Op deze onderwijspagina over burgerschap vind je video's en lesmateriaal om het gesprek in de klas te voeren over psychische gezondheid, depressies, prestatiedruk en burn-outs. Het lesmateriaal is speciaal gemaakt voor het mbo.

Praten helpt! Zit je niet lekker in je vel of zie je het (even) niet meer zitten? Neem anoniem contact op met MIND Korrelatie. Praten over zelfmoordgedachten kan ook anoniem: chat via www.113.nl of bel gratis naar 0800-0113.

Voorafgaand aan het geven van deze les is het belangrijk dat je je zeker voelt om het onderwerp te bespreken. Stel jezelf daarnaast de volgende vragen:  
- Eigen rol in het gesprek: Wanneer zijn de dingen die worden besproken aanleiding voor overleg met de mentor, zorgcoördinator en leidinggevende? En wat doe je zelf in het gesprek met de studenten?
- Interne zorglijn: Wat is de interne zorglijn op school? Wat moet je doen wanneer (je denkt dat) het met een student mentaal niet goed gaat? 
- Externe zorglijn: Wat is de externe zorglijn, oftewel met wie kunnen medewerkers van de school overleggen? Welke rol heeft de jeugdarts/jeugdverpleegkundige van de GGD?  
- Rol van de ouder(s)/verzorger(s): Hoe ga je hierin samenwerken met de ouder(s)/verzorger(s)? Wanneer breng je hen op de hoogte? 
- Geheimhouding: Wat doe je wanneer een student niet wil dat je de ouders op de hoogte brengt van diens psychische problemen? Advies: beloof nooit dat je het niet zult delen met anderen, vanwege het feit dat de student misschien een gevaar voor zichzelf is en je hulp moet zoeken. 

Opgelet: Het is goed om je ervan bewust te zijn dat er misschien studenten in de klas zitten die zelf of in hun nabije omgeving heftige ervaringen hebben op het gebied van mentale gezondheid. Deze les kan een inleiding zijn om dingen bespreekbaar te maken, maar alleen als studenten daar zelf aan toe zijn. Bij deze ervaringen kan verdriet of in sommige gevallen zelfs trauma een rol spelen. Het is belangrijk dat studenten zich niet verplicht voelen om deze gebeurtenissen op te rakelen als zij dat (nu) niet willen. Geef daarom altijd de ruimte om ervaringen te delen maar ook om ze voor jezelf te houden of later 1 op 1 te bespreken.  

Paniekaanvallen, burn-outs en depressies

Paniekaanvallen

Manon heeft last van paniekaanvallen. Hoe is het om zo bang te zijn dat je niet meer buiten komt? In de documentaire legt ze uit hoe het voelt om een paniekaanval te hebben.

lesbrief + werkblad
Een zogenaamd perfect leven

YouTuber Nynke (19) van het paardenkanaal Zaressa, lijkt het perfecte leventje te leiden, maar in het dagelijks leven blijkt dat anders te zijn. Ze heeft veel last van angstklachten, waardoor ze depressieve gevoelens krijgt. Een groot contrast. Nynke raakt in een crisis en moet worden opgenomen in een kliniek. “Ik dacht dat ik daar niet hoorde, ik ben daar niet erg genoeg voor.”
 

Verdiepingsvragen en opdracht
  • Vind jij dat we genoeg praten over mentale gezondheid? 
  • Heb je een ervaring met mentale gezondheid die je graag zou delen? Dit kan bijvoorbeeld ook van een vriend(in) of familielid zijn.
  • Is jouw leven in het echt net zo perfect als online?

    Laat de studenten een brief schrijven. Voor zichzelf: Als je zelf niet lekker in je vel zit, hoe zou je dan geholpen willen worden? Wat vind je fijn? Wie wil je bedanken? Of aan iemand in hun omgeving die last heeft van mentale problemen. Wat wil je tegen diegene zeggen?
Aafke en Josje Romeijn praten over hun depressies

In de YouTube-serie #OpenUp gaan twee artiesten met elkaar in gesprek over hun psychische en mentale issues. Stress, burn-outs en depressies krijgen erkenning en herkenning. De duo's doorbreken het taboe en praten openlijk over deze onderwerpen én vertellen hoe je om kan gaan met deze problemen.

In deze aflevering praten Aafke en Josje Romeijn over hun depressies en wat ze in die tijden aan elkaar hebben.

powerpoint

Slaapproblemen

Wat is jouw dag- en nachtritme?

