Milou (29): 'Deze film had ik willen zien nadat mijn moeder uit het leven stapte'

In haar film Waarom bleef je niet voor mij? gaat Milou met vier kinderen in gesprek die tijdens de basisschool hun vader zijn verloren aan zelfdoding. Ze stelt Annabel (10), Hessel (12), Stef (13) en Rebekka (12) de vragen die destijds niemand aan haar durfde te vragen.

Praten over zelfmoordgedachten helpt en kan anoniem: chat via www.113.nl, bel 113 of bel gratis 0800-0113.

Milou doet de opleiding Regie Documentaire aan de Filmacademie Amsterdam. Waarom bleef je niet voor mij? is haar afstudeerfilm. Spannend was het wel, om te kiezen voor dit onderwerp. "Ik had het er niet dagelijks over met mensen, dus ik moest best wel over een gevoel van schaamte heen om te durven kiezen voor dit thema." 

Een eerste stap in het maken van de film was het vinden van kinderen die hetzelfde hadden meegemaakt als zij. Ze besloot een oproepje te plaatsen en betwijfelde of reacties zouden komen. "Ik realiseerde me heel goed hoe eng het is om erover te praten. Veel mensen oordelen over wat er is gebeurd." 

Ze durfde eigenlijk niet eens te hopen op reacties, maar kreeg die toch: zo'n dertig moeders reageerden. Ze vonden het allemaal heel fijn dat er eindelijk iets gemaakt zou worden vanuit een ander perspectief. "In mijn oproep had ik er duidelijk bij gezegd dat ik niet alleen een zware en verdrietige film wilde maken, maar juist ook een film waarin je ziet hoe krachtig de kinderen zijn."

Milou reisde met de trein door het land en bezocht alle kinderen. "Het raakte me heel erg om elke dag weer zo'n verhaal te horen waarin ik mezelf zo kon herkennen." Doordat Milou er was en vragen stelde, kwam er veel los. De kinderen en gezinnen spraken over dingen waar normaal gesproken niet veel over werd gepraat. 

"Ik zat er bijvoorbeeld bij toen de moeder van Stef hem en zijn broertje vertelde hóe hun vader zelfmoord pleegde. Dat wisten ze nog niet. Ze wisten eigenlijk niet eens zo goed wat zelfmoord plegen überhaupt betekent. Na die dag was ik wel even goed van slag. Toen heb ik op de weg terug naar huis zitten huilen in de trein." 

Soms voelde het voor Milou alsof ze een stap terug deed in de tijd. Alsof ze terug was in het moment, dat haar eigen moeder zelfmoord pleegde, tien jaar geleden. "Die eerste maand van het maakproces was intens, maar er was gelukkig vooral heel veel troost en herkenning. Ik vond het fijn dat ik er even heel erg mee bezig kon zijn, want dat had ik de afgelopen tien jaar niet gedaan. Ik was vooral bezig met mijn opleiding en eigen leventje. Nu kon ik er met wat met afstand op terugkijken. Dat gaf me veel kracht."

In de film stelt Milou de vragen die destijds niemand aan haar durfde te stellen. "Als ik iets aan de kinderen vroeg, vertelde ik erbij waarom ik dat vroeg. Zo van: 'Voel jij je weleens schuldig, want ik heb weleens dat ik...' Dat hielp heel erg. Het uitwisselen, in plaats van eenrichtingsverkeer. En ja, ik durf gewoon de vragen te stellen omdat ik zelf weet hoe fijn het is als iemand ze af en toe stelt. Meestal is het gesprek afgelopen als je vertelt dat je moeder zelfmoord heeft gepleegd. Mensen schrikken daar zo van, dat ze zeggen: 'O jeetje, sorry, dat wist ik niet. Poeh, heftig zeg.' En dan is het klaar. En dat is heel jammer."

Je kunt met dat gevoel van ongemak leren omgaan door juist wel dingen te vragen. "Mensen zijn bang om je verdrietig te maken of té persoonlijke vragen te stellen, die je niet wilt beantwoorden. Maar je kunt altijd zeggen: 'Mag ik er iets over vragen?' Dan kan diegene altijd zeggen: 'Ik wil het er liever niet over hebben'. Het is jammer dat ervan uit wordt gegaan dat je er niet over wilt praten."

Milou hoopt dat als je haar film hebt gezien dat je dan beter weet wat je kan vragen om het gesprek open te breken. "Dat is belangrijk, want er niet over mogen praten, maakt de schaamte alleen maar groter. Sommige kinderen die ik heb ontmoet, mochten het niet vertellen op school omdat andere kinderen daarvan zouden kunnen schrikken. Als je het al niet kan vertellen aan je vriendjes en vriendinnetjes, dan voelt het als een gruwelijk geheim waar je mensen kennelijk nooit mee mag belasten."

In haar eigen omgeving is het taboe om erover te praten in elk geval weggevallen. Mensen durven nu eindelijk te vragen. "Familie en vrienden weten nu dat het mag. Eerder twijfelden ze daaraan. Ik heb het er nu heel veel over, en dat vind ik fijn. Want mijn moeder was meer dan het feit dat ze zelfmoord heeft gepleegd. Ze was ook gewoon een mens met een heel leven."

Praten over zelfmoordgedachten helpt en kan anoniem: chat via www.113.nl, bel 113 of bel gratis 0800-0113.

Met Waarom bleef je niet voor mij? won Milou Gevers de VPRO Documentaireprijs voor meest veelbelovende documentairecrew op de tiende editie van het Keep an Eye Filmacademie Festival.

Kijk de film hier.