Door de coronacrisis wordt sociale ongelijkheid zichtbaarder

"Zeikschrift bestaat nu 3,5 jaar. Ik denk dat studeren, en het nauwkeurig bestuderen van teksten, daarin meespeelde. Dus echt kijken naar taal, wat wordt er nou gezegd. Hoe taal zich manifesteert, vind ik fascinerend. Taal is hoe normen en waarden worden gecommuniceerd, soms heel subtiel. Als je goed kijkt zijn het vaak micro-manifestaties van ongelijkheid, stereotypes, misinformatie of afwezigheid van bepaalde stemmen.

Het zit 'm in: letten op de kleine lettertjes, de subtiele grapjes, hoe er naar iemand wordt verwezen, etc. Het is voor mij een oefening in alertheid, en dat is ook wat ik volgers wil meegeven. Wat ik aangeef is: dit is de concrete tekst, en dit is de subtekst, de implicatie, van de tekst. Ik hoop dat het handvatten aanreikt voor een alertere analyses."

"Ik werk in mijn eentje aan Zeikschrift. Deze totale onafhankelijkheid is heel prettig. Er is niemand die tegen me zegt: je moet een minimaal aantal posts per week halen. Dat is belangrijk voor me, omdat door mijn beschikbare tijd erg fluctueert door het promoveren – dat heeft uiteindelijk voorrang.

Zo moet ik voor mijn onderzoek zo'n vijf boeken per week lezen, dus dan word je streng met tijdsindeling. Hierdoor fluctueert het in de gaten houden van de media ook. Soms besteed ik vijf uur in de week aan Zeikschrift, soms is het twintig uur. Ik probeer nu om de week een langere post te plaatsen. Ik vind het ook een fijne manier om een vinger aan de pols te houden van hoe bepaalde maatschappelijke debatten gaan."

Tekst gaat verder onder afbeelding

"Ik heb rechtvaardigheid altijd belangrijk gevonden. Ik ben opgegroeid met het idee dat je elkaar gelijkwaardig moet behandelen en dat je mensen niet te snel moet veroordelen. Ik kom niet uit een academisch, sociaal geëngageerd of politiek actief gezin, maar respect hebben voor elkaar was wel altijd een thema bij ons.

Het spectrum van media is in Amerika veel breder dan in Nederland, met veel meer onzin aan de ene kant en een hogere kwaliteit aan de andere kant. Je hebt er riooljournalistiek van heb-ik-jou-daar, maar je hebt ook The New Yorker, The Atlantic of The New York Times.

Veel discussies over inclusiviteit en feminisme worden daar gevoerd met data uit onderzoeken die van Stanford of Yale komen. In Nederland wordt er ook onderzoek gedaan, maar die onderzoeken vind ik vaak veel ongenuanceerder dan in Amerika. Dan tellen ze bijvoorbeeld het aantal vrouwen versus mannen aan talkshowtafels, maar onderverdelen weer niet in wit versus mensen van kleur. Juist daarom vond ik het belangrijk om die Nederlandse media bij de lurven te grijpen."

"Bijvoorbeeld het concept 'intelligente lockdown', dat wordt geopperd door Mark Rutte. De media nemen dat in eerste instantie over met intelligent tussen aanhalingstekens, om aan te geven dat het om een politieke uitspraak van de premier gaat. In veel stukken zie ik het nu zonder aanhalingstekens staan, waardoor het is alsof het de objectieve benaming is van onze lockdown, in plaats van een politieke framing van een crisisbeleid met als connotatie 'intelligent'. Een stukje politieke spin wordt uiteindelijk de overgenomen standaard. Dat is geen wereldramp, maar het is ook niet onproblematisch.

Waar ik ook veel over nadenk is: welke beroepsgroepen worden normaal gesproken veel belicht in de media en welke niet. Een post die ik binnenkort wil plaatsen gaat over een artikel in het AD. Daar zie je een profvoetballer op de rode loper staan naast zijn vrouw, met als kop 'gewisseld'. Het gaat over hoe normaal gesproken hij in de spotlights staat als profvoetballer en zijn vrouw, die chirurg is, niet.

Het artikel zelf is niet zo problematisch, maar het raakt aan een interessant fenomeen. Namelijk dat bepaalde beroepsgroepen gevierd worden en over een rode loper mogen wandelen en anderen niet. Het is vaak talent- of bekendheidgeoriënteerd. Je zult niet zo snel een chirurg of een lerares op de cover van de Harper's Bazaar of Elle zien staan. Des te wranger dat het nu opeens zogenaamd onze 'helden aan de frontlinie!' zijn."

