Deze regisseurs vergaderen samen in bad

Voor 'Samen' volgden Carmen en Kees een jaar lang een groep parkinsonpatiënten, hun partners en neuroloog Prof. Dr. Henk Berendse. Daarnaast zochten ze naar een manier om met de ziekte van Parkinson om te gaan. Door met anderen in gesprek te gaan, leerden ze wat ze nog kunnen verwachten en hoe de anderen daarmee omgaan.

Vanwege de coronacrisis bellen we met het makersstel voor een gesprek over de manier waarop ze samenwerken en samenleven. Omdat Kees extra kwetsbaar is, zijn ze voorzichtig en in deze tijd volledig op elkaar aangewezen. Niet dat het veel verschil maakt, want zo leefden ze ook al voordat 'social distancing' de norm werd.

Kees: "Eerst waren we levenspartners."
Carmen: "Nee, zo ging het niet. In 1992 kreeg ik een telefoontje van Kees. Ik had naar vijfhonderd verschillende filmproducenten in Engeland mijn cv gestuurd. Eén van hen was Kees. We hebben vervolgens zeven weken samengewerkt op een locatie in Spanje. Het was voor het eerst dat ik aan een documentaire werkte, daarvoor werkte ik voor televisie. Het was prettig om met Kees te werken, hij was een aardige man. Daarna zagen we elkaar niet meer tot 1995."
K: "Toen kwamen we elkaar toevallig tegen."
C: "En werden we verliefd. En begonnen we samen te werken."
K: "Ik had een filmproductiebedrijf en Carmen kwam meewerken aan producties. Langzaam maar zeker werden we ook partners in werk."
C: "Zo ging het, ja. Van tevoren had ik niet gedacht dat ik met Kees zou eindigen. Ik had je voor gek verklaard! Ik bedoel, het was een hele leuke man, maar ik was nog getrouwd. Maar toen ik hem in 1995 tegenkwam, dacht ik: Wat is hij knap. En hij had een assistent nodig voor een productie. Het klikte meteen, al zijn we heel verschillend."

K: "Daarna ben ik voor het Nederlands Filmfonds gaan werken als Hoofd Documentaire. We waren toen al vanuit Engeland naar Nederland verhuisd. Carmen ging door met ons bedrijf en na mijn tijd bij het Filmfonds, in 2010, gingen we niet alleen samen films produceren met andere regisseurs, maar ook zelf films maken. We waren ons ervan bewust dat als het niet zou werken, het onze relatie niet kapot zou maken. De relatie staat op nummer één. Als we dan ook samen kunnen werken, dan is dat een bonus. Over de jaren leerden we dat we heel goed kunnen samenwerken, ondanks dat we zo verschillend zijn."

Tekst gaat verder na foto

K: "Carmen is emotioneler en reageert meer op gevoel, ik ben meer een analyticus en reageer vaak later, de volgende dag of zo. Zij is meer intuïtief en ik ben een schaakspeler, die strategisch denkt. Carmen is goed in sociaal contact, dat heb ik niet zo, ik ben meer introvert."
C: "Soms ben ik te snel met mijn reacties. Maar we gaan vooral verschillende relaties aan met mensen, op alle niveaus."
K: "Ik doe meestal de research. Eerst schetsen we wat we verwachten van elk personage in de film. Dat werk ik dan uit, in de vragen die we gaan stellen. En Carmen is op locatie veel meer intuïtief. Ik bereid het meer voor en Carmen reageert meer in de situatie."
C: "Ik vind het niet erg om mezelf voor gek te zetten. Want ik ben me ervan bewust dat ik niet perfect ben. Ik spreek bijvoorbeeld nog steeds niet goed Nederlands. Omdat ik me bewust ben van mijn tekortkomingen, vind ik het niet erg. Ik denk dat Kees meer bewust is. Hij vindt het erger om een fout te maken."
K: "Ja, dat klopt."

C: "Bij alles wat we doen, neemt degene die ergens beter in is dat onderdeel over. Automatisch. Het meest creatieve deel van het huis is het bad. We gaan ’s ochtends altijd samen in bad, dat werkt voor ons als een vergadering."
K: "Een productiebespreking."
C: "Dan praten we over het verhaal, we bouwen de scènes op en we praten over wat voor een film we willen maken."
K: "En natuurlijk kennen we elkaar zo goed dat we maar een halve zin nodig hebben om de ander te begrijpen. Daardoor is onze communicatie erg snel en kort, ook op locatie."
C: "Ik denk dat wij vooral veel respect voor elkaar hebben. En dat voelen we. Dat moet je niet alleen hebben, maar ook voelen. Dat helpt ons in onze relatie en in ons werk."
K: "Absoluut."
C: "En we vinden elkaar nog steeds heel leuk. Er zijn periodes dat het minder gaat maar tot zo ver zijn we erin geslaagd."
K: “Het is grappig, want mensen vragen ons hoe we het volhouden om de afgelopen 25 jaar zo ongeveer 24 uur per dag samen te zijn. Maar we doen het nog steeds. Het werkt gewoon erg goed."

Tekst gaat verder na foto

K: "Toen ik erachter kwam dat ik parkinson had, zeiden veel mensen dat we er een film over moesten maken. Maar daar hadden we totaal geen interesse in. We hadden niet alleen te veel om zelf te verwerken, we waren vooral geen liefhebbers van egodocumentaires, films over jezelf. Het was voor ons dus een heel grote stap. Maar na twee jaar dat we het afhielden, dachten we dat het eigenlijk wel een goed idee was om het te doen. Ook omdat het, naast onszelf, anderen kan helpen om te kijken hoe je moet dealen met zo’n situatie. Er zijn niet veel films die je dat laten zien, zover wij weten."

