LHBTI-ers in Kenia door corona nog verder in het nauw

De Dag tegen Homo-, Trans- en Bifobie, oftewel IDAHOT, wordt jaarlijks op 17 mei georganiseerd. Het is een dag waarop internationaal aandacht wordt gevraagd voor de voortdurende haat tegen homoseksuele, lesbische, biseksuele, transgenders en intersekse personen (LHBTI). 

Eerder schreef Hivos-deskundige Justus Eisfeld een artikel over de verontrustende verhalen over uitsluiting en discriminatie tijdens de coronacrisis. De NGO ontving berichten van hun regiocollega’s over de hele wereld over uitsluiting en discriminatie. Volgens Eisfeld krijgen de groepen die voor de coronacrisis al aan de randen van de samenleving stonden, nu de grootste klappen te verduren.

Eisfeld: "De LHBTI-community is bovengemiddeld zwaar getroffen door discriminatie, met als gevolg dat ook corona een grotere impact heeft dan bij de rest van de bevolking."

Tekst gaat verder onder afbeelding

Met de hulp die gericht is aan de 'algemene bevolking' worden vaak juist bewust of soms onbewust mensen buitengesloten die er toch niet helemaal 'bij horen', vertelt Eisfeld. Dit geldt voor LHBTI-personen, maar denk ook aan sekswerkers of vluchtelingen. 'Alleen samen' is dus niet voor iedereen op de wereld een zekerheid.

"In veel landen moet je een ID laten zien om noodpakketten te ontvangen, maar transgender mensen hebben die vaak niet of mogen deze niet op de juiste naam en geslacht zetten. Hierdoor komen ze niet in aanmerking voor hulp, terwijl ze wel honger lijden of uit hun huis worden gezet."

Verschillende regiocollega’s van Hivos spraken een videoboodschap in waarin ze oproepen stil te staan bij IDAHOT en vragen om de LHBTI-community te steunen tijdens de coronacrisis. Wij belden met Andrew Maina in Nairobi, Kenia, om met hem verder te praten over de situatie in zijn regio. 

Tekst gaat verder onder video

Andrew Maina werkt voor Hivos als lokale coördinator voor het Strong in Diversity, Bold on Inclusion-progamma in Nairobi, Kenia. Het programma zet zich in voor meer acceptatie en de rechten van LHBTI-personen in de Afrikaanse gemeenschap en wil de weerbaarheid van de community versterken. Hiervoor proberen ze onder andere allianties te sluiten en samen te werken met sociale en religieuze leiders die zich verzetten tegen de inclusie van de LHBTI-community. 

De coronacrisis in Kenia heeft, net als op andere plaatsen over de wereld, tot gevolg dat mensen hun banen verliezen en niet genoeg inkomen hebben. Een probleem waar veel mensen in de maatschappij mee te maken kunnen krijgen. Alleen heeft dit probleem volgens Maina nog eens extra impact op de LHBTI-community, omdat ze al niet een eerlijke start hebben op de arbeidsmarkt vanwege de voorkomende discriminatie. 

"Wanneer we het hebben over de LHBTI-community, dan spreken we over een minderheid. Een minderheid waarbinnen een groot deel geen baan heeft. Veel mensen zijn dakloos en afhankelijk van enkelingen binnen de community die wel een baan hebben," zegt Maina. 

Maina vertelt dat deze enkelingen samenwonen met andere LHBTI-personen uit de community. Als ook zij niet meer kunnen werken, dan kan de huur niet meer worden betaald. Hierdoor verliezen de mensen die al niet aan een baan konden komen ook een dak boven hun hoofd en neemt dakloosheid onder de LHBTI-community toe. Daarbij is er geen sprake van een sociaal vangnet en hoeven LHBTI-mensen ook niet te rekenen op hulp van de rest van de bevolking of de overheid. 

Maina: "Je kunt de huur niet meer betalen en andere mensen weten dat je LHBTI bent. Ze zullen zich niet openstellen voor jou en dit is waar de uitsluiting echt naar voren komt.  Wanneer je hetero was geweest, dan waren ze op zijn minst bereid om te kijken of ze je ergens mee konden helpen."

