De helft van de vechtscheidingen die bij Humanitas BOR terecht komt, is na uitspraak de van de rechter, en wanneer geen van de reguliere instanties het is gelukt een omgangsregeling tussen uitwonende ouder en kind te treffen. "Stellen hebben vaak al een hele geschiedenis achter de rug voordat ze bij ons komen”, zegt projectcoördinator Evelien Duiker. "Maar als ouders er samen niet uitkomen, is niet altijd dure professionele hulpverlening nodig."
Ouders in een vechtscheiding waarbij het contact met het kind is verstoord, kunnen via de Begeleide OmgangsRegeling (BOR) van Humanitas hulp krijgen. Beide ouders kunnen zo hun kind toch weer zien. Waarom het met deze vrijwilligersorganisatie wel lukt en andere instanties niet? "Nu praatte ik gewoon met een mens."
Over Humanitas BOR
In Nederland krijgen zo’n 70.000 kinderen per jaar te maken met een scheiding. In ongeveer een kwart van de gevallen gaat het om complexe scheidingen of zogeheten vechtscheidingen en is professionele hulp nodig om een omgangsregeling te treffen. In nog een kwart van de gevallen willen de ouders wel een regeling treffen, maar komen ze daar zelf niet uit.
Humanitas BOR helpt gescheiden ouders, die zelf niet in staat zijn de omgang voor hun kinderen te regelen of waar de omgang is vastgelopen. Voorwaarde is dat beide ouders gemotiveerd zijn tot een oplossing te komen, én zich in willen zetten om uiteindelijk zelf een omgangsregeling te treffen en onderhouden.
De kracht van vrijwilligers
Bij vrijwilligersorganisatie Humanitas BOR staat het belang van het kind centraal. "Wij hebben geen therapeutische insteek, maar kijken naar hoe de uitwonende ouder wél contact kan hebben met het kind. Anders dan reguliere hulpverlening, hoeven de ouders elkaar dus niet te zien," zegt Duiker.
Gelijkwaardigheid is een belangrijke kernwaarde. "De omgang met een hulpverlener kent vaak een hiërarchie, waar de vrijwilligers van BOR naast de ouders staan," zegt Duiker. "De relatie met de vrijwilligers gaat in de eerste plaats om de persoonlijke relatie, het contact van mens tot mens. Waarbij we niet de wijzende vinger zijn, maar de helpende hand."
Duiker zegt dat door de belangeloze inzet van de vrijwilliger, ouders en kinderen ervaren dat de vrijwilliger er echt voor hén is. "Hierdoor is het vaak makkelijker het vertrouwen te winnen van de ouders," zegt Duiker. "Het is gratis, we kiezen geen partij, rapporteren niet en maken geen verslagen voor derden. Dit maakt BOR heel laagdrempelig."
©
Tryntsje Nauta / Humanitas
Neutraal terrein
Ontmoetingen tussen de uitwonende ouder en het kind vinden plaats op neutraal terrein. "We hebben een speciale BOR-kamer ingericht met speelgoed voor de kinderen. Hier vindt meestal de eerste ontmoeting plaats. Vervolgens proberen we ook naar andere plekken te gaan zoals de speeltuin. Uiteindelijk willen we erop uitkomen dat de vrijwilliger met het kind naar een uitwonende ouder gaat en op den duur de hulp niet meer nodig is", zegt Duiker.
Vrijwilliger Marjan Hoekstra weet hoe belangrijk het is om op neutraal terrein af te spreken. Ze heeft 25 jaar bij een peuterspeelzaal gewerkt, eerst als peuterleidster, daarna als directeur. Hoekstra: "Op de peutergroepen zagen we hoe kinderen van ouders in een vechtscheiding zich anders gingen gedragen: heel boos of juist heel teruggetrokken. Het kwam wel eens voor dat een kind niet met de ouders mee naar huis wilde, maar op de speelzaal wilde blijven.
"Regelmatig kregen we de vraag van ouders of ze de peuterspeelzaal konden gebruiken als neutraal terrein voor de ontmoetingsplek van hun kind," vervolgt Hoekstra. "Dat hebben we altijd afgehouden, want daar is de peuterspeelzaal niet voor bedoeld." Hoekstra is daarom blij dat ze die veilige plek nu als vrijwilliger bij BOR alsnog kan bieden.
