29 mei

Van de ene op de andere dag verdwenen ze: de kolenmijnen. Mijn opa werkte er, mijn vader en moeder, ze hebben elkaar daar zelfs ontmoet. Zonder de inmiddels zwaar verouderde industrie was ik er nooit geweest.

Ik was als kind in Limburg te jong om de mijnsluiting aan te voelen komen, veel volwassenen wel. Hun gedrag leek op dat van de gasten op het dek van de Titanic. Terwijl de voortekenen alarmerend waren, gingen ze bijvoorbeeld door om van de centrale stad in de mijnstreek, Heerlen, de winkelstad van de toekomst te maken.

Symbool daarvan is het glaspaleis Schunck dat met de mijnsluiting in aantocht zijn deuren nog opende voor kopers van exquise bontjassen en schoenen van krokodillenleder. Andere Tijden maakte er een prachtige uitzending over. 

Nu ik ouder ben en hopelijk iets wijzer, en hopelijk met een door deze corona crisis aangescherpte blik, zie ik talloze varianten van de kolenmijnen en de Schuncks uit mijn jeugd opdoemen.

Leg een rij dominostenen langs de randen van Nederland, en zie ze vallen. Wat ooit begon in de mijnstreek in Limburg, heeft zich de afgelopen jaren voltrokken in de gasstreek rond Groningen. Nu staan de hoogovens in IJmuiden en de containerhavens ten westen van Rotterdam langzaam maar gestaag op omvallen.

Aan de kust voor Katwijk liggen talloze megacruiseschepen voor anker, ooit toeristensteden met duizenden inwoners, nu een armada van Titanics wachtend op de sloop. Op niet al te lange termijn zijn er ook landinwaarts rollende domino-stenen te verwachten: van de intensieve veehouderij in Brabant, tot Schiphol en de toerisme-industrie van Amsterdam, gesymboliseerd door booking.com.

De situatie lijkt op die van Limburg destijds: het is niet de vraag óf we het verlies van werkgelegenheid, economische spilfuncties, nationale en persoonlijke trots moeten gaan verwerken. Het gaat erom hóe we dat verwerken. Om electorale opstanden, marsen naar Den Haag en populistische revoltes te voorkomen.
Uit ervaring kan ik zeggen dat dat in Limburg maar ten dele is gelukt. Er is daar veel onverwerkt verdriet, het electoraat is nog op drift.

Om positief af te sluiten: dat luxe warenhuis Schunck is inmiddels (deels) tot een schitterend streekmuseum omgetoverd. Dat zou nog eens een mooie bestemming kunnen zijn voor een ander prestige-project waaraan op dit moment tegen de tijdgeest in wordt doorgebouwd: het nieuwe hoofdkantoor van booking.com naast het Centraal station van Amsterdam. Toegankelijk voor alle inwoners en iedereen die een geldig treinticket kan laten zien. Retour graag. Anders lok je weer nieuw verblijfstoerisme.