Boodschappen, brandstof, elektriciteit: de prijzen rijzen de pan uit en dat voel je in je portemonnee. Voor veel mensen is dit een probleem, zo ook voor Femke (23) en Brian (27). "Ik voel me machteloos. Ik krijg geen loonsverhoging, mijn huurprijs is wéér gestegen en de jaarlijkse energierekening kan ik niet betalen."

Wat voor Brian en zijn vrouw begon als een schuld van vijfduizend euro, steeg binnen een half jaar naar vijfentwintigduizend euro. Hoe dat kon? Een aantal rekeningen en aanmaningen werden bij de buurman bezorgd, die op hetzelfde huisnummer woonde en bijna nooit thuis was. "Toen hij de stapel brieven kwam brengen, schrokken we ons dood," vertelt Brian.

Bills to pay

Samen met zijn vrouw heeft Brian al twaalfduizend euro afgelost, maar door de stijgende prijzen lukt dit niet meer. “Het probleem is dat het overzicht dat we nu hebben van onze inkomsten en uitgaven, volledig de prullenbak in kan. En terwijl de prijzen stijgen, krijg ik geen loonsverhoging, is mijn huur wéér verhoogd en de jaarlijkse energierekening kan ik niet betalen. Als dit doorgaat gaan we het maandelijks niet redden."

Brian heeft het gevoel dat veel organisaties, zoals zijn energieleverancier, niet mee willen denken. "Ik snap het wel. Voor hen wordt gas ook duurder. Maar als ik mijn verhaal probeer te doen, is alle begrip en menselijkheid weg."

Schaamte en angst

Jaren hebben Brian en zijn vrouw zich geschaamd voor hun schulden. "We durfden vrienden en familie niets te vertellen, uit angst dat ze ons zouden veroordelen. Of nog erger: niet meer met ons om wilden gaan."

Die angst werd gevoed door de instanties waar het stel schulden had. "Ze toonden geen begrip voor onze situatie en wilden alleen maar geld zien. Toen ik hulp zocht bij de gemeente Amstelveen kreeg ik te horen: ‘Het is druk. Hier is een formulier voor de schuldsanering. De wachtlijst is anderhalf jaar.’ Ik werd gewoon aan de kant geschoven en dacht alleen maar: ik kan toch niet anderhalf jaar wachten en die schulden laten stijgen?"

'Je bent niet de enige'

Na wat gegoogle kwam Brian in 2020 terecht bij Stichting ONSbank, een organisatie die kosteloos hulp biedt aan jongeren tussen de 18 en 27 jaar die kampen met schulden. “Ik weet nog dat ik teruggebeld werd door projectleider Hester. Ze maakte me niet belachelijk, was niet denigrerend en gaf me het gevoel dat we er echt uit konden komen. Én wat ik vooral herinner, is dat ze zei: ‘Je hoeft je niet te schamen. Je bent niet de enige.’ Hester gaf mij weer hoop.”

Hoofd boven water houden

Brian is nu de schaamte voorbij, maar door de stijgende prijzen sluipt de machteloosheid weer naar binnen. "Vorig jaar hadden we nog het vooruitzicht dat we nog maar twee jaar hoefden af te lossen. We hadden al toekomstplannen, zoals eindelijk sparen en samen op vakantie gaan met de kleine. Dat zit er voorlopig niet in. Ik kan het hoofd amper boven water houden."

Maar bij de pakken neerzitten, wil Brian voorkomen. "Als ik gestrest ben en een slapeloze nacht heb, kijk ik naar mijn slapende dochtertje. Dan weet ik weer voor wie ik het doe. Voor haar toekomst. Dat geeft mij energie en kracht om door te gaan."

Waarom wordt alles steeds duurder?

De stijging van het algemene prijspeil noemen we inflatie. Hierdoor kun je minder kopen voor dezelfde hoeveelheid geld. De huidige inflatie is ontstaan door de coronacrisis, hoge energieprijzen en de oorlog in Oekraïne. Vooral de prijzen van voedselproducten zijn gestegen: groenten (+12,6%), vlees (+10,5%), koffie, thee en cacao (+13,9%) en bier (+13,2%).

Femke (23) woont op een boot en kan amper rondkomen: “Ik zou ook wel eens een kledingwinkel binnen willen lopen, in plaats van naar de kringloop of Action te gaan.”

Vanwege moeilijkheden thuis en psychische problemen heeft Femke een tijdje in de crisisopvang gezeten. Daarna werd ze dakloos. Vier jaar geleden kreeg ze de kans om op een boot te wonen. Ze heeft een uitkering en probeert zo kosten te besparen. Ook wil ze haar schuld van tienduizend euro aflossen.

