'Spoken word is het fundament waarop we leven, sinds de oertijd'

Woordkunstenaar Manu van Kersbergen tourt momenteel met zijn voorstelling ‘De herontdekking van de hemel’. Dit doet hij samen met de muzikanten van .multibeat, met wie hij in 2019 al eens een Spoken Word Sessie opnam. Hoewel hij dus druk is met zijn voorstelling, maakt hij graag tijd voor HUMAN om Spoken Word Sessies te cureren, het zevende seizoen alweer. “Het ontwikkelen van de line-up is best een nauwkeurige aangelegenheid,” zegt hij. "Het is als een recept waarbij je allerlei ingrediënten meeneemt: binding met een thema, representatie, relevantie, maar ook persoonlijke nieuwsgierigheid en bewondering voor een schrijvende performer."

Eén van die ingrediënten van Seizoen 7 is iemand die hij al erg lang kent: Ricardo McDougal, die al zijn levenlang teksten schrijft en op zijn twintigste zijn HBO-studie CMV (Cultureel Maatschappelijke Vorming) inruilde voor een leven als artiest Rico met hiphopformatie Opgezwolle. "Ik vind het een eer om samen te mogen werken met Manu," zegt Rico. "Het is een waar voorrecht om met verhalen een publiek te kunnen bereiken en daarmee energie uit te kunnen wisselen."

Manu: “Ik heb het album 'The tipping point' veel beluisterd. The legendary roots crew heeft een eigen, karakteristieke live sound. Als ik songs als 'Don’t say nuthin' en 'Somebody’s gotta do it' luister, reis ik terug naar een tijd dat geëngageerde hiphop me inspireerde om ook zelf te gaan schrijven. Tevens verhoudt de MC van de band zich thematisch ook altijd sterk tot een tijdsgeest.

Persoonlijk denk ik dat we momenteel ook op een belangrijk tipping point staan: de fusie tussen de postmoderne mens en kunstmatige intelligentie. Op termijn zullen al die ontwikkelingen mogelijk een nieuwe levensvorm initiëren. Daar kan je van alles van vinden. Heel moralistisch over zijn, maar ergens is het onvermijdelijk dat dit zal gebeuren.

Daarnaast lijkt het soms alsof we in de nadagen van een hyperkapitalistisch, neoliberale wereld leven. Deze economische ordening lijkt voorbij de fase van piepen en kraken te zijn en gaat mijns inziens gepaard met extreme vormen van populisme. Anderzijds is inmiddels ook wel duidelijk dat deze manier van het economisch inrichten van onze maatschappij ervoor zorgt dat onze omgeving onherstelbare schade oploopt. We zijn eigenlijk al voorbij het tipping point.”

Manu: “De geboorte van mijn kinderen, sowieso. Dat heeft mij op zoveel vlakken onomkeerbaar anders naar het leven laten kijken. Zo zijn jonge kinderen ook een soort van ultieme boeddhisten. Alles wat relevant is, lijkt zich voor hen in een 'nu' af te spelen. Dat zet je, als volwassene met allerlei in een verleden opgebouwde patronen en rondom de toekomst geslepen verwachtingen, wel even met beide benen op de grond. Daarnaast hebben mijn kinderen me bijvoorbeeld heel erg anders laten nadenken over de rol die taal speelt bij de totstandkoming van een werkelijkheid.”

Rico: “Ten eerste ben ik altijd onder de indruk geweest van Manu’s manier van vertellen. Zijn woordkunsten zijn van een andere planeet. Als hij in een spoken word zou vertellen dat hij moet poepen, dan kan hij dat zo poëtisch brengen dat het prachtig klinkt. Dus ik werd enorm uitgedaagd om mijn verhaal op een originele manier te vertellen. We kennen elkaar al lang, dus ik vind het een eer dat Manu en ik samen mogen werken.”

Manu: "We kwamen elkaar regelmatig tegen bij shows, dus ik ken Rico als fenomenale MC en Nederlandse hiphop-pionier. Maar vooral als een woordkunstenaar die altijd al een hele eigen signatuur heeft: flow, woordkeuze, benadering. Ik voel me vereerd dat hij meedoet en we samen met collega’s Roberto Lobosco en Suzanne Witteman weer zo’n geweldige serie mogen initiëren."