Het belang van eigen ervaring
Veel vrijwilligers van BOR hebben eigenlijk geen achtergrond in hulpverlening, behalve de trainig die ze van BOR krijgen. Zo ook vrijwilliger Bianca Beitler. "Als ouder van twee kinderen en twee pleegkinderen denk ik dat ik de beste opleiding heb gehad die je maar kunt krijgen. Bij lastige dingen put ik uit mijn eigen ervaringen en trek ik gewoon de la open met de dossiers uit mijn eigen leven," zegt Beitler.
Hoekstra beaamt dat ervaring met kinderen de beste leerschool is. "Soms zie je dat een ouder zo lang niet bij zijn of haar kindje is geweest, dat ze sommige basisvaardigheden in het ouderschap hebben gemist," zegt Hoekstra. Daarom laat ze de uitwonende ouder zien hoe ze het best contact kunnen maken met het kind. "Samen spelen is vaak genoeg om elkaar weer te leren kennen."
Waar professionele hulp soms faalt
Hoewel ouders in eerste instantie soms hun twijfels hebben bij vrijwilligers, komen ze daar later toch vaak op terug. Duiker: "Bij Humanitas krijgen we regelmatig van ouders te horen: ‘Nu praatte ik gewoon met een mens.’ Beitler voegt daaraan toe: "Je merkt dat de situatie van de ouders vaak al zo geëscaleerd is, voordat ze bij BOR terecht komen. Dan vinden ouders het fijn om met een gelijkwaardig persoon te spreken."
Vrijwilliger Jacqueline Sandbrink weet uit eigen ervaring dat professionele hulp bij echtscheidingen soms niet eens werkt. Twaalf jaar geleden kwam ze zelf in een vechtscheiding terecht met haar twee jonge kinderen waar ook huiselijk geweld in het spel was. "Ik heb met alle mogelijke instanties geprobeerd om het contact tussen de vader en mijn kinderen goed te laten verlopen," zegt Sandbrink. “En niets werkte."
Het contact met de kinderen is inmiddels hersteld, al heeft dat elf jaar geduurd. Sandbrink werkt nu zelf als vrijwilliger bij Humanitas. "Ik ben blij dat ik nu zelf een bijdrage kan leveren voor ouders die in eenzelfde situatie zitten, en mijn eigen ervaringen kan gebruiken om het contact te herstellen tussen de uitwonende ouder en het kind."
Sandbrink benadrukt dat reguliere hulpverlening niet per se slecht is. "Ik zie dat het niet altijd aansluit bij de behoeftes van de ouders. Bij reguliere hulpverlening moet je meer, wordt je als ouder meer op de feiten gedrukt en zit er meer tijdsdruk achter. Bij Humanitas kiezen we geen partij, kunnen we veel bewegelijker zijn en kiezen ouders zelf hoe ze de omgang willen laten verlopen."
©
Maaike Koning / Humanitas
Zelfs de rechter kent hulp van BOR toe
Een scheiding kan heel ingrijpend zijn voor kinderen. Veelvoorkomende problemen bij kinderen na een scheiding zijn afnemende schoolprestaties, het ontstaan van gedragsproblemen, of kinderen die terecht komen in de criminaliteit. "Het is daarom van belang dat de omgangsregeling met de ouders zo snel mogelijk wordt geregeld," zegt Duiker.
Duiker pleit daarom dat vechtscheidingen in de toekomst eerder bij BOR terechtkomen. "In de helft van de complexe scheidingen waar kinderen bij betrokken zijn en bij BOR terechtkomen, is dat na uitspraak van de rechter. Maar als je bij de rechter staat, sta je al lijnrecht tegenover elkaar. Vaak is dan al veel schade aangericht," zegt Duiker.
Ook vrijwilliger Sandbrink hoopt dat vechtscheidingen in de toekomst sneller doorverwezen worden naar Humanitas BOR. "Als ik naar mijn eigen kinderen kijk, zie ik dat ze door de problemen met de vader daar heel veel schade aan hebben overgehouden. Dit had voorkomen kunnen worden als we eerder hulp van Humanitas hadden gekregen."
Hulpverlening voor omgangsregelingen bij vechtscheidingen zou volgens Sandbrink boven alles gemoedelijk moeten gaan, met de focus op het kind. “Omgang met een kind kan zo mooi zijn. Als een kind blij thuiskomt van de uitwonende ouder, is dat het mooiste wat er is. En een blij kind, daar doe je het voor.”