KRO-NCRV blokkeert beeldarchief Hoofdenaffaire

In de uitzending bracht de actualiteitenrubriek het nieuws dat er sprake was van handel in menselijke hoofden. Het nieuws deed veel stof opwaaien maar werd niet veel later bestempeld als ‘nepnieuws’. De reportage bevindt zich in het Beeld- en Geluid archief van de Publieke Omroep. De KRO heeft inzage in en gebruik van de beelden al in 1989 geblokkeerd en weigert die blokkade op te heffen. Dat blijkt uit de documentaire De Hoofdenaffaire, van Human/VPRO.

Ton Verlind, destijds eindredacteur van de rubriek, is het oneens met de weigering. 'Informatie moet altijd beschikbaar zijn, vooral als die met publieke middelen tot stand is gekomen', aldus de voormalig eindredacteur. 

De redactie van het programma Medialogica (Human/VPRO) wilde weten of het stempel ‘nepnieuws’ dat op de Hoofdenreportage van Brandpunt rust, terecht is en startte een onderzoek. Vanaf augustus 2017 vraagt de redactie aan de KRO-NCRV om de beelden, opgeslagen bij Beeld en Geluid (het archief van de publieke omroep) te mogen bekijken. Een woordvoerder van de KRO-NCRV reageert per mail.

De medewerker vergist zich. Willibrord Frequin, de verslaggever die de Hoofdenreportage maakte, is niet ontslagen. Voor het bestaan van een afspraak met Frequin of iemand anders dat de beelden ‘onder geen beding meer gebruikt mogen worden’ vindt Human geen aanwijzingen.

De redactie van Medialogica wendt zich op 8 september 2017 tot Brandpunt eindredacteur Henk van der Aa en Hans Laroes, hoofdredacteur KRO-NCRV opnieuw met het verzoek om het beeldmateriaal vrij te geven. Op 2 oktober antwoordt Laroes als volgt:

Medialogica onderzoekt of er afspraken zijn gemaakt. Ton Verlind, de toenmalige eindredacteur van Brandpunt zou van dergelijke afspraken op de hoogte moeten zijn. Hij zegt: 'Afspraken die een belemmering leggen op het materiaal zijn niet gemaakt. Iedereen die meewerkte wist dat dit uitgezonden zou worden, er zijn geen beperkingen.' 

De KRO-NCRV geeft wel toestemming voor inzage in het dossier over de Hoofdenaffaire, dat ligt opgeslagen bij het Katholiek Documentatie Centrum Nijmegen. Ook in die stukken vinden we geen afspraken die zich verzetten tegen gebruik van de beelden uit de reportage. Via andere bronnen krijgt Human/VPRO inzage in politiedossiers en andere stukken zoals dagboeknotities van betrokkenen. Nergens treft de redactie een afspraak die openbaarmaking beperkt. Medialogica sprak in de voorbije maanden met een groot aantal mensen dat destijds aan de uitzending meewerkte of erbij betrokken was. Voor alle zekerheid stuurt de redactie hen een vragenlijst.

Vragenlijst

De bronnen bevestigen de lezing van oud-eindredacteur Verlind. Er is geen sprake van afspraken die uitzending of herhaling van de Hoofdenreportage in de weg staan. De bronnen ontkennen dat ze daaromtrent verzoeken hebben gedaan of afspraken hebben gemaakt. Ze hebben er niet om gevraagd en de mogelijkheid is hen evenmin voorgelegd.

Op basis van deze bevindingen wendt Human zich opnieuw tot hoofdredacteur Hans Laroes. Die verwijst naar de Juridische afdeling van de KRO-NCRV. Een medewerker van die afdeling laat weten dat de KRO-NCRV blijft bij zijn standpunt en geen medewerking verleent ‘aan opheffing van de blokkade’.

Human beroept zich bij de totstandkoming van de documentaire ‘De Hoofdenaffaire’ daarom noodgedwongen op het citaatrecht. De makers hebben gebruik moeten maken van een oude VHS-kopie van de uitzending. De beeldkwaliteit laat om die reden hier en daar te wensen over.