Tom: 'Anorexia is niet alleen een vrouwenziekte'

In de documentaire Tom past zijn Broeken niet meer, volgt maker Gosse Bouma zijn vriend Tom Boltendal (33) die herstelt van de eetstoornis anorexia. Samen bewijzen ze dat anorexia geen ziekte is waar alleen vrouwen onder lijden. HUMAN sprak met Tom over zijn gevecht. “Als ik meer representatie had gezien in de media, had ik eerder geweten dat ik leed aan een eetstoornis.”

In eerste instantie denk je bij het kijken van de documentaire niet dat Tom kampt met een eetstoornis. In Hotel L’Europe in Amsterdam krijgt hij eten geserveerd dat eruit ziet als een miniatuurkunstwerk. Een paar shots later fotografeert hij uitgebreid zijn kwarkbowl vol mango, banaan en granola. “Wat niemand wist, was dat het alleen bij dat ontbijt bleef,” zegt Tom.

Eind 2018 begint documentairemaker en vriend Gosse met het filmen van Tom, die herstelt van de eetstoornis anorexia. Al snel wordt duidelijk dat dit gevecht een lange voorgeschiedenis heeft.

Van gespierd naar graatmager

Tom is zeventien wanneer hij begint met fanatiek sporten om fitter en gespierder te worden. "Achteraf denk ik dat de combinatie van de sportschool, mijn perfectionisme en de positieve reacties die ik ontving in mijn omgeving en op Instagram, de redenen zijn geweest dat mijn schoonheidsideaal steeds ongezonder werd," zegt Tom.

Vanaf zijn vijfentwintigste doemen de eerste symptomen van de eetstoornis anorexia op. Het is niet direct zichtbaar. In de jaren die volgen wordt hij graatmager, gaat hij met tegenzin sporten en heeft hij het constant koud. “De greep van de anorexia wordt geleidelijk strakker,” zegt Tom. "Bij anorexia hoort controle, die zich bij mij uitte in het dwangmatig opstellen van onrealistische en ongezonde eetregels. Ik moest precies registreren hoeveel calorieën ik binnenkreeg, en ik woog alles af."

Wat is anorexia?

Anorexia nervosa is een psychische aandoening waarbij een patiënt weigert te eten en sterk vermagert. Dit betekent niet dat iemand met anorexia geen eetlust heeft. De hongersignalen worden onderdrukt om zo min mogelijk calorieën binnen te krijgen. Ondanks dat je blijft afvallen, blijf je jezelf als dik zien.

Dalen is goed, stijgen is slecht

Een andere eetregel van Tom was het obsessief dagelijks bijhouden van zijn gewicht in Excel. “Ik had een spreadsheet waar je in een grafiek kon zien hoe de lijn daalde,” zegt Tom. “Dat was mijn controle én het bewijs dat ik ‘goed’ bezig was. Een stijgende lijn zag ik als slecht en zwak. Elke ochtend moest ik minder wegen dan de dag daarvoor. Als dat niet was gelukt, mocht ik die dag niks eten."

Crème de la crème

De documentaire laat zien hoe de eetstoornis Tom van alles verbiedt. “Maar het verlangen naar eten blijft,” zegt Tom. “Hierdoor ontstond mijn controversieelste eetregel: als ik eet, wil ik wel lekker eten. Zo begon mijn zoektocht naar restaurants die het allerbeste eten serveerden. Boterhammen met hagelslag werden van de kaart geveegd en ik was te vinden in restaurants met drie Michelinsterren. Ik dacht: als ik daarnaartoe kan, is eten even geen probleem.”

Op zijn blog ikkannnietkoken.nl postte hij hierover. “Mijn liefde voor eten is nooit volledig verdwenen. Ik vloog graag naar bijvoorbeeld Kopenhagen of Parijs, omdat je er fantastisch kunt eten. Na de lunch vertrok ik weer naar Amsterdam. In eerste instantie zou je misschien niet denken dat dit hoort bij anorexia, maar ook dit is obsessief omgaan met eten. Dat ik kon laten zien dat ik gewoon at, was mooi meegenomen. Mensen hoefden zich zogenaamd geen zorgen te maken.”