C: "In 2017 benaderden we Bert Janssens (eindredacteur Human). Ik zei tegen hem: 'Dit is vreemd voor ons, maar het is iets dat we willen verkennen'. En begonnen we te bespreken hoe we de film konden maken. Een egodocumentaire was niet een voor de hand liggende keuze, want we zijn altijd heel privé geweest. Natuurlijk hebben we ons werk, maar we zien niet veel mensen en we komen niet op veel feestjes. We zijn een beetje saai in dat opzicht."
K: "De meeste mensen beginnen met een film die over hun eigen leven gaat, in de documentairewereld, met hun eigen verhaal. En daarna ontwikkelen ze zich verder. Wij hebben het andersom gedaan, wij eindigen met een persoonlijke film."

Tekst gaat verder na foto

K: "De film 'Samen' was heel anders dan onze vorige films, want we hadden onszelf nooit zo gefilmd. Het was totaal nieuw voor ons, vooral omdat het zo'n emotioneel onderwerp is. Dat maakte het aan de ene kant moeilijk, maar aan de andere kant konden we de film ook sturen naar wat we zelf uit de film wilden halen."
C: "We zijn samen ergens naar op zoek en we zien de pijn bij elkaar, maar alles is anders. Vroeger zaten we in hetzelfde schuitje, nu zitten we  samen in de situatie, maar varen we beide ergens anders naar toe. Zo zie ik het. Jammer genoeg. Tot dusver gaat onze reis nog samen, maar het is een andere reis."
K: "We zoeken nog steeds naar een manier om ermee om te gaan. Elke dag denk je aan de ziekte, het is er altijd."

K: "Ja, het was omdat we een film wilden maken die zou laten zien hoe het is om door dit proces te gaan. De beste manier was natuurlijk om zelf de hoofdpersonages van de film te worden. De gesprekken met de mensen in de film zijn heel close, want we hebben allemaal dezelfde ervaring."

C: "Ik denk dat je bij het maken van een film wilt reflecteren op wat jou op dat moment in het leven raakt. Wat ons bezighoudt is sterfelijkheid, lijden, verlies. Het is er allemaal en dichterbij dan wij verwachtten. En dat is beangstigend. Het zijn universele thema’s. Er komt een moment dat je iemand van wie je houdt verliest. We weten niet wanneer, maar het zal langzaamaan slechter gaan. We wilden dat delen en aangezien we filmmakers zijn, hebben we dat door middel van een documentaire gedaan."

Tekst gaat verder na foto

C: "Iedereen zegt altijd dat het maken van een film je leven kan veranderen. Dat nam ik nooit zo serieus. Maar voor mij is deze film heel therapeutisch geweest. Het was heel spannend, niet het maken van de film, maar alle emoties die erbij kwamen kijken. Vooral de montage was moeilijk, omdat je urenlang met al die emoties moet dealen. Ik kwam erachter dat ik rustig aan moest doen. Dat zit niet in mijn karakter, maar ik kwam andere kanten tegen. Het was een heel mooie ervaring."

K: "Ja, echt een mooie ervaring. Ook voor mij. Het is niet dat we een antwoord gevonden hebben. Ik denk ook niet dat het hoeft. Alles verandert toch de hele tijd, dus je moet je steeds aanpassen. Maar het was zeker een therapeutisch proces om deze film te maken. Het was heel bijzonder om de mensen te ontmoeten die in de film zitten. We hebben ze zelf benaderd, eerst via onze dokter en daarna zelf. En we konden het allemaal heel goed met elkaar vinden. Het was prachtig om ervaringen te delen. Zij waardeerden dat en wij ook. Want uiteindelijk waren het geen interviews, het waren uitwisselingen van ervaringen."

K: "Voor mij was het vooral dat ik door anderen te horen praten over hun ervaringen een beter idee kreeg van wat me te wachten staat en hoe ik daar mee om kan gaan. Dat was voor mij de therapeutische kant ervan. Maar ook dat je met mensen kan praten over je angsten. Normaal ben ik heel introvert, dus ik praat niet veel over die dingen. Het was goed om mezelf te dwingen om die gesprekken aan te gaan."

C: "Door deze documentaire zie ik echt het doel van filmmaken. Het geeft me een manier om te begrijpen waar ik ben. Ik denk dat ik dit niet op dezelfde manier had kunnen bevatten als ik niet dit vak had. Vanuit dat oogpunt is het een prachtige manier om te kunnen begrijpen hoe de wereld om je heen werkt in situaties die je niet kent en waar je niet op bent voorbereid."

Tekst gaat verder na foto

K: "We zitten nu door de maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus even in totale isolatie. Het is voor iedereen een rare situatie, maar ik loop extra risico. Ik ben oud, ik heb parkinson, ik heb hartproblemen. Daarom blijven we thuis en hebben we besloten zo weinig mogelijk contact met anderen te hebben. We hebben alles stopgezet, want ik kan het risico op corona niet lopen."
C: "Maar ons leven is weinig veranderd. Onze dagen zijn gevuld met het kijken van films, met elkaar praten, eten..."

K: "En we gaan een nieuw project beginnen waarin we met een neurowetenschapper gaan kijken naar de ontwikkeling van een geneesmiddel voor parkinson."
C: "We hebben het al voorbereid, maar we hebben het nu even stopgezet. Ik vind het wel fijn dat het leven even tot halt is gekomen, maar dat geldt natuurlijk niet voor iedereen. We moeten er het beste van maken. In ons geval, kunnen we nieuwe projecten ontwikkelen."

K: "Ja, er zijn wat projecten die we nu aan het ontwikkelen zijn. In verschillende fases. Maar eerst gaan we de film maken over de ontwikkeling van een geneesmiddel, die gaat ‘The cure’ heten. Met als bijzin: de patiënt, de partner en de wetenschapper."