Tekst gaat verder onder afbeelding

"Spiegeldoolhof van Jia Tolentino. Ik volg Tolentino al een tijdje, ze was altijd een van mijn favoriete schrijfsters bij The New Yorker. Zij heeft een ontzettend scherpe analytische, reflectieve en vrij hilarische geest. Haar boek Spiegeldoolhof is als een caleidoscoop van de tijdsgeest. Het zijn reflecties op wat de perverse uitwassen zijn van een neoliberale kapitalistische maatschappij.

Heel concreet gezegd: wat gebeurt er als je burgers het gevoel geeft dat het ultieme doel zelfoptimalisatie, efficiëntie en productiviteit is. Het zijn ook politiek-economische bespiegelingen, maar gegoten in heel concrete, multidimensionale en grappige voorbeelden."

"Op het moment dat je in een maatschappij leeft die vrije keuze en individuele maakbaarheid heeft gebombardeerd tot haar religie, wordt het voor burgers moeilijker te erkennen dat ze daarnaast ook onderdeel zijn van een systeem dat verregaande invloed uitoefent op hun behoeftes, sociale oordelen en zelfevaluatie. Dat klinkt enorm groots en abstract, maar in haar boek maakt Tolentino dat dus heel mooi duidelijk met illustraties van laatkapitalisme en referenties naar memes.

Het raakt aan het volgende. Voor veel mensen die in het hyperkapitalistische systeem zitten, voelt productiviteit, efficiënt zijn, als de zingeving in hun leven, als een schijnbaar intuïtief verlangen. Met als gevolg zelfkastijding wanneer ze voor hun gevoel niet genoeg uren maken – luie lanterfanter! Maar die gevoelens zijn niet inherent aan de menselijke natuur, ze zijn grotendeels het gevolg van een kapitalistisch neoliberaal systeem dat productiviteit koppelt aan geluk en succes."

Tekst gaat verder onder afbeelding

"De coronacrisis legt heel goed bloot hoe diep sociaal-economische ongelijkheden liggen. Op allerlei manieren zie je hoe de groeiende ongelijkheden van de afgelopen decennia zich in tijden van crisis supersnel manifesteren.

Dit boek reflecteert op de verschillende uitwassen van het systeem dat deze ongelijkheden decennialang heeft vergroot. Wat het boek ook laat zien, is hoe we aan de ene kant bewuster en maatschappijkritischer zijn geworden, en tegelijkertijd onze energie steken in digitale manifestatie in plaats van real life actie.

Onze generatie (Tolentino is 30 jaar, ik ben 28 jaar) is opgegroeid met een idee van stabiliteit. De EU heeft geen oorlog, economisch gaat het relatief goed, mijn ouders hadden het beter dan hun ouders. De blauwdruk van mijn leven had er één van stabiliteit moeten zijn, volgens verwachtingen van de jaren negentig. Oorlog: neejoh. Democratie: stabiel. Economie: stabiel. VK bij de EU: tuurlijk. In dat script stond bijvoorbeld niet dat een reality-tv host en vrouwenaanrander de president van Amerika zou worden.

Dus op allerlei manieren is het geloof in stabiliteit, en in de instituties die moesten zorgdragen voor deze stabiliteit, de afgelopen paar jaar enorm geërodeerd. Het boek gaat eigenlijk over de verkruimeling van het geloof in die stabiliteit. Spiegeldoolhof is dus zeker urgent."

"Dat is het essay 'The I in the Internet'. Dat gaat over onder andere het effect van sociale media op politiek engagement. Tolentino stelt dat het heel gemakkelijk is geworden om je politiek uit te spreken op sociale media, maar dat we dat te vaak verwarren met daadwerkelijke actie. We verwachten van elkaar dat we onze politieke positie kenbaar maken – en wantrouwen elkaar wanneer we dat niet expliciet doen – maar zijn daarnaast minder bezig met fysiek de straat opgaan of een initiatief starten.

Ik vind dat interessant, ook met betrekking tot mijn eigen Instagram-account. Ik blijf mezelf ook afvragen hoe ik ervoor kan zorgen dat het niet alleen een papieren tijger is. Daarom is het heel belangrijk voor me dat niet alleen maar mensen me volgen die het toch al met me eens waren, maar ook hoofdredacteuren, journalisten, mensen van allerlei maatschappelijk pluimage.

Om diezelfde reden vind ik het ook belangrijk om dingen te doen die niet digitaal zijn, om het buiten de digitale wereld te zoeken, zoals meelopen in de Women's March en daar spreken of proberen om een standbeeld voor oud-politica Corry Tendeloo op te richten, te discussiëren over welke verhalen we afdrukken in onderwijsgeschiedenisboeken."