NSC Kamerlid Rosanne Hertzberger roept in de initiatiefnota op tot een breed onderzoek naar de huidige euthanasiepraktijk bij psychisch lijden. Hertzberger is vooral bezorgd over de toename van euthanasie bij jongeren onder de dertig jaar, tegen de achtergrond van een sterk verschraald ggz-aanbod en de verslechtering van het mentale welzijn bij met name jonge vrouwen.
Er leven grote zorgen over de euthanasiepraktijk bij psychisch lijden en de berichtgeving in media daarover. Dat blijkt uit een tweedelige serie van Medialogica Ontleedt die op 4 oktober op NPO Start verschijnt. Coalitiepartij NSC deelt deze zorgen en komt daarom met een initiatiefnota waarin ze pleit voor een onderzoek naar de huidige euthanasiepraktijk.
Toename euthanasie bij jongeren
Het aantal euthanasieën bij mensen onder de dertig jaar verdubbelde vorig jaar ten opzichte van het jaar daarvoor. De stijging is de afgelopen jaren vooral te zien onder vrouwen binnen deze leeftijdscategorie. Over deze ontwikkeling is de afgelopen maanden publiekelijk discussie ontstaan onder psychiaters. NSC vindt dat zorgwekkend.
In de initiatiefnota schrijft Hertzberger: “Bij het beëindigen van een mensenleven, zeker wanneer dat gaat om het leven van een jong, kwetsbaar mens, is het van immens belang dat de betrokken artsen met gezag optreden. De maatschappij moet ervan uit kunnen gaan dat de betrokken artsen op groot vertrouwen en draagvlak kunnen rekenen bij hun collega’s. Door de ontwikkelingen en de openlijke onenigheid in de ggz is daar twijfel over ontstaan.”
Hoewel de partij schrijft dat de euthanasiepraktijk in Nederland zorgvuldig is, ziet NSC dat deze snelle, maatschappelijk zeer gevoelige verschuivingen riskant zijn als ze niet kritisch gemonitord worden. Herzberger vraagt zich af of de criteria in de euthanasiewetgeving toereikend zijn als het gaat om psychisch lijden, in het bijzonder bij jonge mensen.
Om hier meer duidelijkheid over te krijgen, wil de partij wetenschappelijk onderzoek laten uitvoeren naar de achtergrond van de toename van euthanasie-aanvragen onder jongeren. Daarnaast stelt ze voor een commissie van wijzen in te stellen om onder andere meer inzicht te geven over de rol van artsen in de euthanasiepraktijk, en te onderzoeken of de Wet Toetsing Levensbeëindiging volstaat voor euthanasie bij psychisch lijden.
Mediarichtlijn
De partij maakt zich, evenals experts in de uitzending van Medialogica, ook zorgen over de berichtgeving in media. Er is het afgelopen jaar veel aandacht in de media voor met name jonge mensen onder de dertig die euthanasie krijgen vanwege psychisch lijden. Die berichtgeving is eenzijdig, volgens experts en betrokkenen. Bij verhalen waarin de dood centraal staat en jonge mensen overlijden door euthanasie, ontstaat volgens hen een risico op kopieergedrag. De partij steunt het opstellen van een mediarichtlijn over de berichtgeving rondom euthanasie. Een dergelijke handreiking bestaat al langer voor media-uitingen over suïcide.
Zorgen psychiaters
In Medialogica Ontleedt vertellen psychiaters over hun zorgen over de berichtgeving en de euthanasiepraktijk. Enkele van hen zoeken afgelopen zomer al de media op en schrijven een brief aan het Openbaar Ministerie om die zorgen aan de orde te stellen. Het leidt tot een verhit debat over de euthanasie verleend aan een minderjarig meisje, dat zich uitspint in de media. Maar over de onderliggende zorgen gaat het in de berichtgeving nauwelijks. Die zorgen leven breed binnen de ggz, zo blijkt uit onderzoek van Medialogica. Naast de psychiaters in de uitzending vertellen anonieme behandelaren uit het hele land dat hun eigen patiënten in verschillende gevallen buiten hen om euthanasie hebben gekregen.
Zo vertelt één behandelaar dat het eigen behandelteam vond dat een jonge patiënt niet voldeed aan de criteria voor euthanasie, wat bevestigd werd door een second opinion. De patiënt heeft daarna toch euthanasie gekregen van een andere arts. Iemand die dit ook meermaals heeft meegemaakt, zegt daarover dat de eigen behandelaar in zulke gevallen rechts ingehaald wordt en zich ondermijnd voelt. Een andere behandelaar laat Medialogica weten dat er een richtlijn is, en normen en waarden voor hoe je met elkaar omgaat. “Daar hoort niet bij, patiënten wegkapen en doodmaken.” De behandelaar doet ook een oproep aan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ): “Ik hoop dat er meerdere instituten zijn die meldingen willen doen bij de Inspectie.”
In de uitzending steunt psychiater Sisco van Veen deze oproep. Hij herkent en begrijpt de zorgen die met de redactie van Medialogica zijn gedeeld. “Ik hoop dat er iemand met een onafhankelijke blik gaat kijken naar wat er is gebeurd in de cases die zoveel reuring creëren binnen de beroepsgroep.” Van Veen stelt dat de IGJ een rol zou kunnen hebben in het opstarten van een dergelijk onderzoek.
Deze serie van Medialogica Ontleedt over euthanasie bij psychisch lijden bestaat uit twee afleveringen: Euthanasie bij psychisch lijden in de media en Het verhitte debat onder psychiaters.