Na Klassen was er het praatprogramma Nablijven. In deze column geeft schrijver Massih Hutak, als vaste gast, zijn opinie.

De serie Klassen is een goede aanleiding om een paar diepgewortelde en vastgeroesteonderwijsideeën en woorden te herzien. Termen als 'hoogopgeleid'
en 'laagopgeleid' bijvoorbeeld worden nog steeds gretig gebezigd maar kunnen eigenlijk niet meer.

Als opleidingsniveau al een binair iets is, laten we dan spreken van academisch opgeleid en praktisch opgeleid, tot we een beter alternatief hebben. Nog zoiets: 'zwarte' en 'witte' scholen. Dat zijn natuurlijk 'gemengde scholen' en 'niet-gemengde scholen'. Naast dat deze termen genuanceerder zijn, zijn ze juist ook feitelijker.

De belangrijkste herdefiniëring in dit rijtje vind ik misschien wel ‘kansengelijkheid’. ‘Kans’ is zo’n veelzijdig en tegelijkertijd generiek begrip dat ik me altijd afvraag bij het gebruiken ervan wat we nou precies bedoelen. Het heeft bovendien ook altijd de connotatie van ‘toeval’ en ‘bij uitzondering’. Terwijl we, uitgerekend in het onderwijs, niet incidentele maar structurele veranderingen nodig hebben.

Daarom pleit ik voor het vervangende ‘keuzegelijkheid’. De kansen die iemand eventueel in het leven krijgt, hangen af van de keuzes die deze persoon maakt. Of beter gezegd: de keuzes die deze persoon gepresenteerd krijgt in de directe leefomgeving, te beginnen met thuis, school en op straat. Dat veld moet fundamenteel gelijkwaardiger ingericht worden.

Een keuze activeert mensen en zet ze in hun kracht. Een kans kan je in het beste geval verheffen tot een eeuwige uitzondering. Een keuze trekt het veld gelijk, daar waar een kans altijd een verticale verhouding suggereert van iemand die een ander iets gunt.

We willen solidariteit, geen liefdadigheid. Halverwege de serie Klassen trekt iemand de volgende conclusie en die was nog nooit zo geldig als nu: we moeten ongelijk beleid durven maken, om gelijkheid in het onderwijs te realiseren. Oftewel: het meest van onze onderwijsgelden, politieke aandacht en onderwijsexpertise moet nu eens naar scholen gaan waar de ongelijkheid – vaak onbedoeld – ontstaat. Scholen die verlaten worden door kinderen die onderadvies kregen, door kinderen die meer in hun mars hebben dan eruit is gehaald.

Kinderen uit dezelfde buurten kunnen acht jaar lang prima in dezelfde soort klassen op dezelfde soort scholen zitten totdat er in groep acht De Grote Schifting komt. Gebaseerd op de Cito-score maar ook op het advies van de leraar scheiden hun wegen. Vroege selectie is een groot probleem. Net als onderadvisering.

HUMAN heeft na elke uitzending een zogeheten aftertalk gemaakt, met
de toepasselijke titel Nablijven. Hier mocht ik wekelijks naast presentatrice Floortje Smit aanschuiven als vaste stamgast om na te praten over de afleveringen. Bij ons schoven aan tafel en via Skype verschillende deskundigen aan van wie ik stuk voor stuk veel heb geleerd. Met dank aan Hasse van Nunen en Roberto Lobosco zijn deze aftertalks serieuze, inhoudelijke en goed gemaakte afleveringen geworden, waarin de belangrijkste punten uit de serie nogmaals geagendeerd zijn.

In combinatie met het impactprogramma wordt er ongetwijfeld door het hele land vervolg gegeven aan Klassen. Hopelijk ook tot in de Tweede Kamer, waar ze echt even mogen gaan realiseren dat een maatschappij zo welvarend is, als haar onderwijs gezond.