De Leeuwenhoektour is ten einde. Vijfmaal kwamen mantelzorgers, professionals en betrokkenen bijeen om hun ervaringen over dementiezorg te delen. Welke inzichten leverde het op?

In april dit jaar zond Human de vierdelige serie In de Leeuwenhoek uit. Hugo Borst en Adelheid Roosen namen hun intrek in verpleeghuis De Leeuwenhoek in Rotterdam, en onderzochten hoe de zorg voor mensen met dementie beter en menselijker kan. 

Om het gesprek over de dementiezorg voort te zetten, organiseerde Human samen met het Humanistisch Verbond ‘In de Leeuwenhoek On Tour’. Vijf avonden waarop het gesprek over dementiezorg de diepte in kon gaan, samen met mantelzorgers, professionals werkzaam in de zorg en andere betrokkenen en geïnteresseerden. 

Tekst loopt door onder video's

Eigenwaarde

Want hoe ga je om met mensen met dementie met behoud van eigenwaarde? Hoe kan de zorg voor mensen met dementie menselijker en liefdevoller? Hoe kun je je écht verplaatsen in de - misschien vervreemdende - werkelijkheid van de ander? Dat er behoefte was aan de gesprekken werd al snel duidelijk: alle avonden waren binnen no time uitverkocht. 

De tour ging langs Apeldoorn, Utrecht, Haarlem en Groningen. Deze week vond in de Arminiuskerk in Rotterdam, vlak bij verpleeghuis De Leeuwenhoek, de afsluitende editie plaats.

Welke inzichten heeft de tour opgeleverd? Human was er bij en tekende drie belangrijke inzichten op.

Tekst loopt door onder video's

1. Een gevoel van vrijheid is belangrijk voor mensen met dementie 

Er zijn in verzorgingshuizen veel mensen die weg willen. ‘Sluit ze niet op’, zegt onderzoeker Carin Gaemers op het podium in Rotterdam. Samen met Hugo Borst schreef zij in 2016 het pamflet 'Scherp op ouderenzorg'. Gaemers: ‘Maak in plaats daarvan je omgeving zo dat ze niet meer weg willen.’

In de serie zagen we de eindeloze verveling van de bewoners. ‘Het grote niets’, zoals Hugo Borst het toen noemde. Bewoners worden veelal onrustig van het gevoel ‘opgesloten te zitten’ in een verpleeghuis, ook al is het voor hun eigen veiligheid en met de beste bedoelingen. ‘Dat je ook dingen mag doen die misschien niet zo verstandig zijn, dat hoort ook bij het mens-zijn”, beschouwt Christa Kompas, directeur van het Humanistisch Verbond.

Toch is dit voor mantelzorgers niet altijd makkelijk. In Rotterdam deelt een mantelzorgende dochter haar dilemma: 'Mijn moeder genoot altijd van het rijden in haar scootmobiel. Nu ze lijdt aan dementie, heb ik het sleuteltje ervan in beheer. Als mijn moeder zich opgesloten voelt dan is het enige wat ze wil: rijden. Het voelt dan niet goed om haar het sleuteltje te geven, maar ik geef het toch. Haar die laatste vrijheid ontnemen, dat wil ik niet. Het eerste dat ze doet als ze na zo’n ritje weer thuis komt, is mij opbellen. Het is een compromis waar we beiden mee kunnen leven.’ 

Tekst loopt door onder afbeelding

VOORDAT JE VERDER LEEST

Human wil mens en wereld vooruithelpen met een gezonde dosis blikverruiming. Hersenvoer voor doendenkers, mensen die eerst vragen stellen vóór ze zich een mening vormen. En vervolgens ook echt iets doen voor de wereld.

Doe je mee? De wereld heeft mensen nodig.

Word vriend. Voor slechts 1 euro per maand krijg je meer stof tot nadenken.

Samen leven in een mooiere wereld. Dat is ons doel. Samen met jou én 149.999 anderen. Want met 150 duizend vrienden blijft Human als publieke omroep bestaan.

2. Goede zorg bestaat niet enkel uit medicijnen, maar ook uit aandacht

Gaemers geeft te kennen dat er meer geld zou moeten worden besteed aan meer mensen op de werkvloer in verzorgingstehuizen. ‘Activiteitenbegeleiders, specialisten ouderengeneeskunde, noem maar op. Op plekken waar dit nu al gebeurt, zie je dat mensen opgelucht adem halen. Daar is eindelijk weer tijd voor de bewoners.’ 

Ook blijkt uit verschillende verhalen vanuit de zaal, dat kleinschalige verpleegtehuizen vaak meer liefdevolle zorg kunnen bieden. Zie bijvoorbeeld Hugo van Waarde en René de Vries, ook aanwezig tijdens de tour. Zij vertellen over hun initiatief WarmThuis, een kleinschalige woonvorm op een boerderij voor mensen met dementie. De zorgondernemers geven aan de zorg kleinschalig te willen houden, zodat de mensen op de werkvloer zelf de regie behouden en keuzes kunnen maken in het belang van de bewoners. ‘Eigenlijk moeten we zorgen dat er zo min mogelijk managers zijn’, vertelt René. Hierop klinkt een luid applaus. 

Tekst loopt door onder video's

3. Mantelzorgers raken te vaak overbelast

Mantelzorgers bevinden zich vaak in een complexe situatie. Eén van de in Rotterdam aanwezige mantelzorgers vertelt geëmotioneerd dat ze lange tijd voor haar man is blijven zorgen, ook al ging zij er zelf bijna aan onderdoor. De laatste maanden dat haar man nog thuis woonde moest ze 24 uur per dag bij hem blijven. Hulp vragen in haar omgeving bood geen uitkomst. ‘Als ik hulp vroeg aan mensen in mijn omgeving, kreeg ik vaak de vraag waarom mijn kinderen niet konden helpen. Maar die hebben het ook druk met hun eigen gezin.’

Mantelzorgers dragen vaak een groot schuldgevoel bij zich en de stap om hun geliefde naar een verzorgingshuis te brengen is groot. Wordt er wel voldoende naar hen omgekeken? Wat kunnen manieren zijn om hen te ontlasten? 

In november zal het Humanistisch Verbond alle ervaringen die de tour heeft opgeleverd, aanbieden aan minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge.