Uitgangspunt voor deze veelbewogen en ontroerende documentaire is de voorstelling Niet meer zonder jou, waarin een vrijgevochten Nederlands-Turkse vrouw de confrontatie zoekt met haar moeder, een traditionele moslima. Actrice Nazmiye Oral en haar moeder Havva vierden er over de hele wereld triomfen mee; duizenden mensen bezochten de voorstelling. Maar niet de directe familie. Havva wilde niet dat zij wisten waar zij allemaal mee bezig was. Nadat zoon Mehmet toestemming heeft gegeven gaat ze door de knieën: Niet meer zonder jou wordt bij haar thuis opgevoerd. Een gebeurtenis die alle verhoudingen op scherp stelt.
Hoe zondig ook, ik ben hier bij jou
'Ik heb me van niemand iets aangetrokken en ben hier bij jou, hoe zondig het ook is.'
Ruim twee jaar speelde Nazmiye met haar moeder 'Niet meer zonder jou' in buurthuizen en in theaters van Amsterdam tot aan New York. 'Mijn strenggelovige moeder wilde overal spelen, behalve in Hengelo. Voor mij is ze meegegaan naar mijn territorium - het theater - als het ultieme liefdesoffer. Ik wilde het stuk ook spelen waar het allemaal begon - in haar territorium - Hengelo. In het bijzijn van mijn familie.'
We zijn in de kleine huiskamer van Havva's flat in Hengelo. Op de bank, met gespannen gezichten, zitten de twee broers, zus, tante en dochters van Nazmiye. Ertegenover zit zijzelf met haar moeder Havva. In deze intieme setting spelen ze Niet meer zonder jou, de openhartige dialoog over religie, familie, seksualiteit, tradities, normen en waarden. Onderwerpen waarover vroeger nooit werd gesproken. Het levert veel emotionele reacties op vanaf de bank. Er is woede, frustratie, ontroering, liefde, verwijt. De ongefilterde kennismaking met het verhaal van Nazmiye zorgt voor onbegrip en vervreemding, maar ook voor herkenning en erkenning.
De pijn en de dilemma's van integratie op de vierkante meter.
©
still / Human
Nazmiye Oral (Hengelo, 1969) is een Turks-Nederlandse schrijfster en actrice. Ze speelde o.a. in de theatervoorstelling Gesluierde Monologen, waar ze theatermaakster Adelheid Roosen ontmoette. Gezamenlijk ontwikkelden ze Niet meer zonder jou. De voorstelling, die bij het Holland Festival 2015 in première ging, was een groot succes in binnen- en buitenland en kreeg louter positieve recensies. VN: 'Dit is een historisch moment,' de Volkskrant: 'Een moedig schouwspel,' NRC: 'Publiek en spelers zijn vanaf het begin tot tranen geroerd.'
Mijke de Jong (Rotterdam, 1959) is een Nederlandse filmregisseuse en scenarioschrijfster.
Ze regisseerde eigenzinnige speelfilms als Joy, Bluebird, Tussenstand en In krakende welstand, bekroond in binnen- en buitenland. Voor Joy ontving ze een Gouden Kalf.
Voor de Human-serie Duivelse Dilemma's maakte ze Geloven.
Niet meer zonder jou is een productie van Kleine Storm en Human.