Op deze onderwijspagina over burgerschap vind je video's over dierenrechten en het milieu. Het lesmateriaal is onderverdeeld op thema en niveau (po, vo, mbo en hbo).

Klimaatverandering - bovenbouw po/onderbouw vo

Wakker liggen vanwege de klimaatverandering

Bastian (11) kan 's nachts vaak wakker liggen over het klimaat. Hij maakt zich zorgen over de toekomst, maar vindt het ook moeilijk daarom dingen te laten die hij eigenlijk leuk vindt om te doen. Moet hij wel of niet meer doen voor het klimaat?

Verdiepingsvragen
  • Wat is het klimaat?
  • Wat doe jij voor het klimaat?
  • Bastian moet dingen laten voor het klimaat, zoals grillworst. Herken je dat? Wat doe jij niet vanwege het klimaat?
  • Maak jij je zorgen om het klimaat?
  • Vind je dat Bastian naar Australië op vakantie mag gaan? Waarom wel/waarom?
  • Wat voor advies zou je Bastian geven?

Natuur vs. cultuur - bovenbouw po/onderbouw vo

Opkomen voor de natuur

De 11-jarige Filine uit Dordrecht zit het liefst de hele dag in haar favoriete eikenboom om naar de natuur te kijken. Het lijkt haar best fijn om een boom te zijn want ‘dan blijft alles gewoon hetzelfde’. Maar dan wordt de rust verstoord. Er worden bomen gekapt in het bos en Filine is bang ook haar boom te verliezen. Het eigenzinnige meisje komt in actie om haar lievelingsboom te beschermen.

Natuur versus cultuur

Wat is dat eigenlijk: natuur? Een vraag die op het eerste gezicht niet zo lastig lijkt, maar toch knap ingewikkeld blijkt. In hoeverre creëren we natuur? Is een aangelegd park wel of geen natuur? Menno wil weten waar de grens ligt tussen natuurlijk en onnatuurlijk. Hij wordt door Borre gezappt naar filosoof Koert van Mensvoort, oprichter van het platform Next Nature dat de veranderlijke relatie tussen mens, natuur en technologie onderzoekt.

Verdiepingsvragen
  • Wat is natuurlijk?
  • Wat is onnatuurlijk?
  • Is een mens natuur of cultuur? 

Natuur vs. cultuur - bovenbouw vo/mbo

Waarom zijn bijen zo belangrijk voor de landbouw?

Bij bijen denken we al snel aan honing, maar deze insecten brengen indirect nog veel meer eten naar ons bord. Voor vele gewassen is de bestuiving door bijen essentieel, denk bijvoorbeeld aan amandelen, avocado’s en blauwe bessen. Zonder de bijen zouden deze etenswaren nooit meer op de eettafel te zien zijn. In de documentaire nemen we een kijkje achter de schermen bij grote bijenhouders in Amerika. Hoe dragen de beestjes bij aan ons eten? Waarom sterven sommige koloniën uit en wat zou dat voor invloed hebben op de landbouw?

Verdiepingsvragen
  • Waarom zijn bijen belangrijk voor de landbouw?
  • Waarom zijn de bijen aan het uitsterven? Is er iets wat we eraan kunnen doen?
  • Wat zou er gebeuren als bijen uit zouden sterven?
  • Vind jij dat bijen beschermd moeten worden? Waarom?
  • Vind je de manier waarop wij land verbouwen in Nederland duurzaam?

Afval - bovenbouw vo/mbo

Afval opruimen op de Mount Everest

De Mount Everest, gelegen in de Himalaya, is de hoogste berg ter wereld. Al jaren trekt de berg toeristen naar het gebied die de berg willen trotseren. Helaas laten zij ook iets achter, hun afval. Nu het toerisme in de regio aan het afnemen is door de pandemie nemen de dorpelingen die in de bergen wonen de taak op zich om het afval in de bergen op te ruimen. Drie bergbeklimmers besluiten de Mount Everest te beklimmen en op hun weg naar beneden zoveel mogelijk van het afval mee te nemen. Waarom vinden zij dit zo belangrijk?

Verdiepingsvragen
  • Wat vind je van de opruimactie van de bergbeklimmers?
  • Welke soorten afval kom je het meest tegen?
  • Wat doe jij als je afval ziet liggen? Heb jij wel eens meegedaan aan een opruimactie? Waarom wel/niet?
  • Vind jij dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor het opruimen van hun afval of ligt dat ook bij andere partijen zoals de overheid/bedrijven/goede doelen?
  • Wat zouden we nog meer kunnen doen om zwerfafval te voorkomen? 
  • Hoe duurzaam is jouw levensstijl? Doe de quiz van het WNF, hoe verhoud jij je t.o.v. het Nederlands gemiddelde? Zijn er nog verbeterpunten?

