Migratie

PLICHT AFKOPEN
Zijn er dingen die je niet met geld zou moeten kunnen kopen? Is het soms nodig om de rol van geld en markten te beperken? Met die vragen trapt Michael Sandel het vierde debat af. Hij komt met een voorbeeld: een rijk dorp in Zwitserland wilde geen vluchtelingen opvangen en kozen ervoor in plaats daarvan een boete van 300.000 euro per jaar te betalen. Moet dit kunnen? Ongeveer de helft van de deelnemers vindt van niet. ‘Je kan wel heel gemakkelijk zeggen dat het hun recht is omdat ze het geld hebben, maar dat gaat alleen op als de rijkdom eerlijk is verdeeld. Het dorp koopt zijn plicht af en dat mag alleen als iedereen die kans heeft’, aldus Lucky.

Putri is het niet met hem eens: ‘Ik denk dat die 300.000 euro goed door de regering kan worden gebruikt om betere huisvesting te verzorgen in een gemeente waar de vluchtelingen ook echt welkom zijn.’

Thomas gelooft dat de markt in deze situatie een oplossing kan bieden: ‘Je kunt mensen zoeken die bereid zijn om de vluchtelingen op te nemen. Dat is in het voordeel van de vluchtelingen, want zij hebben dan een betere verblijfplaats.’ ‘Maar als je dat wereldwijd doet, zullen alle vluchtelingen toch in de armere landen belanden?’, vraagt Bonne zich af.  ‘Ja, maar daar krijgen ze veel geld voor en dat kan ze vooruit helpen’, is Thomas’ respons.

Nupur vraagt zich hardop af of het ertoe doet waar vluchtelingen wonen. ‘Willen ze niet vooral veilig zijn?’ Roxana kan daar als geen ander antwoord op geven, ze is zelf namelijk gevlucht uit Iran. ‘Het gaat niet alleen om veiligheid. Dat is slechts de eerste stap. Je wilt ook leven, werken en contacten opbouwen. Dat kan pas als je je thuis kan voelen in een land. En anderen spelen daar een belangrijke rol in.’

VERSNELD BURGERSCHAP
Sandel gooit het over een andere boeg. Hij kaart Nobelprijswinnaar Gary Becker aan. Hij deed een voorstel dat, volgens hem, een simpele oplossing was voor het immigratieprobleem. Rijke landen waar veel migranten naartoe willen, zouden een prijs, 50.000 euro, moeten vaststellen voor immigratie. Ze laten alleen de mensen binnen die die prijs kunnen betalen. Geen van de deelnemers is voor dat idee.

‘Is het dan wel eerlijk dat overheden, bijvoorbeeld die van Nederland, het buitenlandse investeerders mogelijk maakt om versneld huisvesting en burgerschap te krijgen als ze 1,25 miljoen euro investeren in de Nederlandse economie?’, vraagt Sandel. Ja, dat vindt het merendeel van de deelnemers wel kunnen. Maarten: ’Het is voordelig voor de economie en je benadeelt er anderen niet mee, zoals wel het geval is bij het idee van Becker. Andere mensen krijgen nog genoeg kansen om burgerschap aan te vragen.‘

Thomas denkt er heel anders over: ‘De ideale situatie zou zijn dat we open grenzen hebben, maar dat gaat niet door de grote ongelijkheid in de wereld. Mensen uit arme landen zouden naar rijke landen gaan. Door het buitenlandse investeerders mogelijk te maken hier snel te huisvesten, gaat er nog meer geld van arme naar rijke landen. Daarmee vererger je het probleem alleen maar. Je lost het er niet mee op.’

ANTI-VEROUDERINGSONDERZOEK
Sandel kaart een nieuw dilemma aan. ‘Er wordt veel anti-verouderingsonderzoek gedaan met nieuwe genetische technologieën. Laten we veronderstellen dat dat onderzoek succesvol is en dat er nieuwe, peperdure behandelingen zijn die iemand in staat stellen om 120 jaar te worden. Is er moreel bezwaar tegen rijke mensen die toegang kopen tot behandelingen, waardoor ze ouder worden?’

Alexander: ‘Ik vind niet dat rijke mensen het per definitie meer verdienen om langer te leven. Dan vind ik eerder dat iemand het verdiend die het leven echt waardeert of echt iets bijdraagt aan de maatschappij. Dat zijn niet alleen de rijken.’ 

Thomas: ‘Ik zou de behandelingen verbieden. Dit is een dystopische toekomst waarin er met geld problemen in de samenleving worden opgelost, maar het kan ook de ongelijkheid vergroten als het verkeerd wordt gebruikt.’

CONCLUSIE
Er werd gediscussieerd over de rol van geld en de markt bij het bevoordelen van rijken boven armen. Bij migratie of langer leven. Dat ging over rechtvaardigheid en toegang. Maar daarnaast was er een overweging die moeilijker te duiden was dan rechtvaardigheid. En dat ging over de intrinsieke waarde van dingen. De betekenis van burgerschap in de kwestie van immigratie en de betekenis van gezondheid en het leven in de discussie over gezondheidszorg en langer leven.

Door te praten over de rol van geld en markten in het publieke domein, ga je nadenken over wat er wel en niet rechtvaardig is. En over de waarde van zaken die soms controversieel zijn, maar waar burgers in een democratie over moeten nadenken.