Eenzaamheid niet als fysieke afwezigheid, maar als uiting van het menselijke onvermogen om te accepteren wie we zijn. Dat is de essentie van Prachtige Wezens, het debuutalbum van Ozan Aydogan (27), die voor ons ook een Spoken Word Sessie maakte met zijn band MINSTRELS. "Als je je voeten niet meer voelt, is er iets mis met de manier waarop je loopt."

Ozan Aydogan komt uit een familie van verhalenvertellers. Zijn ouders kwamen uit Turkije en vertelden vaak over het dorp waar zij waren geboren. De bergen, de wolven die ze daar zagen; een wereld die anders was dan de zijne: het oer-Hollandse Alkmaar waar hij is geboren en getogen. 

Toch waren het niet alleen mooie verhalen waar Ozan mee opgroeide. Het achterlaten van het leven dat zijn ouders gewend waren en de zoektocht naar een nieuw leven ging gepaard met een leven vol onzekerheden, worstelingen en eenzaamheid. Al hing de geur van een nieuwe toekomst in de lucht. “In dat kolkende terrein ben ik opgegroeid.”

Zijn biculturele verleden, met al het leed en verdriet dat daarbij kwam kijken, vormen de basis van Ozan’s werk. In een mix van muziek, spoken word, theater en rap doet hij een poging ons te verzoenen met ons gevoel.

Je noemt Prachtige Wezens het eerste binaurale spoken word-album ter wereld. Wat is het precies en waarom heb je voor deze techniek gekozen?

“Ik was op zoek naar een manier waarop je mijn stukken intiemer en persoonlijker kunt beleven. Ik wilde een manier creëren, waardoor je een gedicht instapt en voelt hoe het is om voet te zetten op Nederlandse bodem, terwijl je net een boottocht achter de rug hebt en een nieuwe toekomst tegemoet gaat. Ik wil je gewoon ín die situatie plaatsen. Zo ben ik bij binauraal uitgekomen, omdat je met deze geluidstechniek het menselijk gehoor kunt nabootsen. 

In ‘Jongen Aan De Afgrond’ bijvoorbeeld gaan de westerse instrumenten en geluiden de ene kant op, en de oosterse naar de andere kant. De westerse gaan letterlijk naar het westen en de oosterse naar het oosten. We hebben hier twee culturen tegenover elkaar laten staan. Uiteindelijk vinden ze elkaar en mengen zich, waardoor alle instrumenten nog beter tot hun recht komen.”

De rode draad in jouw album is eenzaamheid. Waar komt jouw eenzaamheid vandaan?

“Alle momenten waarop ik eenzaamheid heb gevoeld, kan ik terugbrengen tot het onvermogen om met jezelf te zijn in de hoedanigheid waarin je op dat moment bent. In ‘Mama’ heb ik het bijvoorbeeld over dat ik het gros van mijn middelbare schoolperiode in het straflokaal heb doorgebracht. En ja, daar moest je gewoon je bek houden. 

Ik heb me daar heel eenzaam gevoeld. Er speelde van alles in mijn leven, waar ik niet over kon en wilde praten. Ik was nog maar een jongetje. Mijn opa werd ziek, waardoor mijn moeder naar Turkije moest om voor hem te zorgen. Dat uitte zich in een soort afstandelijkheid tot alles wat me werd aangeboden. Ik denk dat dat de eenzaamheid was. Niet omdat mijn moeder er niet was, maar omdat ik met niemand kon praten over wat de afwezigheid van mijn moeder met mij deed.”

Het verdriet van jouw familie speelt een grote rol op het album. Hoe draag jij het verdriet van je ouders?

“Ik denk dat we dat allemaal op een bepaalde manier doen. Je wordt geboren, en opeens sta je in de wereld. Je kijkt naar je ouders en denkt: Hoe doe je dit, dat in de wereld staan? Zij laten zien hoe zij dat doen en jij neemt dat over. Later zie je dat jouw ouders ook gewoon mensen zijn met trauma’s en angsten.

Op die manier draag je dezelfde trauma’s en angsten als je ouders en je voorouders. En ik denk dat je dat blijft doorgeven, tot je inziet dat je iets draagt dat jou niet toebehoort en ervoor kiest dat van je af te werpen.”

Hoe gebruik jij jouw verleden in jouw werk?

"We kijken allemaal door een bril van ons verleden, van onze cultuur, naar elkaar. Maar cultuur is ook maar een optelsom van mensen die voor ons leefden en hoe zij zijn omgegaan met een bestaan van onzekerheid. Ik draag een verleden met me mee. Maar los van dat verleden heb ik ook een eigen kijk op de wereld.

