Deze week kreeg Pieter Omtzigt ervan langs. Het CDA-Kamerlid legde zijn woordvoerderschap van de MH17 neer, nadat NRC Handelsblad had ontdekt dat hij een cruciale fout had gemaakt. Tijdens een publiekscollege over de vliegramp had Omtzigt een nepgetuige het woord gegeven; hij had hem zelfs per sms doorgegeven wat hij moest zeggen. Volgens de nepgetuige zou de MH17 door Oekraïense straaljagers neergehaald zijn.
Omtzigt betuigde meteen spijt: ‘In mijn gedrevenheid op dit dossier om vragen beantwoord te krijgen, heb ik op deze bijeenkomst onzorgvuldig gehandeld. Dat betreur ik’, zo liet hij op twitter weten.
In kranten en op sociale media regende het verontwaardigde reacties: De man is een leugenaar, een bedrieger, hij is ongeloofwaardig. Maar niet iedereen viel hem af. Op Twitter namen mensen het ook voor hem op. ‘Alles wordt uit de kast gehaald om Omtzigt te beschadigen,’’ schreef de een. En een ander: 'Ik heb meer vertrouwen in Pieter Omtzigt dan in de NRC, raar hè?’ En zo ging het nog even door.
Wat is hier aan de hand? Het is bekend dat Omtzigt veel fans heeft en met voorkeursstemmen gekozen werd. Maar zijn die fans dan zo blind dat ze het ook voor hem opnemen als hij zelf zegt dat hij een fout maakte? En dat sommigen zelfs opzet vermoeden om hem te beschadigen?
Psychologen noemen dit het boemerangeffect: je bent zo’n groot voorstander van Pieter Omtzigt, dat de informatie die niet in dat beeld past afketst en terugslaat, zodat je er nog sterker dan voorheen van overtuigd bent dat Omtzigt een geweldige politicus is.
Het boemerangeffect is veelvuldig onderzocht bij gevoelige onderwerpen zoals de griepprik of politieke voorkeur. Wie geconfronteerd wordt met informatie die niet past in zijn straatje, kan drie dingen doen: de informatie negeren, de informatie omdraaien of de informatie omarmen en zijn mening bijstellen. Dat laatste gebeurt weinig. De meeste mensen onthouden immers gemakkelijker nieuwe informatie als die aansluit bij wat ze denken. En als dit niet het geval is, zoeken ze naar alternatieve verklaringen of verzinnen ze er zelf een plausibel verhaal bij. Begrijpelijk en menselijk, maar irrationeel.