Dina (56) is dertig jaar slachtoffer geweest van de psychische mishandeling van haar ex-man. Op 25 november, de Internationale Dag voor de Uitbanning van Geweld tegen Vrouwen, vertelt zij haar verhaal. “Iemand zei tegen mij: ‘Je hebt het zelf toegestaan.' Maar die gasten kunnen je zo inpakken." En eenmaal in hun web, is het lastig eruit te komen.

Dina* (56) is achttien wanneer ze smoorverliefd wordt op haar eerste vriendje Peter*. Het stel trouwt, maar langzaam ontstaan barsten. Wat volgt is dertig jaar lang dagelijkse psychische mishandeling. "Hij wilde mij vlak bij zich houden," zegt Dina. "Ik kon nooit met vriendinnen op vakantie. Ik mocht niet werken, maar moest in dienst staan van hem en de kinderen. Ik werd monddood gemaakt. Als ik iets wilde kopen, veranderde zijn hele houding: 'Heb je dat écht nodig?' zei hij dan. De manipulatie zat zo diep dat ik mezelf bij voorbaat al schuldig verklaarde. Ik kon geen beslissingen meer zelf maken. Hij wist het allemaal beter. Ik was dom en begreep niks van de wereld."

Dina zucht. "Iemand zei tegen mij: 'Je hebt het zelf toegestaan.' Hoe kan je dat zeggen? Het kan iedereen overkomen. Die gasten kunnen je zo inpakken. En als ze je eenmaal in hun web hebben, probeer jij daar dan nog maar uit te komen."

1,2 miljoen slachtoffers huiselijk geweld

Dina is niet de enige met dit verhaal. Acht procent van de Nederlandse bevolking van zestien jaar en ouder (1,2 miljoen personen) gaven begin 2020 aan slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld in de twaalf maanden voorafgaande aan een enquête van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Met 'huiselijk geweld' wordt verwezen naar fysiek, seksueel of psychisch geweld dat gepleegd wordt door iemand binnen de huiselijke kring, bijvoorbeeld een (ex-)partner of familielid.

Uit huis geschopt

Twee en een half jaar geleden ontstaat het kantelpunt wanneer Dina zelfverdediging en jiujitsu beoefent. “Hij zag dat ik mij steeds meer begon te verweren en ging op zoek naar een nieuwe meegaande vrouw die hij kon manipuleren. Ik wist ervan en liet hem thuis wonen. Hij had mij zo in zijn greep. Ik deed alles voor hem. Mijn zoon zei nog tegen me: ‘Ma, anderen gooien die spullen uit huis of verbranden de zooi. Maar jij zit zijn kleren te wassen en te strijken. Waarom doe je dat?’ 

"Elk weekend ging hij naar dat mokkel toe. Op een avond kwam hij thuis. Terwijl hij lekker zijn maaltijd at, zag ik opeens een ring om zijn vinger waar mijn trouwring altijd zit. Toen werd het zwart voor mijn ogen en heb ik hem uit huis geschopt.” Dina begint hardop te lachen. “Ik zie die sukkel nog proberen om onder de tafel die ring af te doen, en het lukte hem maar niet.”

Uit het isolement en terug de samenleving in

Eindelijk kon Dina weer ademen, maar ze was door het psychisch geweld een schim van zichzelf geworden. Tot een vriendin haar vorig jaar wees op de methode De Nieuwe Toekomst. “Onze missie is vrouwen die huiselijk geweld hebben meegemaakt uit hun opgelegde isolement te laten komen, en te helpen weer te participeren in de samenleving,” zegt landelijk coördinator Monique Beute van Stichting 180. “De Nieuwe Toekomst wil vrouwen zelfredzaam en onafhankelijk maken. Het liefst economisch, want dan sta je het sterkst. Dat kan bijvoorbeeld door het volgen van een opleiding of het vinden van een baan.” 

