Ongelijkheid heeft vaak te maken met kennis en geld

Fernon groeide op in een gezin met zeven kinderen in Amsterdam West. Toen zijn vader op jonge leeftijd overleed, kwam zijn moeder er alleen voor te staan. Daarom had Fernon vanaf zijn twaalfde altijd een bijbaan naast zijn school, niet omdat zijn moeder dat vroeg maar omdat hij haar niet wilde belasten met de kosten van simpele dingen zoals kleding of zijn mobiele telefoon. 

Fernon woonde in Amsterdam West maar ging naar de middelbare school in het rijkere Amsterdam Zuid. Over zichzelf en zijn kansen zegt hij dat hij eigenlijk qua onderwijsadvies veel geluk heeft gehad met zijn moeder die in het onderwijs zit, maar bij zijn vrienden in West zag hij veel ongelijkheid. "Toen ik onderadvisering kreeg, nam mijn moeder meteen contact op met school," zegt Fernon. "Ze wist waar ze het over had, ging het gesprek aan met de docenten, zodat ik een advies kreeg dat bij mij paste. Dat was niet vanzelfsprekend bij mij in de klas."

Op de middelbare school merkte Fernon dat hij een drang had om ongelijkheid en onrecht in het algemeen te bestrijden. Dat ging in het begin niet altijd even soepel. "Ik deed dat vanuit mijn eigen taal en belevingswereld, maar ik zat echt op een kakschool dus dat botste. Na een tijdje had ik door dat ze wel naar me luisterden, als ik hún taal ging spreken, de taal van de docenten."

Het systeem veranderen van binnenuit doet Fernon nog steeds. Hij sloot zich aan bij de  jongerenraad van de Gelijke Kansen Alliantie om kansengelijkheid in Nederland te bevorderen.

Als hij zijn vrienden uit Amsterdam West vergeleek met zijn vrienden van de school in het chique Amsterdam Zuid, zag hij de ongelijkheid met eigen ogen. "Eigenlijk heeft al die ongelijkheid vaak te maken met kennis en geld. Mijn vrienden thuis konden echt extreem balen als ze iets voor school moesten printen, gewoon omdat ze geen printer thuis hebben." Toen zijn vrienden gingen studeren, hoorden ze dat ze een laptop nodig hebben. "Ze schrikken daarvan.''

"Veel ouders van mijn klasgenoten in Zuid kochten meteen een laptop of hielpen bij het aanvragen van Stufi. De ouders van mijn vrienden uit de wijk zouden daar wel bij willen helpen, maar weten vaak niet hoe het werkt. Vervolgens duurt het dan twee maanden voor ze een huurlaptop hebben, dan loop je meteen achter op de rest van je klas. Dat is kansenongelijkheid."

Nu hij iets ouder is, ziet hij dat hij zelf ook kansenongelijkheid meemaakte. "Op mijn vijftiende ging ik uit school vrijwel meteen naar de supermarkt om te werken. In Surinaamse gezinnen helpt iedereen mee met het huishouden, dus ik ook als ik om tien uur terugkwam van mijn werk: afwassen, opruimen, stofzuigen. Een gezin met zeven kinderen kan flink wat troep maken.

''Daarna ging ik naar mijn kamer om nog een keer voor de toets van de volgende dag te leren. Soms haalde ik dan wel eens nachtje door. De kinderen uit mijn klas die na school meteen naar huis konden en een kopje thee van hun ouders kregen tijdens het leren, zaten echt anders die toets te maken dan ik."

Fernon wil ouders de tools geven om hun kinderen te helpen. In de pilot die hij samen met de Gelijke Kansen Alliantie opzette maakte hij een handboek voor ouders en zette hij een coachingsprogramma op. Voor de pilot focust hij op leerlingen in groep 8, omdat de overstap van de basisschool naar de middelbare school zo'n belangrijke stap is. Zes weken lang kregen de ouders coaching, en een handboek in het Nederlands, Turks en Arabisch.

Wat zijn dingen die de ouders tijdens de pilot leerden? "Het eerste wat ouders doen wanneer ze het schooladvies krijgen van hun kind is roepen: 'Dit is niet het advies van mijn kind! Waarom krijgt mijn kind een laag niveau?' Waarom ze dat denken, kunnen ze vaak niet goed benoemen" zegt Fernon. "Wij leren de ouders wat de verschillende niveau's zijn en wat je daar vervolgens mee kan doen. We leggen uit dat het niet gaat om een 'laag' of 'hoog' niveau, maar dat het gaat om een niveau dat past bij het kind en als het niet past, hoe je het gesprek met de docent vervolgens aangaat."

Door de pilot konden de ouders de aandacht krijgen en die ze nodig hadden om hun kind beter te helpen. "Ik merkte dat de ouders de coaches ook echt vertrouwden. Ze kwamen na een tijdje ook met andere problemen zoals schulden en gezondheid naar de coach. Dat zorgt ook voor een betere leefomgeving voor het kind! Als jouw ouders schulden hebben start je misschien wel een baantje naast je school om ze financieel te ondersteunen, waardoor je niet echt kind kan zijn."

Fernon is heel blij en dankbaar met de jongerenraad. Hij leerde mensen met elkaar te verbinden en voelt een sterkere drive om zich in te zetten voor gelijke kansen. Wel wil hij een kanttekening plaatsen bij een raad waar je alleen met een gevuld CV en na een lang sollicitatieproces pas onderdeel van wordt.

"Je ziet toch dat een bepaald type jongere zich aanmeldt voor zo'n raad. Ik weet dat jongeren bij mij in de wijk echt goede ideeën hebben over het bestrijden van kansenongelijkheid, maar die zouden zich nooit aanmelden. Als ze kunnen kiezen tussen gratis de overheid adviseren of betaald een nietszeggend bijbaantje doen, moeten ze helaas toch kiezen voor dat bijbaantje, simpelweg omdat ze het geld nodig hebben. Als je vraagt om de tijd van jongeren die kansenongelijkheid meemaken, zul je ze daar ook financieel voor moeten compenseren."

In totaal deden veertien jongeren tussen de 16-24 mee met de jongerenraad en kwamen daar drie pilots uit voort. Alihan en Lamyae waren de creative geesten achter de andere twee pilots.

Deze productie is gemaakt door ons jongerenplatform bij 3FM. Samen met de dj's en andere programma's van 3FM zetten zij belangrijke onderwerpen voor jongeren op de agenda. Wil je ook iets agenderen? Mail naar socialmatters@3fm.nl.