Tekst gaat verder onder afbeelding

Nu het land in lockdown zit, is het lastig voor LHBTI-personen om goede gezondheidszorg te ontvangen. Buiten Nairobi is het sowieso moeilijk voor de community om klinieken te bereiken, waar condooms, soa-testen en medicatie tegen hiv aanwezig zijn. Nu is de community aangewezen op de vaak stigmatiserende publieke klinieken. 

"LHBTI-mensen voelen zich niet comfortabel om naar openbare ziekhuizen of klinieken te gaan. Je loopt er niet zomaar binnen met je partner, omdat het personeel zal vragen waar je vrouw is en je vervolgens behandelen vanuit hun eigen sociale vooroordelen."

Veilige plekken zijn de zogeheten ‘safe spaces’ die worden geleid door leden van de LHBTI-community. Hier kan men zichzelf zijn en is er toegang tot goede gezondheidszorg en veilige voorbehoedsmiddelen. Daarnaast is er ook ruimte voor sociale ondersteuning. Het probleem is dat de weinige  'safe spaces' die er zijn, op het moment zijn gesloten of niet bereikbaar zijn vanwege de lockdown.  

In Kenia doen verhalen de ronde dat het virus juist de schuld is van de LHBTI-community. Religie speelt een grote en belangrijke rol in het land en de bevolking hecht veel waarde aan wat religieuze leiders, 'ouderen' en oppersten zeggen. LHTBI-personen worden gezien als zondaars en de beschuldigingen kunnen leiden tot geweld. 

"Wanneer er iets gebeurt in het land dat leidt tot en ramp, dan wordt er al snel gewezen naar de LHBTI-community," zegt Maina. "We hebben overstromingen gehad, periodes van droogte gekend, we kregen een sprinkhanenplaag en nu is het coronavirus in het land, allemaal gebeurtenissen waarbij snel wordt gezegd dat het door de ‘zonden’ komt van LHBTI-personen."

Nu iedereen zoveel mogelijk thuis moet blijven, is de community meer blootgesteld aan misbruik en geweld van hun families of lokale gemeenschappen. Door de toename van discriminatie en uitsluiting in deze crisistijd, maakt Maina zich zorgen over een stijging van depressie onder de LHBTI-community, met eventuele zelfmoorden tot gevolg.

Het uiten van je geaardheid is niet makkelijk in Kenia. Om te voorkomen dat je niet uit huis wordt gezet door je familie, kan het soms beter zijn om thuis te zwijgen en niet uit de kast te komen. Veilige plekken waar LHBTI-personen zich wel kunnen uiten (denk aan clubs en community huizen), zijn gesloten. Hierdoor verdwijnt de mogelijkheid om je te begeven onder de mensen waar je wel wordt geaccepteerd. Maina is bang dat ook dit de mentale gezondheid kan verslechteren. 

"Wanneer je voelt dat je ergens bij hoort en geaccepteerd wordt, dan versterkt dat de gemeenschap en de veerkracht," zegt Maina. "Het zorgt ervoor dat de community ondanks disciminatie en gebrek aan acceptatie springlevend blijft."

Maina heeft afgelopen jaar met vele andere mensen uit de LHBTI-community gebouwd aan een netwerk om meer acceptatie voor de community te verwezenlijken.

Vanwege het coronavirus merkt Maina dat opgedane bondgenoten (zoals sociale en religieuze leiders) zich terugtrekken, omdat hun focus verschuift naar de rest van de bevolking waar nu ook leed is. Dit betekent dat ze belangrijke ondersteuners zijn kwijtgeraakt die een cruciale rol speelden. 

"Nu zij zich concentreren op de problemen die de 'algemene bevolking' raakt, is het voor ons lastiger om hen te bereiken en om hulp te vragen," zegt Maina. "Het betekent dat we weer terug moeten naar de tekentafel om te kijken hoe we nieuwe bondgenoten vinden die de community kunnen en willen ondersteunen."

De situatie in Kenia is een representatief voor andere landen waar Hivos actief is. Voor de coronacrisis was al sprake van discriminatie en uitsluiting richting LHBTI-personen en stond de community aan de rand van de samenleving. Ze maken niet volledig deel uit van de bevolking en door gebrek aan acceptatie moet de LHBTI-community achteraan sluiten in de rij, ook in tijden van crisis.