Voedsel - bovenbouw po/onderbouw vo

Moet ik vegetariër worden?

Tycho (10) wil eigenlijk vegetariër worden, want dat is beter voor de dieren en voor de wereld, maar hij is erg dol op vlees. Hij heeft heel akelige beelden gezien van hoe koeien, kippen en varkens worden geslacht. Die beelden komen vaak terug als hij in bed ligt. Hij zou het allerliefste willen dat er alleen nog vegetarisch gegeten mag worden. Zodat niemand in zijn omgeving meer vlees eet en hij er ook niet naar gaat verlangen.

Verdiepingsvragen
  • Herken je het dilemma uit de aflevering?
  • Kom jij wel eens filmpjes tegen op het internet die je liever niet wil zien?
  • Zou jij vegetariër kunnen worden voor het klimaat? 
  • Heb je wel eens een vleesvervanger gegeten? Wat vond je daarvan?
Lukt het om veganist te zijn?

Isaac is vegetariër en wil nu graag veganist worden. Hij loopt alleen tegen veel praktische problemen aan, omdat in veel producten bijvoorbeeld zuivel of eieren zit. Isaac heeft ook meegelopen met klimaatmarsen om te laten zien aan mensen dat er echt iets aan het klimaat gedaan moet worden. Hij probeert ook aan zijn vrienden uit te leggen dat het beter is om te stoppen met vlees eten.

Verdiepingsvragen
  • Herken je het dilemma uit de aflevering?
  • Zou jij kunnen stoppen met het eten van vlees? Of nog verder, helemaal geen dierlijke producten meer eten?
  • Maak jij je zorgen om de toekomst van de wereld?
  • Kan jij als kind de wereld veranderen? Zo ja, wat kan je doen? Zo nee, waarom niet?

Voedsel - bovenbouw vo/mbo/hbo

Wat houdt ons tegen? - Voedselverspilling

De drie fragmenten van de aflevering Een Beter Milieu begint met Eten gaan over voedselverspilling. Jaarlijks gooien we met z’n allen twee miljard kilo voedsel weg. In deze les - geschikt vanaf de tweede klas - krijgen de leerlingen meer inzicht in waarom er zoveel voedsel wordt verspild en wat ze zelf tegen voedselverspilling kunnen doen.

Vlees en de rest van de wereld

De gemiddelde Nederlander eet zo'n 76 kilo vlees per jaar. Hoe is de vleesconsumptie in de rest van de wereld? Een satanische chef in Estland vindt dat je alle onderdelen van alle dieren moet kunnen eten. Ook in Zuid-Afrika lusten ze wel een stukje vlees. Jack Black gooit vlees op de barbecue terwijl je auto wordt gepoetst. Twee dappere strijders in Maleisië willen het land juist van het vlees af helpen. De vegans gaan de straat op om te demonstreren bij McDonalds in de hoop dat mensen vaker dierlijke producten laten staan.

Verdiepingsvragen
  • Wat vind je ervan dat de chef in Estland alles van een dier eet?
  • Zou je zelf alles van een dier kunnen eten? Waarom wel/niet?
  • Wat vind je van de strijd van de Maleisiërs?
  • De mannen in Zuid-Afrika moeten lachen als hun de vraag wordt gesteld of ze ooit vegetariër kunnen worden. Wat vind je van hun reactie? Zou jij vegetariër kunnen worden?
  • In Zuid-Afrika is er een ritueel als jongens volwassen worden. Ze moeten dan een dier slachten. Wat vind je van dit ritueel?
  • Stel je voor: iedereen die vlees wil eten moet zelf het dier slachten. Hoe zou je dat vinden?
Vlees eten als gewoonte (hbo)

Vlees is vervlochten met mooie rituelen in het leven ziet Hamer. “Maar de schade die we daarmee aanrichten is aanzienlijk,” zegt hij. “We worden geconfronteerd met onszelf en we moeten allerlei gewoontes aanpassen omdat we het niet goed doen. En het is zeker niet makkelijk om te erkennen dat gekoesterde gewoontes en mooie, betekenisvolle rituelen schadelijk zijn voor de wereld.”