Wat houdt ons tegen? seizoen 4

Nederland is Europees kampioen online shoppen. Maar al die pakketjes die zo makkelijk thuis worden bezorgd, sturen we met hetzelfde gemak ook weer terug. Het is toch gratis. Maar dat massale retourneren is een aanslag op het klimaat. Het zorgt voor overbodig transport, door busjes, vrachtwagen, schepen, vliegtuigen. En veel van de geretourneerde producten belanden op de afvalberg. Daarbij is het ook nog eens extra werk en extra kosten voor webwinkels. Waarom houden bedrijven deze retoureconomie in stand? Wat houdt ons tegen om de online koopdrift aan te pakken?

Je ziet het niet direct, maar onder veel groene weides met grazende koeien ligt een broeikasgasbom. Het veenweidegebied was ooit moeras maar werd drooggemalen voor landbouw. En dit zorgt voor heel veel CO2 uitstoot. Daarbij dreigen door de bodemdaling ook nog eens duizenden huizen te verzakken.  In het klimaatakkoord is afgesproken dat de uitstoot van het veen omlaag moet, maar dat lukt niet. De oplossing lijkt simpel: het proces stopt als we het veen onder water zetten. Kan dat zonder dat de melkveehouders kopje onder gaan? Wat houdt ons tegen om nat te boeren?

Het gaat goed met de opwekking van groene stroom. Nederland is wereldkampioen zonnepanelen en op de Noordzee verrijst het ene na het andere windmolenpark. Bedrijven en consumenten zijn druk aan het verduurzamen: ze schaffen warmtepompen en elektrische auto’s aan, of willen hun productieproces elektrificeren. Er is alleen één probleem: ons stroomnet kan dat niet aan. Bedrijven kunnen geen stroomaansluiting krijgen, elektrische auto’s mogen op sommige tijden niet opladen. Hoe kunnen we het overvolle stroomnet ontlasten? Wat houdt ons tegen om de groene stroom op het net te krijgen?

Nederland is een van de meest verlichte landen ter wereld. Straatlantaarns, reclameborden, overheidsgebouwen, industriegebieden en kantoorpanden blijven ‘s nachts vaak fel verlicht. Dit kost niet alleen veel energie. Te veel kunstlicht verstoort ook onze nachtrust en het schopt het ritme van de natuur in de war. Energiezuinige ledlampen zouden een uitkomst moeten bieden. Maar is dat wel zo? Wat is de impact van die blauwe gloed op het milieu? Wat houdt ons tegen om het licht vaker uit te doen?

Plastic was een wondermateriaal, licht, sterk en multi-inzetbaar. Maar inmiddels vullen onze oceanen zich met plastic soep, dringen microplastics ons lichaam binnen en zitten we met een afvalberg die maar niet slinkt. En de productie van plastic neemt nog steeds met tien procent per jaar toe. Ondertussen komt de plasticrecycling amper van de grond. In Nederland gaan recyclingfabrieken zelfs failliet. Waarom lukt het niet om de plasticberg te verkleinen? Wat houdt ons tegen om plastic te recyclen?

Klimaatverandering raakt ons allemaal, maar hoe hard hangt maar net van je situatie af. In een slecht geïsoleerde huurwoning heb je meer last van hittegolven en hoosbuien dan in een groene villawijk. Terwijl over het algemeen geldt: hoe rijker, hoe vervuilender. Dat maakt de klimaatcrisis zo onrechtvaardig: mensen die het minst bijdragen aan de opwarming van de aarde hebben er het meeste last van. En ondertussen profiteren vooral de rijkere Nederlanders van de duurzaamheidssubsidies. De vervuiler betaalt niet, maar wordt beloond. Wat houdt ons tegen om de klimaattransitie eerlijker te maken?