Met mijn werk wil ik laten zien waar we gelijk in zijn. En met gelijk bedoel ik wat we zijn voordat we een vlag en een politieke voorkeur kiezen. Voordat we een mening vormen, gebaseerd op culturele conditionering en meningen. Voordat we kiezen wat we zijn, voordat we onszelf verdelen en tegen elkaar opzetten. Voor dat alles zijn we prachtige wezens. 

© Marthe van de Grift / Ozan Aydogan
In 2018 ben je als artiest gestopt met optreden. Je kreeg de erkenning van je werk, maar het deed je niks. Waarom ervaarde je dat zo?

“Toen ik Nederlands Kampioen Poetry Slam was geworden, kreeg ik opeens ontzettend veel aanvragen om op te treden, want zo gaat dat als je ineens een titel hebt. Maar mensen boeken niet wie jij bent en wat je komt vertellen. Ze boeken de Nederlands Kampioen Poetry Slam. En dan wordt het een kunstje.

Op een gegeven moment stond ik voor zeshonderd man in de Stadsschouwburg in Amsterdam een zelfgeschreven monoloog te spelen. En ik voelde gewoon niks. Toen was het gewoon klaar. Ik dacht, wat ben ik nou eigenlijk aan het doen? Op dat moment ging het snel bergafwaarts, ik kreeg last van angstaanvallen, had last van hypochondrie en functioneerde gewoon niet meer.”

Toch heb je jezelf weten te herpakken. Hoe heb je dat gedaan?

“Door eerlijk te zijn tegen mijzelf. En door toe te geven dat ik heel wat kilometers heb gereden, maar op de verkeerde brandstof: op ambitie. Het was een droom om daar te staan, maar ik kwam erachter dat als je dingen op ambitie doet, het nooit genoeg is. Het is een soort oneindig pad. En ik denk niet dat er iets mis is met een oneindig pad lopen, maar als je je voeten niet meer voelt, is er iets mis met de manier waarop je loopt.

Ik moest weer mezelf herkennen en erkennen en tegen mezelf kunnen zeggen dat ik niet bang hoef te zijn. Ik wilde gewoon leven, iets delen met de ander waardoor wij allebei voelden van ‘Hé, we zijn helemaal geen vlag, of een politieke partij. Wij zijn gewoon mensen, wij zijn gewoon wezens, wij zijn de prachtige wezens.’ Dat wilde ik onderzoeken en die zoektocht, is het album.”

© Clair Bontje / Human

Ozan Aydogan met zijn band MINSTRELS in spoken word sessies met 'Sta Op'

Jouw album begint vol woede, maar eindigt met een ode aan het mens-zijn. Heb je je angst overwonnen?

“Ik heb gezien dat ik angst niet hoef te overwinnen. Dat is voor mij de overwinning. Niet door angst dood te slaan, maar door de strijdbijl neer te leggen en eerlijk te zijn naar jezelf. Ik denk dat alles in onze maatschappij is gebaseerd op het idee dat als je maar hard genoeg je best doet, straks alles bij elkaar komt. Maar er is geen straks. 

We blijven maar rennen en ondertussen vallen heel veel mensen af, omdat ze zich afvragen hoe lang ze nog moeten rennen. Je moet niet rennen, omdat je al bent waar je naar zoekt.”

Voor Human heb je met je band MINSTRELS meegedaan aan de Spoken Word sessies van 2020 met ‘Sta Op’. Waar gaat dat over? 

“Het begint met een man in een pak, en het eindigt met een jongen in een hemd die vertelt hoe de begrafenis van de planeet eruit zou zien. 

Ik denk dat het zo gaat met de planeet, omdat we niet opkomen voor onszelf. We zetten allemaal een soort masker op. En in die hele maskerade verliezen we elkaar en onszelf en dan wordt het een shitzooi. Als we allemaal durven te zijn wie we zijn, zou er veel minder ellende zijn in de wereld. Je kan niet opstaan voor jezelf, als je niet opstaat voor de ander. Dan sta je op voor je ego, dan sta je op voor je vlag. En dan ga je juist liggen.

Het is tijd voor andere geluiden, die ons zeggen dat het oké is en dat we niet bang hoeven te zijn. En als we bang zijn, is dat ook oké. Ik hoop op mijn manier een steentje bij te dragen. Dat iemand iemand ons hoort en denkt: Oh, dat raakte me echt. Dat is voor mij de mooiste prijs die het album kan opleveren.”

 

Het volledige album Prachtige Wezens van Ozan Aydogan is vanaf 13 november te beluisteren via Spotify.

Dit is ook interessant