Virgilio Martínez, chef-kok van Central Restaurante (links), en Tom Boltendal (rechts).

‘Gevangen in mijn eigen kleren’

Toms ongezonde schoonheidsbeeld en eetregels gaan hand in hand met zijn zelfbeeld. “Dat koppelde ik aan hoeveel ik had gegeten,” legt Tom uit. “In de kern vond ik mezelf niks waard. Als ik dan toch at, werd dat beeld alleen maar versterkt. Ik dacht: als ik niks eet, heb ik de volledige controle, en voel ik me niet waardeloos en ellendig.”

“Mijn schoonheidsideaal uit die periode kan je vergelijken met een mannelijk model,” gaat Tom verder. “Als ik online kleding kocht, checkte ik altijd welke maat het model droeg. Dat is de maatstaf en maakt aankomen onmogelijk. Anders pas je die kleren niet meer. Ik zat gevangen in mijn eigen kleren.”

Los van de anorexia

In dezelfde periode is Tom depressief. Hij ligt hele dagen in bed en eet niet of nauwelijks. “Het besef dat hulp zoeken noodzakelijk was, kwam geleidelijk en daar hebben mijn vrienden en familie een grote invloed op gehad. Ik kon én wilde een lange tijd niet erkennen dat ik ziek was,” zegt Tom.

In 2018 besluit Tom om aan de bel te trekken, en in maart 2018 wordt hij opgenomen in een eetstoorniskliniek. “Eenmaal in de kliniek keek ik in het begin op tegen elke maaltijd. Ik realiseerde dat ik afscheid moest nemen van mijn lichaam zoals ik dat kende. De anorexia houdt je ziek en wordt getriggerd omdat aankomen je grootste angst is. De kliniek en hulpverleners gingen dwars door de angst heen, en maakte mij los van de eetstoornis. Opeens ontstond er meer ruimte en durfde ik te denken: dit is nodig om weer gezond te worden."

Tekst gaat verder na de afbeelding.

Tom Boltendal

Tweede betere opgelapte Tom 2.0

De boodschap van de documentaire is duidelijk: anorexia is geen vrouwenziekte. “Onze voornaamste reden om dit te maken, was om te laten zien dat de ziekte ook onder mannen bestaat,” zegt Tom. “Als ik meer representatie had gezien in de media, had ik eerder geweten dat ik leed aan een eetstoornis.”

Bang voor een terugval is Tom niet. “Ik weet dat ik nooit honderd procent zal genezen en altijd moeten leven met de angst dat ik teveel aankom. Als ik nu in de spiegel kijk, zie ik iemand die nog steeds dun is, maar wel gezond leeft, normaal functioneert en kan genieten. Daar ben ik tevreden mee. En nee, het is niet zo dat ik nu een tweede, betere en opgelapte versie van mezelf ben. Maar, ik voel wel eindelijk afstand tussen mij en de anorexia,” zegt Tom lachend.

Dan kijkt hij serieus. “Ik hoop dat deze documentaire zorgt voor herkenning en anderen bewust maakt wat deze ziekte inhoudt, en wat het met je doet. Als iemand hierdoor sneller hulp zoekt, heb ik mijn doel bereikt.”

De documentaire Tom past zijn broeken niet meer, is hier te zien.

Worstel jij met een eetstoornis en heb je hulp nodig? Je kunt landelijk direct terecht bij MIND Korrelatie of Stichting Human Concern, of zoek een behandelaar bij jou in de buurt. Belangrijk punt is wel dat je een verwijzing van een huisarts nodig hebt.

3FM made by HUMAN

Dit is een productie van ons jongerenplatform bij 3FM. Samen met de dj's en andere programma's van 3FM zetten zij belangrijke sociaal-maatschappelijke onderwerpen voor jongeren op de agenda. Wil je ook iets agenderen? Mail naar socialmatters@3fm.nl.