Rico: "Klopt. Gelukkig lijd ik niet aan slapeloosheid."

Manu: "Hij had gelijk al een muzikaal idee en dat is echt superindrukwekkend geworden. Rico is een hoofdstuk op zichzelf in de Nederlandse woordkunst, iemand die altijd grenzen verlegt. Zo ook met deze spoken word."

Rico: “Insomnia is eigenlijk een metafoor voor mijn verslaving, in gebruik voel ik me doorgaans slecht en slaap ik letterlijk slechter. Daarnaast ervaar ik veel onrust en stress, waardoor ik onzeker word. Ik leef dan veelal niet in het moment. Mijn gedachten gaan met me aan de haal, wat voor mij een beetje vergelijkbaar is met nachtenlang te weinig slaap hebben."

Rico: "Ik ben helaas nog steeds aan het kwakkelen, want ik ben nog steeds verslaafd en zal dat mijn hele leven blijven. Is het niet aan middelengebruik, dan is het wel aan iets anders. Ik heb ADHD, maar wist dat nog niet in mijn jongere jaren. Geen idee wat een eerdere classificatie voor mij had kunnen betekenen, maar op mijn veertiende rookte ik mijn eerste joint en nu sta ik hier.

Er zijn periodes dat het goed gaat en ik goed in mijn herstel zit en er zijn momenten dat het minder gaat. Sinds vier jaar zit ik in het ‘programma’ -ik mag geen naam noemen- waar ik leer om te gaan met mezelf en met het leven. Ik ga er wekelijks naartoe om scherp te blijven.

Daarnaast lees ik zelden boeken, want het lukt me niet goed om te focussen, maar ik waag wel pogingen. Zo heb ik een handjevol boeken gelezen over verslaving. Het boek ‘Kieft’ is mij bijgebleven, over het leven van voormalig profvoetballer Wim Kieft die een bittere strijd voert tegen zijn drugsverslaving."

"Het boek laat zien hoe Kieft dagelijks vecht tegen demonen in zijn hoofd en hoe hij zich daar schuldig over voelt. Je voelt hoe eenzaam het is om zoiets in je eentje mee te dragen."

Rico: "Heb je problemen? Zoek hulp. Praat met iemand die je vertrouwt, blijf er niet mee zitten en laat het niet uit de hand lopen. Als je aan jezelf twijfelt en niet weet of je verslaafd bent, probeer dan een afspraak met jezelf te maken door een maand niet te gebruiken. Lukt je dat niet, dan is dat een moment om bij stil te staan waarom je je niet aan je eigen afspraken kunt houden.

Verslaving is geen keuze en het discrimineert niet. Het is hardnekkig, pijnlijk en destructief. Voor mij is het belangrijkste dat ik in verbinding blijf met mijn dierbaren, vrienden, uiteraard met mezelf, maar ook met mijn werkzaamheden als artiest. Eerlijk gezegd denk ik dat alles voorbestemd is, mijn hogere macht zal er redenen voor hebben. Ik denk dus dat ik dit alles nodig heb gehad om te komen waar ik nu sta."

Rico: "Het zal geen toeval zijn geweest, toen ik voor het eerst een rap-track hoorde op de radio, dat ik voelde dat ik mij ook op die manier kon uiten. Het is voor mij dus heel belangrijk, maar ook voor anderen.

Wat ik bijvoorbeeld de laatste tijd merk is dat vooral jongeren zich moeilijk kunnen uiten in gesprek. En die jongeren geef ik met De Fakkelteit een podium, dat helpt ze om tot in detail hun levensverhaal te vertellen en over de struggles die ze hebben. Het is bijzonder dat ze juist on stage opener durven zijn dan off stage.

Manu: "Mooi, Rico. Spoken word is als kunstvorm in staat taal te buigen, te breken en soms ook opnieuw op te bouwen. Het geeft nieuwe verbeeldingen van onze werkelijkheid."

Rico: "Spoken word brengt en betekent dus van alles, maar het geeft met name betekenis aan jezelf en het leven.”

Manu: “En weet je, verhalen vertellen is iets wat uit de oertijd komt. Hét archief van onze collectieve verbeelding, en de fundatie waarop wij leven.”