'Mijn masker was in honderdduizend stukken gebroken'

Op de vraag: ‘Hoe gaat het met je?’ kan Leonie nu eerlijk antwoord geven. Al was dat tot twee jaar geleden wel anders, toen ze de diagnose depressie kreeg. “Ik zou liegen als ik zeg dat het me nu allemaal gemakkelijk af gaat, maar het gaat gelukkig al een stuk beter met me.”

Het was 8 maart 2018 toen Leonie met burn-outklachten naar de huisarts ging, die direct haar werkgever liet bellen om zich ziek te melden. “De huisarts stelde me de vraag hoe vaak ik nog gelukkig was. Ik barstte echt in tranen uit. Ik realiseerde me dat ik doodongelukkig was.”

Leonie werkte toentertijd als accountmanager en zei steeds vaker afspraken af. “Ik verzon smoesjes, belde mijn werkgever dat ik met pech langs de kant van de weg stond, of dat er een ongeluk was gebeurd waardoor ik niet meer kon komen. Het ergste vond ik dat ik elke ochtend met tranen in mijn ogen de auto instapte naar mijn werk. Ik kon gewoon niet meer.”

De oorzaak van Leonie’s depressie was snel terug te leiden naar haar jeugd. “De emmer zat al redelijk gevuld bij mijn geboorte. Mijn moeder had de spierziekte ALS, waardoor mijn hele jeugd in het teken stond van haar ziekte. Omdat mijn vader al zoveel voor mijn moeder moest zorgen, wilde ik mijn vader niet nog meer belasten. Als kind kon ik daarom heel goed doen alsof alles goed ging.”

Leonie was zeventien toen haar moeder overleed, drie maanden voordat ze achttien werd. “Het was 28 augustus 2006. Mijn moeder was gevallen. Het was één van de duizend keren dat ze viel, en er leek niet zoveel aan de hand. Alles leek goed te gaan; ik ging die avond zelfs nog met vrienden naar een voetbalwedstrijd. Pas toen mijn vader me belde dat ik naar het ziekenhuis moest komen, wist ik dat het niet goed zat. Uiteindelijk overleed ze aan een hersenbloeding.” 

Een week later zou Leonie met haar droom beginnen: de theaterschool in Amsterdam. “Theater was mijn grote passie. Ik keek daar enorm naar uit en ik dacht: Dit gaat helemaal goedkomen. Op zaterdag werd mijn moeder gecremeerd en maandag ging ik naar school. Mijn grootste droom en mijn grootste nachtmerrie vielen in dezelfde week. Ik heb geen les gemist dat jaar, toch moest ik noodgedwongen stoppen na een jaar. Het gemis was niet te verwerken.”

Het verlies van haar moeder en haar droom die in duigen was gevallen, was het kantelpunt in Leonie’s leven. In de jaren die volgden, heeft Leonie de opleiding onderwijsassistent en dramatherapeut afgerond. In haar laatste baan werkte ze als accountmanager in de uitzendbranche. “Dat ik uiteindelijk ben ingestort, heeft ermee te maken dat ik mijn woede en verdriet nooit wilde voelen. Ik ben na het overlijden van mijn moeder gewoon keihard gaan presteren. Nog meer dan ik al deed. Dat gaat natuurlijk een keer mis.” 

Toen de bom twee jaar geleden barstte, stuurde Leonie iedereen in haar directe omgeving een brief om te vertellen over haar situatie. “Daar kreeg ik wel veel geschrokken reacties op; niemand zag dit aankomen. Maar ik kon niet meer faken dat het goed met me ging. De trein was stilgezet en mijn masker was in honderdduizend stukken gebroken. En dus stuurde ik iedereen een brief. Een handgeschreven brief, in een gouden envelopje, Zo zag het er tenminste nog een beetje mooi uit.”

Er volgde een periode met diepe dalen. Toch kwam ze daar weer uit. “Ik kwam op een wachtlijst terecht en het duurde nog elf maanden voordat ik hulp kreeg. In de tussentijd probeerde ik te overleven, hoewel ik in die periode twee keer suïcidaal ben geweest. Totdat ik werd gevraagd voor Ik Ben Open. Ik kreeg weer het gevoel iets te kunnen betekenen en het bood me toekomstperspectief.”

Leonie weet nu dat openheid belangrijk is. “Als ik kijk naar mijn jeugd, had ik veel meer hulp moeten krijgen. Volwassenen hadden voor hulp of steun moeten zorgen en dat is niet gebeurd. En dan groei je op met een masker, waardoor niemand meer doorheeft hoe het echt met je gaat.” 

“Met Ik Ben Open hoop ik te bereiken dat we meer oog krijgen voor elkaar. Het is lastig om door te vragen en erachter te komen hoe het écht met iemand gaat. Maar als iemand, die net zijn of haar moeder is verloren, lachend een kamer binnenkomt en zegt dat alles goed gaat, moet toch een belletje gaan rinkelen. Ik denk dat we als maatschappij stappen moeten zetten om eerlijk te zijn als het niet goed gaat.”

