Tessel (22) schaamde zich omdat ze werd mishandeld door haar vriend

Tessel was negentien toen ze tijdens een stedentrip in Londen verliefd werd. De Brit kwam al snel een weekendje langs in Amsterdam en een paar weken later zei hij een baan te hebben gevonden in Amsterdam. Hij vroeg Tessel of hij – totdat hij iets voor zichzelf had – bij haar kon wonen. Ze vond het wel romantisch dat hij voor haar naar Nederland kwam, en stemde toe.

Al in het begin van hun relatie ging het mis. “Een van de eerste signalen was hoe hij met mijn grenzen omging. Als hij iets van mij wilde, pakte hij me heel stevig vast of als hij ergens heen wilde en duwde hij me letterlijk die kant op. Maar ik weer niet meer exact hoe en wanneer het geweld begon en wat de precieze volgorde van de gebeurtenissen is, maar dat schijnt vaker voor te komen bij mensen die een trauma hebben meegemaakt.”

De Brit werd vaak agressief als hij had gedronken. “Op een avond wilde hij graag uitgaan, maar ik had geen zin. Ik was moe en voelde me kut door alles wat in onze relatie gebeurde. Ik durfde niet te zeggen dat ik niet mee wilde, omdat hij al eens mijn fiets had gesloopt in een boze bui. Toen we tijdens onze rit met de metro over moesten stappen, barstte ik in huilen uit.”

Midden op het station maakten ze ruzie, waarna ze besloten terug naar huis te gaan. “In de metro kwam hij heel dichtbij mijn gezicht en fluisterde in mijn oor dingen als: 'Je gunt mij niets. Je bent egoïstisch. Ik kom voor jou naar Amsterdam en je wil niet eens met me uit.' Hij kwam steeds dichterbij en beet me uiteindelijk. Eerst in mijn wang en daarna in mijn neus. Tot bloedens toe. Ik zat huilend met een bloedend gezicht in de metro. Niemand deed wat. Ze keken weg. Dat maakte me heel bang. Kan hij zich zelfs in het openbaar zo gedragen?”

Naast fysiek geweld was er bij Tessel ook sprake van emotionele mishandeling. “Zoals hij mij kleineerde in de metro, deed hij vaker. Eén keer stond ik onder de douche en had ik de deur op slot. Met een mesje brak hij het open. Hij deed verder niks, hij wilde laten zien dat hij schijt had aan mijn privacy.”

In Nederland is partnergeweld een probleem. Eén op de vijf vrouwen krijgt ermee te maken. Negentig procent van de Nederlanders vindt geweld in een relatie niet kunnen. Maar als je ze vraagt hoe ze denken over geweld in bepaalde omstandigheden, bijvoorbeeld als de partner ongehoorzaam is of als het kind wordt geslagen, verschuift die grens. Dan vindt 29 procent geweld tegen de partner wél acceptabel. En dit geldt veel vaker voor mannen dan voor vrouwen.

Renée Römkens vindt die resultaten schokkend. Zij is Emeritus Bijzonder Hoogleraar gender gerelateerd geweld aan de Universiteit van Amsterdam. “In Europa doen we onderzoek naar de opinie over geweld en zien dat acceptatie daarvan elke paar jaar daalt, maar dat gaat wel héél langzaam. Dat komt door het ouderwetse beeld van een man-vrouw relatie dat velen nog hebben. Er zijn verschillende vormen van partnergeweld, maar de grootste groep geweldplegers zijn mannen die gedreven zijn door dominantie. Dat type is jaloers, wil de vrouw voor zichzelf houden en vindt dat hij als man mag bepalen wat zij wel of niet doet.”

Tessel praatte met niemand over het geweld. Ze schaamde zich. “Ik zag mezelf als een zelfstandige, onafhankelijke vrouw. Ook was ik veel bezig met feminisme: ik had net het feministische platform Pisswife opgericht. Ik was bezig met allerlei feministische thema’s, maar als ik thuiskwam werd ik geslagen. Dat rijmde niet. Een hoogopgeleide, financieel onafhankelijke vrouw met een goed vangnet die wordt mishandeld? Daar hoor je toch nooit iets van?!”

