Op de fiets tegen het stijgende water

Op extra hoge fietsen verplaatsen Pam, Jette en Talisa zich in twee weken tijd door negen provincies. De fietstocht maakt deel uit van hun kunstproject 'Nieuw Nederland', waarmee het trio niet alleen de gevolgen van klimaatverandering voor Nederland wil visualiseren, maar ook wil onderzoeken in hoeverre dit thema leeft in Nederland. Uiteindelijk hopen ze meer bewustzijn te creëren rondom het onderwerp, met misschien een systeemverandering tot gevolg. 

Onderweg zullen Pam, Jette en Talisa in gesprek gaan met verschillende mensen die een connectie hebben met de oprukkende zee, klimaatverandering of met water in het algemeen. 

"We hebben wel echt specifiek gezocht naar bepaalde mensen," vertelt Pam. "Bijvoorbeeld een vuurtorenwachter, een historicus en iemand die de watersnoodramp heeft overleefd. Maar we hebben ook een afspraak met een topman van Audi, die duurzaamheid binnen de auto-industrie probeert te bewerkstelligen."

Naast enkele geplande afspraken tijdens de tocht, zetten de jonge vrouwen vooral in op spontane ontmoetingen met mensen die langs de NAP-lijn wonen, oftewel: de toekomstige kustbewoners, als de zeespiegel blijft stijgen.

Omdat het klimaatprobleem ons allemaal aangaat, vinden ze dat iedereen hierbij betrokken moet worden. Om dit te bereiken, ligt voor Pam, Jette en Talisa de sleutel in het voeren van gesprekken, zonder direct te willen overtuigen van de huidige en toekomstige klimaatproblemen. 

"We willen niet op onze bestemmingen aankomen als wetenschappers of klimaatactivisten die zeggen hoe het zou moeten," zegt Talisa. "We willen in gesprek gaan met de mensen, want we kunnen van elkaar leren. Het doel is bewustzijn creëren door het gesprek. We hopen dat besluiten zich minder gaan richten op greenwashing, kapitaal of winst, maar meer op het behouden van een gezonder en beter klimaat."

Het thema klimaatverandering houdt Pam, Jette en Talisa al een tijdje bezig. In hun persoonlijke levens denken ze na over hoe ze hun steentje kunnen bijdragen aan het behouden van een gezonde aarde en praten hierover met mensen in hun omgeving. Maar wanneer iedereen het binnen deze ‘milieububbel’ al met je eens is, verandert er verder niets en verdwijnt het discussiepunt volgens hen. Door uit die bubbel te stappen, hopen ze het thema toch meer te kunnen verspreiden onder anderen. 

"In eerste instantie wilden we de hele wereld verbeteren en de hele wereld aanspreken, maar dat is gewoon niet te doen," vertelt Talisa. "Dus, zeiden we, laten we klein beginnen en  met Nederland in gesprek gaan. Toen zijn we gaan kijken naar wat de directe bedreigingen van klimaatverandering zijn voor ons land en dat is dan toch wel het water. Vanuit daar hebben we het project verder ontwikkeld."

"Toch blijft het thema klimaatverandering iets heel groots, waarvan je ook weer niet precies weet hoe het in elkaar zit," vult Pam aan. "Soms is het voor onszelf al onoverzichtelijk, terwijl het thema ons al een tijdje bezighoudt. Hierdoor ontstond de vraag: hoe maken we het probleem en de gevolgen wél overzichtelijk?"

Wanneer het water blijft stijgen door de klimaatverandering en niemand iets doet, zal bijna de helft van Nederland onderwater komen te staan. De NAP-lijn belichaamt deze grens en geeft een idee van waar de zee in de toekomst kan komen te liggen. 

Door langs deze lijn te fietsen en extra te markeren, willen Pam, Jette en Talisa het probleem visualiseren. In combinatie met het voeren van gesprekken, hopen ze meer een beeld te creëren van de gevolgen van klimaatverandering. 

"Watersnoodrampen en de verandering van de Zuiderzee naar het IJsselmeer. Het zit ook wel een beetje in onze cultuur, dat we denken het water te kunnen overmeesteren en groter kunnen zijn dan een natuurlijk element," zegt Jette. "Alleen vanaf een gegeven moment, moeten we misschien gaan luisteren naar wat de natuur ons probeert te vertellen en daar vervolgens niet boven proberen te staan."

De gesprekken die Pam, Jette en Talisa gaan voeren en de verhalen die ze tegenkomen onderweg, worden uitgewerkt in veertien podcasts. Deze podcasts zijn vervolgens te beluisteren op hun website, maar ook op het Warming Up Festival in oktober 2020. 

"We laten ook letterlijk een spoor achter," zegt Jette. "Langs de route laten we een markering achter door middel van een golfteken, net zoals je bij wandelpaden ook wel van die rode of gele strepen ziet. Hierdoor kun je de route achteraf ook blijven fietsen, rijden of wandelen."

"En we hebben ook onze vlaggen nog," vult Talisa aan. "We hebben vijftien vlaggen gemaakt, zodat we iedere dag eentje kunnen hijsen om de route te markeren. Hierin komt ook het visuele aspect weer terug."

Wetenschappers spreken zich uit over klimaatverandering, journalisten schrijven over de gevolgen en politici zouden systeemveranderingen kunnen doorvoeren. Toch zien Pam, Jette en Talisa ook een rol voor kunstenaars weggelegd om het thema aan te kaarten. Binnen de kunst hoeven ze niet per se concessies te doen, zitten ze niet gebonden aan een bepaald frame en kunnen ze zich vrijer bewegen. 

Daarbij hopen ze het onderwerp klimaatverandering op een andere manier over te brengen. "Met kunst kun je door te visualiseren je boodschap op een andere manier vertellen," zegt Talisa. "Woorden kunnen zoiets abstracts zijn. Wanneer je iets visueel maakt en eenmaal een beeld hebt gecreëerd, dan kun je daar vaak niet meer omheen."

Tot slot fietsen Pam, Jette en Talisa letterlijk dwars door het land, waardoor ze het thema klimaatverandering naar de mensen toebrengen. Met deze aanpak hopen ze het onderwerp toegankelijk te maken voor iedereen, want de gevolgen van klimaatverandering gaan ons tenslotte allemaal aan.