Volgens Laurien Saraber, directeur van het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK), helpt kunst bij het verminderen van eenzame gevoelens. Reden genoeg voor het AFK en de Gemeente Amsterdam om in het begin van de coronacrisis het snelloket op te richten.
Kunst werkt therapeutisch en beantwoordt de nodige levensvragen. Door de coronamaatregelen zijn we echter beperkt in het bezichtigen van kunst. Het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK) richtte tijdens de eerste golf met steun van de Gemeente Amsterdam het Snelloket op. Het loket financierde coronaproof kunst die vooral online kan worden bezichtigd en/of een reactie vormt op de coronacrisis.
''Het snelloket hebben we in het leven geroepen omdat kunstenaars hun werk niet meer kunnen presenteren," zegt Saraber. "De kunstwereld stond hierdoor compleet op zijn kop, misschien nog wel meer dan andere sectoren. Het werk van kunstenaars en hun passie had namelijk ineens geen toekomstperspectief meer. Amsterdam werd doodstil, vanwege de lockdown maar ook door het gebrek aan kunst."
Terwijl als ergens behoefte aan is in deze verschraalde tijd, waarin intermenselijk contact en vrij bewegen tot het minimum zijn beperkt, is het wel kunst. ''Kunst zorgt voor openheid en expressie," zegt Saraber. "Het biedt opties om meer met elkaar communiceren en vermindert het isolement dat door de coronamaatregelen is toegenomen. Met financiële steun van de Gemeente Amsterdam wil het AFK hiervoor zorgen.''
Vanaf het balkon
Zowel professionele als amateurkunstenaars en kunstorganisaties konden een aanvraag doen bij het snelloket. Op de website van het AFK staat te lezen dat 'de aanvragen zoal bestaan uit het creëren van virtuele tours, artistiek-inhoudelijke podcasts, websites en sociale media, maar ook offlinekunst die op fysieke afstand vanaf het balkon of op straat wordt gepresenteerd'.
''De kunstenaars die een subsidie ontvangen, willen iets creëren in een korte periode," zegt Saraber. "Het is namelijk 'coronakunst', die op een andere manier dan normaal wordt getoond. Het prijskaartje is bovendien door de snelle productie vaak lager dan bijvoorbeeld een uitgebreide theatervoorstelling."
Vanaf het moment dat het snelloket open ging, meldden zich binnen no time vijfhonderd mensen voor een subsidie. Binnen een week moest het snelloket haar digitale deuren alweer sluiten. "In totaal heeft het snelloket met hulp van de gemeente een kleine 400.000 euro uitgegeven, verdeeld over 88 kunstenaars en kunstorganisaties. Het bedrag dat iedereen krijgt, varieert tussen de 1.500 en de 5.000 euro.''
Vanwege de stormloop aan aanvragen besloot het AFK het snelloket nogmaals te openen, ditmaal zonder financiële hulp van de gemeente. ''De tweede ronde was mogelijk omdat individuele donateurs ons loket sponsorden. In totaal haalden we via crowdfunding 40.000 euro op. Het loket kon met dit bedrag niet heel veel kunstenaars en organisaties helpen, maar gelukkig wel een aantal.''
Het nieuwe normaal vastleggen
TAAK is één van de organisaties die subsidie heeft gekregen, die naar eigen zeggen nieuwe vormen van kunst in het publieke domein onderzoekt, ontwikkelt en realiseert. Vervolgens vroeg TAAK verschillende kunstenaars om 'coronakunst' te creëren.
Een van deze kunstenaars is Paulien Oltheten. Ze richt zich vooral op beeldende kunst en wilde menselijk contact in deze bijzondere tijd vastleggen op beeld. Deze beelden verpakt ze in vijftien korte videoportretten. een serie die ze Stay Healthy noemt. Zodoende probeert ze dagelijks contact te stimuleren. ''Ik hoop dat kunstliefhebbers al dan niet online gaan communiceren met elkaar over dit project, waardoor ze zich hopelijk minder eenzaam voelen,'' vertelt Oltheten.
Salade eten met 100 anderen
Professioneel keramist Su Melo mocht zich eveneens verheugen op een subsidie van het AFK. Zij is het creatieve brein achter het project 100brainsaladbowls, een interactief evenement waarbij ze samen met honderd Amsterdammers saladeschalen creëert.
''Alle deelnemers ontvangen een pakketje met klei op de deurmat," zegt Saraber. "Door de coronamaatregelen komen ze niet samen in een fysieke ruimte, maar ontmoeten ze elkaar via een online bijeenkomst. Saladeschalen creëren en ondertussen mensen ontmoeten, staat centraal.''
Op deze manier slaat Melo twee vliegen in een klap: eenzame gevoelens verminderen en kunst tijdens de coronacrisis een nieuw leven in blazen. ''Het blijft echter niet bij saladeschalen creëren," zegt Saraber. "Wanneer de creaties zijn opgedroogd en versierd, komt Melo weer samen met dezelfde honderd Amsterdammers. Ze eten vervolgens samen uit hun zelfgemaakte saladeschaal. Zo is er nog een vorm van sociaal contact.''
Met de lasercutter
Visueel kunstenaar Yasser Ballemans gooide het over weer een andere boeg: Contactsculpturen. Ballemans brengt Amsterdammers met elkaar in contact op een offline en online manier. Deelnemers sturen zelfontworpen vormen naar Ballemans toe, waar hij vervolgens met een lasercutter speciale bouwstenen van maakt.
''Deze bouwstenen worden verspreid onder andere Amsterdammers," zegt Saraber. "Die vervolgens met deze bouwstenen hun eigen sculpturen maken. De tastbare resultaten zijn te zien door de hele stad. Ballemans stelt de foto's van de sculpturen online tentoon, zodat iedereen ze kan bekijken.''
Tot wanneer de coronacrisis duurt met de nodige maatregelen, weet niemand. In ieder geval weerhouden deze bizarre tijden ons niet om onze creativiteit te uiten en te delen met de samenleving.
Het AFK Snelloket is inmiddels gesloten. Kunstenaars en culturele initiatieven kunnen wel nog steeds een aanvraag doen voor kunstprojecten, ook in coronatijd. Zie voor meer informatie de website van AFK.