Architect Narda bouwt voor mensen in nood

Toen architect Narda Beunders als vrijwilliger op Lesbos vluchtelingen uit hun rubberen bootjes het strand op hielp en begeleidde naar een geïmproviseerd opvangkamp, wist ze dat dit voor haar de juiste plek was om haar bouwtalent in te zetten. Het gebrek aan een ruimte voor mensen om éventjes weg te kunnen uit hun kleine tentjes, te ontspannen en om samen te komen met elkaar, bracht haar op een idee.

Deze mensen hebben een plek nodig, beschut van de brandende zon of de vrieskou, met stoelen of banken waar ze kunnen zitten en elkaar kunnen ontmoeten, dacht Beunders. Daarom richtte ze Roof for Humanity op: een stichting die met behulp van donaties en crowdfunding community buildings opzet voor slachtoffers, gevlucht van oorlog of natuurrampen.

Eten, drinken en een plek om te slapen zijn essentieel voor mensen die gevlucht zijn. Toch is dat niet het enige dat mensen nodig hebben, volgens Beunders. "Als je in spanning zit en niet weet wat de toekomst brengt, zijn sociale contacten heel belangrijk. Veel vluchtelingen voelen zich alleen en trekken zich terug door wat ze hebben meegemaakt, daarom is het belangrijk om te stimuleren dat ze dingen samen kunnen doen. Een ruimte waar ze de mogelijkheid hebben om bij elkaar te komen, kan daarbij helpen.

"In zo'n ruimte kunnen ze iets voor de gemeenschap te organiseren. Zo zagen we bij ons eerste project op Lesbos dat mensen in het gebouw schoolklasjes organiseerden, een kapperszaak begonnen of samen koffie dronken."

Tekst gaat verder na afbeelding

Om ervoor te zorgen dat mensen ook echt gebruik maken van een ruimte, gaat Beunders eerst altijd in gesprek met de community in een kamp. Zo komt ze te weten waar mensen behoefte aan hebben en wat ze belangrijk vinden. In Kenia bijvoorbeeld, de locatie van het vorige project van Roof for Humanity, was behoefte aan een plek voor sport en spel. 

"We hebben daar in samenwerking met stichting Klabu een sportbibliotheek gebouwd,” vertelt Beunders. "Je kunt daar bijvoorbeeld ballen of sportschoenen lenen om te volleyballen, maar er zijn ook bordspellen, zoals dammen en Mens erger je niet. Het gebouw is zo gemaakt dat er genoeg schaduwplekken zijn, dus je kunt lekker zitten en een spel spelen."  

Inmiddels is Beunders samen met Stichting Ahava Malawi bezig met een project in Lauji One, een dorp in Malawi. Ze maakt een gebouw waar Moringa-bladeren kunnen worden verwerkt.

“Van die bladeren maken bewoners van Lauji One medicijnen en voedsel, die belangrijk zijn voor de gemeenschap. Ze doen dit nu buiten, maar uit gesprekken met hen leerde ik dat ze graag een gebouw willen, waarin ze verwerkingsprocessen kunnen verbeteren en de productie opschalen.

Tekst gaat verder na afbeelding

Belangrijk voor deze productie is dat er zowel schaduwrijke plekken zijn als plekken waar de zon schijnt, die beschut zijn tegen de wind. "Ik moest dus een gebouw ontwerpen dat aan die eisen voldeed. Daarnaast wil ik door hoogteverschillen in het gebouw ook plaats bieden aan de harde werkers om uit te rusten. Ook is er een zitruimte, van waaruit je een mooi uitzicht hebt op de uitgestrekte natuur."

Lauji One is een ongebruikelijke plek voor een project van Roof voor Humanity. "De projecten die we doen, zijn voornamelijk in vluchtelingenkampen," zegt Beunders. "Maar Malawi is recentelijk getroffen door overstromingen en veel mensen hebben daar schade van ondervonden. Aangezien de regering niks doet om dorpelingen te helpen en sommige mensen huis en haard zijn kwijtgeraakt door het natuurgeweld, is de hulpbehoefte van de community vergelijkbaar met die van onze andere projecten." 

Ook voor haar huidige project in Malawi wil Beunders lokale technieken inzetten. "Ze werken hier veel met gevlochten riet en ik wil kijken of we daar iets mee kunnen doen. En in een dorpje verderop maken ze supermooie, natuurlijke stenen, van de kleirijke aarde die ze mixen met een beetje cement en daarna samenpersen. Eigenlijk vind ik het samenwerken met de ambachtslieden die ik tegenkom op locatie het leukst: van hen kan ik zelf ook weer veel leren."

Het verbaast Beunders niks dat ze na haar studie niet het gebaande 'architectenpad' heeft gevolgd. "Ik ben niet iemand die lang achter een computer kan zitten. In Nederland is dat toch wat veel architecten doen. En daar werk je ook vaak voor grote bureaus, wat het werk afstandelijk maakt, vind ik.

"Meestal zijn de bouwers weer een andere partij dan het architectenbureau, aan wie je je tekeningen overdraagt. Ik vind het juist leuk om zelf mee te bouwen en te zien hoe een tekening steeds meer tot leven komt. Ik wil met m’n handen bezig zijn en samenwerken met mensen. Ik wil niet in m’n eentje bepalen hoe een gebouw eruit komt te zien. Dat vind ik minder leuk dan wanneer je met een hele gemeenschap iets opzet.

"Op Lesbos hebben de mensen daar ons gebouw een beetje aangepast. Ze hebben houten planken tegen de zijkanten gemaakt, om het wat dichter te maken. Sommige architecten zouden boos worden omdat ‘hun’ gebouw dan wordt veranderd. Maar ik vind dat juist leuk, dan wordt het ten minste goed gebruikt. En een gebouw moet leven, vind ik.

“En in Nederland is ook al zo veel gebouwd, dat ik het niet meer nuttig vond om daar nog meer bij te zetten. Ik merkte dat ik meer energie kreeg van bouwen op plekken waar nog niet veel is en waar weinig mogelijkheden zijn. Juist daar kan ik de kennis die ik in Nederland heb opgedaan delen, om daarna samen gebouwen te maken.”

Tot nu toe heeft Beunders al haar projecten voor Roof for Humanity vrijwillig gedaan. Om de paar maanden is ze in Nederland voor een betaalde klus en met het geld dat ze daarmee verdient, kan ze ook als ze vrijwillig werkt rondkomen.

"Maar mijn doel is de organisatie te laten groeien en genoeg investeerders te vinden die het basistraject financieel kunnen vastleggen. Dan kan ik me helemaal richten op gebouwen die voor zo veel vluchtelingen hard nodig zijn."