Paul Scheerder, ‘godfather’ van de Vogelbuurt

Paul Scheerder vertelt met smaak de lange voorgeschiedenis van het Leefkringhuis. Het begon eigenlijk al in de jaren zestig, toen hij vrijwilliger was bij de toenmalige jeugdzorg, de vereniging Pro Juventute voor pleegzorg en voogdij. Hij raakte betrokken bij de bouw van een vakantiehuis in Oostenrijk voor arme kinderen uit Amsterdam-Noord. Het vrijwilligerswerk deed hij naast zijn baan bij dagblad Het Parool op de afdeling abonnementen.

‘Sommige kinderen uit de Vogelbuurt hadden verhalen over mishandeling. Het ergste was dat een of twee kinderen na terugkomst uit Oostenrijk niet werden opgehaald door hun ouders. En dan zei zo’n kind dat hij in een hut op het Jeugdland sliep. Ik dacht: daar moet opvang voor komen. Van de woningbouw kon ik de winkelruimte met bovenwoning hier tegenover huren. Ik was eerste deel van vijf portretten door een onderwijzer die in de Jordaan een zogeheten leefkringhuis had opgezet. Hij had bedacht dat iedereen verantwoordelijk is voor de kinderen in de wijk. De school, de ouders, de huisarts, de agent, de sportschool, iedereen is verantwoordelijk.’

Het Gère Paulussen Leefkringhuis – genoemd naar een politieman, die ook actief was als vrijwilliger in Noord – bestaat inmiddels 32 jaar. Het is uitgegroeid van een huis met tien bedden, naar een netwerk met negen huizen met in totaal 32 bedden, vertelt Scheerder. ‘Het gaat om vrouwenopvang. Vrouwen en kinderen kunnen hier in principe drie maanden blijven, zo nodig langer. Inmiddels draaien we naast de opvang drie keer per week een inloopspreekuur, hebben we een kinderhuis en runnen we twee voedselbanken.’

‘Mensen komen hier voor van alles. Vanwege een belastingaanslag die onbegrijpelijk is, om kwijtschelding aan te vragen, vanwege huwelijksproblemen of een dreigende huisuitzetting. Iedereen zit bij elkaar in de wachtkamer. Praktische dingen als de belastingaangifte doen we om mensen het gevoel te geven dat ze hier altijd binnen mogen komen. Je hoeft je niet te schamen als je hier komt. Je komt hier binnen en dan word je geholpen, en niet twintig keer van het kastje naar de muur gestuurd.’

‘Wat wij hier doen is gebaseerd op honderd procent vertrouwen. We zijn er ook na 5 uur ’s middags, we zijn er altijd. Familiedrama’s gebeuren vaak ’s nachts. Ik heb in die 32 jaar zeven moorden meegemaakt, dat zijn dingen die ik nooit meer vergeet. Een keer werd zelfs een kind doodgestoken toen ze tussen haar vader en moeder sprong. De vrouw wilde de man in het been steken, maar het kind gooide zich ertussen. De vrouw werd al jaren mishandeld en stak uit wanhoop. Ze belandde drie jaar in de gevangenis.’

‘Als een vrouw zegt: “Mijn man mishandelt me, ik wil weg bij hem” dan nodigen we hen beiden uit en kijken we wat er nog te doen valt. Zo’n man zegt dan: “Die vrouw liegt, ik heb haar nooit aangeraakt. Ze heeft een vriend”. Dan zeg ik: “Als het zo doorgaat slaap je straks in je auto, want een vrouw wordt in Nederland nooit op straat gezet.” Dan krabbelt een deel al terug. Soms wordt het niks en kan het zijn dat we de vrouw met haar kinderen opnemen.’

‘Tijdens de spreekuren melden zich vaak mensen met financiële problemen. Ze komen dan met een plastic tas vol rekeningen en die zoeken we dan door naar urgente schulden. Als er brieven tussen zitten over afsluiting van energie, of over een dreigende huisuitzetting, dan halen we die eruit. Daar kijken we dan meteen naar, want dan is er meteen actie nodig. Een ontruiming kunnen we eigenlijk altijd voorkomen. Er zijn wel een paar ontruimingen in Noord, bij mensen die absoluut niet willen meewerken, of die een wietplantage hebben of die met de noorderzon zijn vertrokken.’

‘Als ze hier komen, hebben ze vaak al zo’n 1000 euro deurwaarderskosten bovenop hun huurschuld. De woningbouw heeft de deurwaarder ingeschakeld en die probeert de vordering te innen door er elke keer kosten bovenop te gooien. De rechter spreekt dan een vonnis uit dat de woningbouw mag ontruimen en dat kost ook weer 600 euro. De deurwaarder gaat dan met dat ontruimvonnis naar de mensen toe, en ook daardoor komen er weer kosten bij.’

‘Als die huurders dan bij ons komen, dan bellen we de woningbouw en bieden we een regeling aan. Dan stellen we voor dat we op de uitkering de huur inhouden. We nemen hun uitkering tijdelijk in en stellen een afbetalingsregeling voor van 100 euro per maand. Onder die voorwaarden zal geen enkele woningbouw ontruimen. Daarbij treden we soms op als tijdelijk inkomstenbeheerder. De corporatie moet er namelijk zeker van zijn dat ze hun geld krijgen. Als de ontruiming over een paar dagen is, moet je nu actie ondernemen, dat gaat niet via de officiële weg.’

‘Mensen steken hun kop in het zand en denken dat het zich vanzelf wel oplost. Zoals Ramona, die het twaalf maanden lang niet aan haar man vertelt. Ron zegt dan: “Voor elk probleem is er maar een ding: een oplossing.” Als je twaalf maanden huurschuld hebt, kun je nooit zelf een oplossing uit je hoed toveren. Dan heb je steun van een fonds nodig of van de kerk. Dreigende schulden regelen wij, de schuldensanering is werk voor de officiele schuldhulp.'

Volgens Paul Scheerder is het ergste dat mensen vooral door overheidsmaatregelen in de schulden komen. ‘Als je de zorgverzekering niet kunt betalen, krijg je 50 euro boete. Alsof je die dan wel kunt betalen. Het is volkomen absurd dat je een moeder met vier kinderen op straat gooit. Dat kost je als overheid ongeveer een ton per jaar aan opvang. Je kunt dan beter de huurschuld voorfinancieren en via een regeling binnen de uitkering weer terug laten betalen.’

‘Ik heb Jetta Klijnsma al twee keer gevraagd of ze even kan regelen dat de huurtoeslag weer direct naar de verhuurder kan worden overgemaakt. Dat kan ze toch overleggen met staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes? Die hoeft de Belastingdienst alleen maar te vragen die optie ‘overmaken aan verhuurder’ in het aanvraagformulier toe te voegen.’

‘Voor de zorgtoeslag en de kinderopvangtoeslag geldt hetzelfde. Nu wordt alles van de Belastingdienst naar een privé-nummer overgemaakt want je moet zelfredzaam zijn. Kijk welke mensen hier komen, hoe ze tot over hun oren in de ellende zitten. Alsof die nog behoefte hebben om zelfredzaam te zijn. Als zij op de helft van de maand de toeslag binnenkrijgen, gaan ze daarvan boodschappen doen.’

‘Het verschrikkelijke schuldenprobleem is een schandaal dat je heel snel kan oplossen. Stel als overheid een plafond in voor alle bijkomende kosten. Sta maximaal 15 of 25 procent bijkomende kosten toe. Als iemand een schuld heeft van 40 euro dan mag dat nooit 600 euro worden.’