De Nieuwe Toekomst wordt meestal georganiseerd door opvanghuizen en andere vrouwenorganisaties. “Uit de cirkel van geweld komen is één ding, maar dat betekent niet dat al je problemen zijn opgelost,” zegt Beute. “Een deel van de vrouwen is langdurig afhankelijk van een uitkering of het inkomen van hun partner, heeft lichamelijke of psychische problemen, kinderen die het geweld thuis hebben gezien en er is een verhoogd risico op herhaling van geweld.”

'Kom op, niet opgeven'

Een van de elementen van De Nieuwe Toekomst is dat de vrouw in tien bijeenkomsten met gelijkgestemden aan de slag gaat om te werken aan zelfontplooiing: wie je bent, wat je kunt, wat je talenten zijn en wat je daarmee zou kunnen.

Rond de derde week wordt het slachtoffer gekoppeld aan een vrijwillige coach die haar ongeveer negen maanden begeleidt met een zelfgemaakt persoonlijk ontwikkelingsplan (POP). De doelen kunnen verschillend zijn. "Bijvoorbeeld een sollicitatiebrief schrijven, een netwerkgesprek voeren of samen op zoek gaan naar goede vacatures," zegt Beute. "Maar de coaches kunnen ook helpen om vrijwilligerswerk te zoeken, of een nieuwe school voor het kind."

"Maar nog belangrijker is dat ik heb geleerd sterker te worden," zegt Dina. "Mede door andere vrouwen. Sommigen zijn in elkaar geslagen, in het ziekenhuis beland met kleine kinderen of moesten vluchten voor hun ex. En dat zij dit konden, gaf mij zoveel kracht. Het was een warm bad vol verbinding. Mijn begeleider bleef maar zeggen: ‘Kom op, niet opgeven. Ik weet dat je dit kan.’ En ik begon haar te geloven."

Economisch emanciperen

De methode wordt nu nog maar in vier gemeenten gegeven: Amsterdam, Leeuwarden, Leiden en Rotterdam. “Projectcoördinatoren hebben veel moeite deze methode bij andere gemeenten onder de aandacht te krijgen en gefinancierd te krijgen,” zegt Beute.

“Het doel van de methode is om vrouwen (economisch) te laten emanciperen,” gaat Beute verder. “De ene vrouw leert in dit traject hoe ze een sollicitatiebrief moet schrijven en verzamelt de moed om die daadwerkelijk te sturen. Wij zijn bezig om de resultaten bij de start en het eind concreet in kaart te brengen. Daarmee hopen we gemeenten te kunnen overtuigen van de winst die met De Nieuwe Toekomst te boeken valt. Niet alleen voor deelneemsters, maar ook financiële winst voor de gemeenschap en de gemeente.”

Bevrijd

Ook Dina had een persoonlijk ontwikkelingsplan: een leuke baan vinden en sterk in haar schoenen staan. “Op mijn 56ste heb ik eindelijk een baan, en sinds juni een rijbewijs. Mijn zoon en ik gingen helemaal uit onze plaat. Ik zei tegen mezelf: 'Als ik slaag, post ik een foto op Facebook.' Mijn ex-man volgt mij daar nog. Nou, ik heb een foto geplaatst in mijn auto, met een rijbewijs in mijn hand en een smile van hier tot Tokyo met de tekst: Yes, I did it.

“Ik heb mezelf het mooiste cadeau gegeven door deze cursus te doen,” zegt Dina trots. “De blauwe plekken zijn vanbinnen niet weg. Maar ze zullen slijten, daar twijfel ik niet aan. Ik weet nu dat ik het waard ben. Waar ik mij eerst niks voelde, voel ik mij nu toegejuicht door het leven en alle sterke vrouwen die mij hebben geholpen. Ik denk wat meer aan mezelf. Dat voelde in het begin gek. Ik was nog steeds gewend om toestemming te vragen. Maar nu…” Dina stopt even. “Ik voel me elke dag bevrijd.”  

*De namen Dina en Peter zijn gefingeerd. Hun echte identiteiten zijn bij de redactie bekend.

Ken of ben jij iemand die te maken krijgt met huiselijk geweld? Neem dan contact op met Veilig Thuis of Slachtofferhulp Nederland.

Ook interessant