Met Ik Ben Open wil Leonie niet per definitie iets nieuws doen. “In Nederland is al veel aanbod voor mentale zorg. Ik wil mensen vooral helpen op die plekken te krijgen waar die expertise is. Al is het niet niets om én een goed ziekte-inzicht te hebben én de motivatie en doorzettingsvermogen om hulp te vragen. We zien vaak dat dit niet zo is.

“Ik noem ons wel eens het informatieloket op het NS-station. Er zijn genoeg treinen, metro’s, bussen en het wordt allemaal goed geregeld. Maar als je niet weet waar je heen moet, is het fijn als je bij iemand terecht kan die met je meekijkt en meedenkt. En met welk vervoermiddel, want misschien denk je wel aan de trein, terwijl de metro wellicht veel beter past.”

Door aandacht te vragen voor het normaliseren van openheid over psychische gezondheid, wil Leonie Nederland helpen mentaal gezond maken. “Ik wilde een dag creëren waarop persoonlijke belangen aan de kant worden gezet en iedereen een gezamenlijk statement naar buiten brengt. Dat is het doel van #ikbenopen.”

Op 5 oktober lanceert Ik Ben Open een landelijke campagne waarbij honderd partners de ‘imperfecte cirkel’ delen om meer aandacht te vragen voor openheid over mentale gezondheid, waarmee het in het verlengde ligt van onze jaarlijkse #openup-week bij 3FM.  “Iedereen kan een cirkel tekenen," zegt Leonie. "Maar deze zal zonder de juiste tools nooit wiskundig perfect zijn. Ik denk dat we in een maatschappij leven, waarin we heel veel tools gebruiken om ons perfectionisme te etaleren. We streven iets na wat buiten onze macht ligt. Maar waarom eigenlijk? Een cirkel zonder passer is nog steeds een cirkel."

Het doel is om deze openheid geaccepteerd te krijgen. “Wat ik mis, zijn de gesprekken over wat iemand nodig heeft om open te kunnen zijn. Maar ook wat het met iemand doet als je eenmaal een label hebt. Welke angsten en onzekerheden komen daarbij kijken? En hoe ga je daarmee om? We moeten als maatschappij onderzoeken hoe we die openheid kunnen normaliseren in Nederland.” 

Kortom, bespreekbaar maken. Daar zit volgens Leonie de crux. Ook op de werkvloer. “Ik hoop dat we een moment bereiken dat we bestuurders en managers kunnen uitdagen de kwaliteiten te zien van iemand met een psychische kwetsbaarheid. Als ik ga solliciteren, en mensen weten dat ik depressief ben geweest, zien ze dat al gauw als risico. Maar linksom of rechtsom loop je met iedereen een risico.” 

“Er is al snel sprake van discriminatie. Want uiteindelijk word je bij een sollicitatie altijd afgewezen met die stomme zin dat 'iemand anders beter in het profiel past'. Ik zou werkgevers willen vragen die ruimte te geven, zodat je gewoon eens eerlijk je verhaal mag doen en niet om de hete brei heen hoeft te draaien. Zodat mensen met een psychische kwetsbaarheid ook een kans krijgen."

Leonie denkt zelfs door haar depressie meer bij te kunnen dragen, niet alleen in een bedrijf maar aan de maatschappij an sich. “Door mijn depressie ben ik me bewuster dan andere mensen waar mijn grenzen liggen, wat ik wel of niet leuk vind en waarom ik doe wat ik doe. In plaats van iets te doen omdat je baas dat verwacht of maatschappelijk gewenst is.

“Overal zijn tegenwoordig kwalificaties, diploma’s en certificaten nodig. Ik vind het zo zonde dat er een enorme groep mensen is, de één noemt zich kwetsbaar, de ander mentaal ongezond, waarvan het talent grotendeels onbenut blijft. Die groep mogen we meer omarmen. Dat is ook waar we met Ik Ben Open naartoe willen.” 

Toch zit er volgens Leonie een grens aan openheid. “Je moet openheid niet romantiseren. Het is niet zo dat de wereld je toelacht, als je open bent over psychische klachten. Dat is niet de realiteit waarin we leven. Je kunt altijd iemand treffen, die daar niet voor openstaat, of daar geen zin in heeft. 

“Openheid is een middel, waardoor je meer uit je leven kan halen en meer kan bereiken. Ik denk dat je jezelf vooral de tijd moet gunnen en je eigen weg moet vinden in wat openheid voor jou betekent en wat voor jou prettig is. Ik begon bijvoorbeeld met het sturen van een brief. Maar openheid zal voor iedereen anders zijn."