Uit een relatie met geweld stappen is moeilijk. Sommige vrouwen hopen dat het nog goed komt, omdat ze ook een andere kant van hun partner zien en kennen. Veel gewelddadige partners doen bovendien aan emotionele mishandeling. Ze zeggen dat je niks waard bent, waardoor je zelfvertrouwen wordt ondermijnd. "Deze vrouwen zijn bang dat ze het alleen niet kunnen," zegt Römkens. "Ook zijn veel vrouwen bang voor escalatie als ze weggaan. En dat is niet onterecht, als je kijkt naar de zogeheten femicide-cijfers. Jaarlijks worden in Nederland meer dan veertig vrouwen vermoord door hun (ex)partner. Als iemand zegt: ‘Ik weet je te vinden’, is dat vaak geen loos dreigement.”

Nog een factor waardoor vrouwen niet zomaar uit de relatie stappen, is de angst voor reacties van naasten. “De kans is heel groot dat mensen gaan vragen: 'Waarom ben je niet eerder weggegaan?' Dit noem je victim blaming: het probleem bij het slachtoffer leggen. Die reacties zijn intimiderend en maken de stap om weg te gaan nog moeilijker.”

Tessel wist haar vriend na vier maanden uit huis te krijgen. “We hadden weer ruzie en hij bedreigde me met de dood. Ik was zo ongelukkig dat ik dacht: Ik heb niks meer te verliezen. Ik vocht terug, voor de eerste keer, en toen heb ik hem mijn voordeur uitgeduwd. Ik deed heel snel de deur dicht en belde de opzichter van het appartementencomplex en zei dat hij er niet meer in mocht. Daarna heb ik hem nooit meer gezien.”

Uiteindelijk kreeg Tessel een nieuwe relatie. Dat ging goed, totdat hij samen op vakantie wilde. “Toen ik daaraan dacht raakte ik helemaal in paniek en kreeg ik flashbacks en nachtmerries over mijn ex: ik had alleen maar slechte associaties met veel samenzijn met een partner.”

Ze maakte het uit en ging in therapie waarbij traumatische ervaringen omhoog worden gehaald. Ze werd depressief, maar door het van zich af te schrijven, ging het steeds beter. Inmiddels praat ze erover met vrienden en familie en schrijft als journalist artikelen over dit thema. Ook geeft ze lezingen als ervaringsdeskundige. “Ik miste informatie over partnergeweld toen het mij overkwam, ik hoop dat ik anderen kan helpen door over dit thema te praten.”

Vanaf 25 november (Internationale Dag Tegen Geweld Tegen Vrouwen) tot en met 10 december (Dag van de Mensenrechten) kleuren verschillende gebouwen over de hele wereld oranje voor #OrangeTheWorld. Dit is een campagne om aandacht te genereren voor geweld tegen vrouwen.

Dat is nodig, omdat geweld tegen vrouwen nog steeds een groot probleem is. Renée Römkens denkt dan ook dat het beleid in Nederland verbeterd kan worden. "In Nederland kun je hulp vragen bij Veilig Thuis, maar zij richten zich vooral op huiselijk geweld en kindermishandeling. Dat voelt zo algemeen, dat vrouwen die met partnergeweld te maken krijgen zich niet aangesproken voelen door deze organisatie. Dat weten we doordat de statistieken van Veilig Thuis niet matchen met andere onderzoeken die we in Europa en Nederland doen."

Hoe zou het er dan uit moeten zien? Volgens Renée is het goed om te kijken naar andere Europese landen. In Zweden is er bijvoorbeeld een telefonische hulplijn speciaal voor vrouwen die te maken krijgen met geweld. "In Nederland moet dat ook komen. Vrouwen zijn de grootste slachtoffergroep van geweld, dus zij hebben ook recht op hulp die erkent dat zij als vrouwen het slachtoffer zijn."

Ken of ben jij iemand die te maken krijgt met partnergeweld? Neem dan contact op met Veilig Thuis of Slachtofferhulp Nederland.