Op Bali staat de vulkaan Agung op uitbarsten. Dat heeft grote gevolgen voor de lokale bevolking, want inmiddels zijn al meer dan 100.000 bewoners uit het gebied geëvacueerd. Een lokale priester denkt precies te weten wat er aan de hand is. Volgens hem is de berg boos, omdat blanke toeristen op de berg seks hebben gehad en hebben gemenstrueerd.
Het is niet voor het eerst dat toeristen in Zuidoost-Azië van zoiets worden beschuldigd. In 2015 werd de Nederlandse toerist Dylan Snel in Maleisië tot een celstraf en een boete van meer dan duizend euro veroordeeld, omdat hij een aardbeving zou hebben veroorzaakt. Dat had hij gedaan door naaktfoto’s te maken op de berg Kinabalu. Kort daarna vielen er in het gebied achttien doden bij een aardbeving.
Los van de vraag hoe de priester op Bali van de seks en menstruatie op de hoogte was, gaat er iets mis in zijn redenering. Dat noemen we met een dure term ‘post hoc, ergo propter hoc’. Oftewel: erna, dus erdoor. Als twee dingen vlak na elkaar gebeuren zijn we snel geneigd een oorzakelijk verband tussen beide te zien.
Je bent na de lunch ziek geworden, dus het zal wel door de lunch komen. Of: je hebt een kaarsje gebrand in de kerk en daarna is je moeder beter geworden, dus dat zal wel door dat kaarsje komen. Je ziet het vaak bij sporters. Johan Cruijff had de gewoonte om voor elke wedstrijd zijn kauwgom op de helft van de tegenstander te spugen. Dat had hij een keer gedaan en vervolgens won zijn team. Hij concludeerde een oorzakelijk verband tussen beide en bleef het doen. Deed hij dat niet dan zou zijn team zeker verliezen. En de bekende basketballer Michael Jordan speelde heel zijn carrière met steeds dezelfde trainingsshort van zijn universiteit North Carolina onder zijn wedstrijdshort. Alleen dan zou hij blijven presteren.
Nu is het, als je bijvoorbeeld ziek bent geworden, niet onlogisch om je af te vragen hoe dat is gekomen. En als dat vlak na de lunch is gebeurd, dan is het ook niet gek om te denken dat daar wellicht de oorzaak ligt. Maar voordat je goed hebt onderzocht of dat ook echt het geval is, kan je niet al die conclusie trekken. Misschien heb je namelijk wel buikgriep. Of ben je zwanger. En heel misschien heeft de mogelijke uitbarsting van de vulkaan Agung wel iets te maken met bewegingen in de aardkorst.