Hoe Ama samenhorigheid creëert met tuintjes

Met Bloei & Groei heeft Ama een duidelijk doel voor ogen: groene ‘oases’ creëren in kwetsbare wijken. Het team heeft nu drie moestuinen opgezet in Amsterdam-Zuidoost. Eén daarvan is een buurtmoestuin in de H-buurt, die bedoeld is voor de buurtbewoners. De andere twee moestuinen, in Gaasperdam en Venserpolder, zijn speciaal gericht op vrouwen.

‘Deze tuinen bieden rust en ontspanning voor vrouwen die het moeilijk hebben,’ zegt Ama. ‘Ze krijgen de handvaten om er weer bovenop te komen. En als ze weer genoeg veerkracht hebben, dan kunnen ze nieuwe mogelijkheden zien. Ook om zelf iets in de buurt te betekenen. Mijn droom is nog veel meer tuinen op zetten. Eerst in Zuidoost, dan in heel de stad. Leven in en met de natuur, om vrouwen te versterken.’

Het zogenoemde Tuintraject loopt van maart tot en met november. Je huurt een stukje tuin, voor een klein bedrag. De tuinierders worden ondersteund door een Tuincoach, die de groene kennis heeft. Daarnaast is er een Bloeicoach. Die zorgt voor persoonlijke begeleiding, om te helpen bij persoonlijke doelen.

Na het Tuintraject kun je in overleg kiezen om nog een jaar een tuintje te huren, of je kan doorstromen. Zo kun je bijvoorbeeld vrijwilliger worden, workshops leren geven, of opgeleid worden tot Tuincoach via de Bloei & Groei Academie.

‘Al driehonderd vrouwen hebben aan het tuintraject meegedaan,’ zegt Ama. ‘De meeste vrouwen komen bij ons met zorgen en zijn overbelast. Ze zijn bijvoorbeeld herstellende van ziekte, sociaal geïsoleerd, hebben stress, of een depressie. In de tuin komen ze in contact met de natuur en dat doet iets met je. We horen ook wel van vrouwen: “Gewoon het feit dat ik een tuintje heb, en er naar toe moet, dat geeft me weer kracht om mijn bed uit te komen.”’

Vijf jaar geleden ging Bloei & Groei voor het eerst van start in Gaasperdam. Maar voor Ama begon het al veel eerder. ‘In mijn jeugd zag ik veel vrouwen die het moeilijk hadden en overbelast waren. Ik heb bijvoorbeeld in mijn nabije buurt huiselijk geweld meegemaakt. Ik vroeg me af hoe je meer rust, ontsnapping en ruimte kunt creëren voor deze vrouwen. Als kind voelde ik me machteloos. Als ik dan in de natuur kwam, dan hielp dat mijn gevoelens een plek geven.

‘Jaren later kwam ik veel in Zuidoost. Ik ontmoette daar vrouwen en hoorde hun verhalen. Zij waren ook geïnteresseerd in de natuur. Samen met twee anderen dachten we: “Hoe zou het zijn om een groene oase te creëren voor vrouwen om ons heen?”

‘We zagen alle drie dat er wel veel moestuin-projecten waren in Amsterdam, maar die waren vooral voor hoogopgeleide, blanke mensen. Toen hadden we zoiets van: “We moeten dit zelf doen, we moeten dit zelf gaan creëren.” Ook omdat we weten wat de vrouwen hier nodig hebben.’

Toen begon de zoektocht naar een stukje grond. Ama ging fietsen en rondlopen in de wijk op zoek naar een geschikte plek. ‘“Hoe gaan we dit doen?” dacht ik toen. We hadden geen geld, we hadden niks.’ Totdat Ama bij De Gaasperdam Schooltuin terecht kwam. Bij de schooltuin vonden ze haar idee heel interessant, omdat zij moeite hadden met het bereiken van moeders van kinderen die in de tuin kwamen. ‘Ze hadden nog een stukje grond over. Ze zeiden tegen me: “We hebben honderd vierkante meter. Dat is goed voor zo’n tien tuintjes. Begin maar, doe maar.”

‘Ik heb de kans gegrepen en ben aan de slag gegaan op hun terrein. Zo is het balletje gaan rollen. Zonder dat ze mij kenden, ik kwam daar gewoon aanlopen. Ik vind het zo mooi als een samenwerking op deze manier ontstaat: elkaar iets gunnen en vertrouwen in iemands idealen.’

‘Sommige vrouwen aarzelen om zich aan te melden, want een tuintje vergt onderhoud,’ zegt Ama. ‘Je moet daar minstens één keer per week zijn. Maar ze zien gelijk ook zoveel voordelen. Je kunt je eigen voedsel verbouwen, dat scheelt ook weer in de portemonnee. Vooral in deze buurten heeft gezond eten vaak een prijskaartje. Je eigen eten verbouwen spreekt dus aan.

‘Daarnaast worden er ook verhalen aan elkaar verteld, en dan hebben anderen ook zoiets van: “Dit wil ik ook ervaren!” Er ontstaat echt een community in de tuin. Daar kun je je aan vast houden. Je deelt kennis, recepten, en je maakt vriendschappen.’

Dat de initiatiefnemers vrouwen als doelgroep hebben gekozen, heeft meerdere redenen volgens Ama. ‘We denken dat we met deze werkwijze een grote impact creëren in de samenleving. Als het gaat om overbelasting, armoede en stress, worden vrouwen met een migratieachtergrond het meest geraakt. Ze zorgen voor het gezin en vinden het lastig om tijd voor zichzelf te maken.

‘Daarnaast spelen vrouwen in Zuidoost een belangrijke rol in de omgeving. Het zijn de sleutelfiguren. Er zijn veel alleenstaande moeders die voor de volgende generatie zorgen. Bovendien hebben ze vaak een actieve functie in de buurt. Door met vrouwen te werken, investeren we ook in een gemeenschap, een wijk, een buurt en een volgende generatie.’

Naast de drie tuinen, heeft Bloei & Groei ook nog een ‘Bloeihuisje’. Dit is een klein huisje met een binnentuin, waar laagdrempelige activiteiten worden georganiseerd voor en door buurtbewoners. Bijvoorbeeld een lunch waar je op woensdag aan kan schuiven. Of waar je een workshop kan volgen.

‘De workshops hebben verschillende thema’s. Er zijn groene workshops, zoals een wildwandeling waar je de natuur in Zuidoost leert kennen, of een workshop fruit en groente drogen. Maar we geven ook workshops als creatief en helend schrijven. Er zijn dus verschillende thema’s, maar de bedoeling is dat ze het leven versterken op een leuke manier.’

De komende periode richt Ama zich vooral op de Bloei & Groei Academie. Ze leiden vrouwen op tot Tuincoach en leren dus alles over het opzetten van een moestuin. Hiermee hoopt Ama dat zoveel mogelijk onbenutte stukken grond in Zuidoost worden omgetoverd tot mooie, nuttige tuinen.

Hoewel het tuinieren in november stopt, gaan de workshops in de winter door, net als activiteiten in het Bloeihuisje. ‘Dat is ook belangrijk voor mensen die het echt nodig hebben, die wat meer geïsoleerd zijn. Dan is de winter een moeilijke tijd. Maar het gaat allemaal wel in een rustiger tempo. We houden een beetje een winterslaap, dat doet de natuur ook.’

Kijk hieronder de hele 2Doc: 'De vrouwen van Venserpolder'.