Leegte, gebrek aan sociale contacten en intimiteit. Voor psychiater Dirk De Wachter is eenzaamheid de rode draad in zijn werk. "Mensen zeggen mij dat ik de enige ben tegen wie ze nog durven te spreken, de enige die nog luistert," vertelde De Wachter in 2019 al aan HUMAN. "En dan denk ik: laten we dat toch vooral als samenleving doen."
Meer dan veertig procent van de Nederlanders voelt zich eenzaam. Het steeds aanpassen aan een nieuwe realiteit en elkaar alleen op afstand mogen ontmoeten, maakt dat alleen maar erger. In dit overzicht verzamelen we onze beste verhalen over dit probleem bij elkaar.
Rode draad van de samenleving
Tijdens de eerste lockdown, in het voorjaar van 2020, was sprak 3FM-dj Joram Kaat met De Wachter over wat te doen met gevoelens van eenzaamheid, nu we elkaar niet meer kunnen aanraken. Volgens De Wachter een begrijpelijk en menselijk gevoel. De psychiater heeft een oplossing: "Praat erover met anderen." Luister de hele 3FM Special over eenzaamheid.
Ziekte of niet?
De anderhalve meter, weinig tot geen bezoek kunnen ontvangen en thuiswerken. Ja, de voortdurende maatregelen gericht op het bestrijden van corona hebben ervoor gezorgd dat meer mensen zich eenzaam voelen, ziet ook psychoanalyticus en hoogleraar psychodiagnostiek Paul Verhaeghe. Maar het probleem is structureler.
Paul Verhaeghe is één van de sprekers op Brainwash Weekend: Collective Loneliness.
Ook filosoof Marjan Slob maakt zich zorgen over eenzaamheid, maar tegelijkertijd waarschuwt ze voor het teveel als gezondheidsprobleem te benaderen. Het is geen virus, het gedraagt zich anders, en anders dan bij veel gezondheidsproblemen is het niet op te lossen met een simpel medicijn. Hoe dan toch om te gaan met die vermaledijde eenzaamheid?
Ook Marjan Slob is te gast op het Brainwash Weekend: Collective Loneliness.
Journalist Lynn Berger is het met Slob eens: we worden niet overspoeld door een eenzaamheidsepidemie. Want eenzaamheid is geen ziekte en niet besmettelijk. Berger neemt het begrip kritisch onder de loep. Want tussen alleen en eenzaam zijn, zit een groot verschil. Ze was te gast in de podcast van Brainwash, waar ze aan de hand van muziek over het onderwerp sprak met presentator Johan Fretz.
Op het speciale Brainwash Weekend: Collective Loneliness spreken de meest toonaangevende denkers met jou over hoe we zo eenzaam hebben kunnen worden. Vrienden van HUMAN krijgen korting op een kaartje voor dit weekend.
Het doet pijn
Eenzaamheid hoort bij het leven, zegt niet alleen Dirk De Wachter, maar ook Anja Machielse. Zij is filosoof en doet onderzoek naar eenzaamheid en social isolement aan de Universiteit voor Humanistiek. Ze was te gast bij Coen Verbraak in De Publieke Tribune Radio en sprak met Jan Timmers (27) die als geen ander weet hoe het is om ergens niet bij te horen.
Lees de korte versie van het gesprek terug, of luister de hele aflevering van De Publieke Tribune Radio (en abonneer je op de podcast!).
Samenkomen helpt
Gelukkig zijn er ook mensen die de handen uit de mouwen steken en de eenzaamheid te lijf gaan. Als maatschappelijk werker kwam Jolanda van Gerwe vaak thuis bij jongeren die een zomer lang geen leeftijdsgenoten zagen. Ze zag hoe pijnlijk dat vaak was, en besluit in 2018 een stichting op te richten: Join us. Met die stichting biedt ze een fysieke plek aan jongeren om samen te komen, zelfvertrouwen te kweken, en uit de eenzaamheid te komen. Ook tijdens de coronacrisis. Hard nodig, en geliefd: na drie jaar is de stichting actief in 55 gemeenten, waar ze duizenden jongeren helpen.
We zien ons
In de Limburgse wijk Lindenheuvel zorgden de kolenmijnen voor grote saamhorigheid. Nu na de mijnen ook de kerk en het verenigingsleven dreigen te verdwijnen, vecht de wijk tegen eenzaamheid. In zes afleveringen van We zien ons volgen we die strijd.
Je kijkt de hele serie hier terug.
Nog meer handen uit de mouwen
Als de Rotterdamse Bep de Bruin na tien jaar dood in haar woning wordt gevonden, is de stad in shock. Hoe was het mogelijk dat niemand haar had gemist? De gemeente besluit daarop maatregelen te nemen en start een campagne tegen eenzaamheid. De invoelende Ada (59) en haar nuchtere overbuurvrouw Wilma (70) twijfelen geen moment en worden vrijwilligers.
Verdiep je in het verhaal en kijk de 2Doc hier.
Meer inspiratie?
Met één ticket (meer informatie) kun je op zondag 28 februari alle online programma’s over collectieve eenzaamheid bezoeken van het Brainwash Weekend: Collective Loneliness. Te gast zijn onder meer Marjan Slob, Paul Verhaeghe, Noreena Hertz, Olivia Lang en Ottessa Moshfegh. Vrienden van HUMAN krijgen korting op een ticket!