Een op de vijf Nederlanders kampt met slaapproblemen. In de slaapcentra van de Nederlandse ziekenhuizen komen steeds meer jonge mensen die niet meer kunnen slapen. Ze zijn hun dag- en nachtritme kwijt, en verliezen zo langzaam het contact met de wereld om hen heen. In de 2Doc: Tegen de Tijd volgt regisseur Nelleke Koop de behandeling van Muied (17), Nienke (22), Leon (24) en Maurice (51). In de verkorte versie zien we Nienke en Muied die in het dagelijks leven worden beïnvloed door een verschoven slaap-waak ritme.

hele documentaire
Lesbrief + werkblad

Familieleden met mentale problemen

Jesse vertelt over depressie aan broer Kay Nambiar

In deze aflevering gaan Jesse en Kay Nambiar in gesprek over hun band in tijden van de mentale problemen van Jesse. Terwijl Kay Expeditie Robinson wint glijdt Jesse af in een zwart gat. Om dit bespreekbaar te maken schreef Jesse een brief aan zijn broer Kay.

Goed om te weten: deze video laat goed zien dat een depressie niet altijd een direct aanwijsbare reden heeft. En als je niet lekker in je vel zit, hoeft dat ook niet altijd te betekenen dat je meteen in een depressie komt. Het is belangrijk om er over te praten, met een dierbare, een vertrouwenspersoon van school of een professional. 

Opdracht

Jesse heeft een brief geschreven om zijn broer Kay te vertellen over zijn psychische problemen. Laat de studenten een brief schrijven:
1) aan een dierbare die last heeft van psychische problemen. Wat willen ze diegene vragen? Hoe beleven ze de problemen?
2) over hoe ze zelf in hun vel zitten. Waar hebben ze behoefte aan?

Euthanasie bij psychisch lijden

Bekijk hier de fragmenten uit het programma Karo wil goed dood. Karo (29) heeft een complexe posttraumatische stressstoornis (CPTSS) en is uitbehandeld. Het psychisch lijden is haar teveel geworden. Op 2 december 2022 wil Karo dood. Door een euthanasietraject in te gaan, krijgt ze de kans om op een menswaardige manier dood te gaan. Bij elk fragment staan vragen die je in de klas kan bespreken. 

Opgelet: Mogelijk zit er in je klas een student die iemand heeft verloren aan euthanasie. De fragmenten kunnen helpen dit onderwerp bespreekbaar te maken. Het is goed om je te realiseren dat deze fragmenten emotionele reacties kunnen oproepen. Voorafgaand aan het geven van deze les is het belangrijk dat je je, als onderwijsprofessional, zeker voelt om het onderwerp te bespreken.

Einddatum

Karo heeft in haar agenda een einddatum staan. Dit is de datum waarop Karo dood wil. Ze zit in een euthanasietraject en wacht nu op de laatste toezegging. Ze vertelt in dit fragment ook waarom ze euthanasie wil. "Ik heb de behandelingen en de medicatie een kans gegeven. Ik voel me heel erg klem zitten. Ik wil dood gaan, maar ik wil niet de narigheid die het oplevert voor de omgeving."

  • Wat vind je ervan dat Karo een datum voor haar dood heeft gekozen?
  • Ken jij mensen in je omgeving die worstelen met hun mentale gezondheid? Zo ja, hoe ga jij hier als buitenstaander mee om?
Blijven praten over mentale gezondheid

"Mentale gezondheid is relatief onzichtbaar," zegt Karo. In dit fragment legt ze uit waarom ze ervoor heeft gekozen om mee te werken aan de film. "De mensen die ermee worstelen hebben niet allemaal de gelegenheid om daar een stem aan te geven. Daarom doe ik dit voor hen."

  • Waarom denk jij dat het belangrijk is dat we blijven praten over mentale gezondheid? 
  • Op welke manier denk jij dat we dit onderwerp nog meer bespreekbaar kunnen maken? 
Ik strook niet met het eigen idee van mezelf

"Zelf het einde schrijven aan het verhaal van je bestaan, het zou altijd verdrietig blijven, maar waardiger kan je niet gaan," leest Karo voor uit een afscheidsbrief van een dierbare. Nog steeds vindt Karo het lastig om positief naar haarzelf te kijken.  

  • Wat is het beeld dat jij van jezelf hebt?