De nadelen van een woonboot

Wonen op boot brengt een groot voordeel met zich mee: je betaalt zo veel geld voor een ligplaats als je zelf wilt. En als je in de zomer even wil douchen, spring je gewoon het water in. “Maar het woonbootleven heeft ook nadelen hoor,” vertelt Femke lachend. “Verse producten kan ik niet lang bewaren. Ik eet vooral voedsel uit blik. Ik heb een koelkast, maar die draait op mijn generator en daar heb je benzine voor nodig. En dat is nu reteduur.

Een ander gecombineerd voordeel én nadeel is dat mijn boot nu al bijna drie maanden op een plek ligt waar ik eigenlijk maar een paar dagen mag staan. In de zomer wordt daar veel strenger op gecontroleerd, wat betekent dat ik vaker van de ene naar de andere plek moet varen. En varen betekent: extra kosten. Ik gebruik regelmatig twee dieselmotoren en die verbruiken per motor gemiddeld vier liter per uur.”

Uitkering is geen vetpot

Wonen op een boot bespaart zeker geld, maar het is geen vetpot. “Als ik mijn inkomsten en uitgaven van elkaar aftrek, houd ik amper geld over om te kunnen sparen,” zegt Femke. “Boodschappen zijn vooral duurder geworden. Voorheen kon ik van vijfenzeventig euro vier dagen eten. Dat is nu maximaal twee dagen geworden.”

En Femke's uitkering stijgt niet met de prijzen mee. “Ik ben zelfs in de coronatijd gekort op mijn uitkering, omdat ik een dubbel inkomen had. Twee jaar geleden werkte ik drie maanden voor de gemeente en mijn uitkering bleef doorbetaald worden. Toen de Sociale Dienst daarachter kwam, moest ik de uitkering terugbetalen. En daarnaast vonden ze dat ik ‘te veel’ geld van anderen kreeg en leende. Dat sloeg nergens op, want van dat geld kon ik nog maar net leven.”

‘Waarom rook je dan?’

Femke voelt zich geregeld veroordeeld door de overheid, organisaties en mensen in haar omgeving. “Op een betweterige toon wordt wel eens tegen me gezegd: ‘Je kunt amper rondkomen, maar wel sigaretten en een huisdier betalen?!’ Maar zo zwart-wit is het niet. Dat ik een laag inkomen heb, betekent niet dat anderen het recht hebben om mij dingen te ontzeggen. Ik werk hard om mijn hoofd boven water te houden.”

De financiële onzekerheid gaat gepaard met mentale problemen. "Ik voel mij vaak machteloos, boos en gestrest voelen. Ik loop zoals veel anderen niet vrolijk door de stad om een terrasje te pakken of te shoppen. Ik zou ook wel eens een kledingwinkel binnen willen lopen om mezelf te verwennen met nieuwe kleding, in plaats van naar de kringloop of Action te gaan.”

Geld laat je dromen

Maar, Femke blijft niet bij de pakken neerzitten en hoopt over vijf jaar een lerarenopleiding te volgen. "Ik houd van geschiedenis en ik zou als docent sneller probleemjongeren kunnen begeleiden, omdat ik dat zelf ook was.

Het allermeest hoop ik een normaal leven te leiden, zonder me druk te hoeven maken over geld en schulden. Als je geld hebt, kan je je veroorloven om te dromen over de toekomst. Met geld maak je je dromen vaak realiteit. Maar weet je wat het is: ik maak nu gewoon een omweg en kom vanzelf op mijn pootjes terecht.”

Tips van Brian en Femke om geld over te houden

  • “Heb je in een maand meer geld over dan normaal, bijvoorbeeld vijftig euro, verdeel dat dan in een paar briefjes en verstop het door je huis,” adviseert Femke. “Bijvoorbeeld achter een portret of een boek. Als je dan net niet uitkomt in de week, heb je een noodoplossing!”

  • Een andere bespaartip van Femke is om al je kleingeld (dus ook die tien centjes) te bewaren in een potje. “Kleingeld kan nog best snel opstapelen. En koop er af en toe eens wat leuks van voor jezelf."

  • En de belangrijkste tip is: draag je zware financiële lasten niet in je eentje. “Het heeft mij goed gedaan om het juist aan vrienden en familie te vertellen,” zegt Brian. “Ik was bang voor hun oordeel, of dat ze niet meer met mij om wilden gaan. Maar ik werd juist opgevangen. Weet dat er mensen zijn die je willen helpen.”

Jong en in de schulden? Stichting ONSbank helpt jou een schuldenvrije toekomst op te bouwen. Het ONSbank-programma duurt 6 maanden en is kosteloos voor jongeren tussen 18 en 27 jaar. Meld je hier aan of stuur een appje.

Dit is ook interessant