van den Nieuwenhuizen
Vond je het moeilijk om zo'n persoonlijk verhaal met je lezers te delen?
"Ik heb getwijfeld om mijn eigen ervaring te delen in het boek. Ik ben namelijk van mening dat in de media te veel wordt gefocust op individuele verhalen in plaats van op het collectieve verhaal. Toch heb ik besloten om het er wel in te zetten. Het voelde niet goed om alleen over abortus te spreken vanuit filosofische en rationele termen. Juist omdat abortus een hyper intiem onderwerp is, wilde ik ook mijn eigen verhaal delen.
Want ook ik ervaarde die lichte tegenstrijdigheid toen ik dacht dat ik zwanger was. Ik vond het belangrijk dat ik niet alleen mijn verhaal deelde, maar ook dat van 150 anderen; juist om die uiteenlopende gedachtegangen in beeld te krijgen.”
Er zijn in Nederland ook demonstraties voor het abortusrecht, is dat wel nodig?
“De demonstraties zijn vaak uit solidariteit, bijvoorbeeld naar de vrouwen in de VS of Polen, dat is natuurlijk hartstikke mooi. Alleen hoeven we hier niet te doen alsof ons recht ook op omvallen staat. Het is in Nederland goed geregeld, zeker na het afschaffen van de vijf dagen bedenktijd.
Dat had eigenlijk al veel eerder moeten gebeuren, want in twijfel trekken of een vrouw wel goed heeft nagedacht over zo’n keuze, is heel erg betuttelend. Waarom nemen wij vrouwen wel serieus wanneer zij kiezen voor ouderschap, maar niet wanneer ze kiezen voor abortus?”
Wat kan volgens jou beter in het gesprek over abortus?
“Ik vind het goed dat er meer gepraat wordt over abortus, we zijn progressiever aan het worden op dat vlak. Maar nog steeds wordt soms op fluistertoon gepraat over dit onderwerp. Ik denk dat de afweging omtrent abortus minder zwart-wit is dan we doen voorkomen.
Uiteindelijk gaat abortus niet over hoe veilig het is, of over andere praktische bezwaren. Bijvoorbeeld dat een vrouw die in armoede leeft op die manier minder monden hoeft te voeden. Daar moet je voorzichtig mee zijn, want je baseert de argumentatie daardoor op veranderlijke omstandigheden. In de kern gaat abortus gaat over vrijheid, over zelfbeschikking. En over het naast elkaar kunnen bestaan van afwegingen waarom een zwangere mogelijk een zwangerschap wil afbreken.”
3FM made by HUMAN
Dit is een productie van ons jongerenplatform bij 3FM. Samen met de dj's en andere programma's van 3FM zetten zij belangrijke sociaal-maatschappelijke onderwerpen voor jongeren op de agenda. Wil je ook iets agenderen? Mail naar socialmatters@3fm.nl.