Welke grote humanistische traditie verdient een nieuwe horizon volgens bestuurskundige Albert Jan Kruiter? Hij is oprichter van het Instituut voor Publieke Waarden en een van de gasten in het Het Filosofisch Kwintet op zondag 16 augustus 2015 met als thema de Menselijke Maat.

Solidariteit verpakt als rancune
"Nederland is extreem egalitair. Wanneer krijg je Nederlanders echt op de kast? Niet als ze zien dat iemand slechter behandeld wordt, maar als ze zien dat iemand anders beter behandeld wordt. Je hebt mensen die een bepaalde voorziening aanvragen omdat hun buurvrouw die ook gekregen heeft. Dat is solidariteit verpakt als rancune. Iedere keer dat iemand naar de rechter stapt omdat zijn buurman wel iets krijgt en hij niet gaat er weer een stukje menselijke maat verloren. De oorsprong van bureaucratie is niet een politiek die niet deugd, maar de mens die geen verschil durft te accepteren."

Standaardisatie
"Standaardisatie is oorspronkelijk een reactie op 19e- en 20e-eeuwse problemen. In 1860 werkten er nog zo’n 500 duizend kinderen in fabrieken. Als je zo’n probleem wilt oplossen, dan moet je standaardiseren. Dankzij Het kinderwetje van Van Houten zijn er bijvoorbeeld grote sprongen gemaakt in welvaart en gezondheidszorg. Maar inmiddels hebben die 500 duizend kinderen niet meer dezelfde problemen, maar hebben zij allerlei verschillende problemen. Toch lossen we dat nog steeds op door te standaardiseren. Dat gaat ten koste van de mensen voor wie de verzorgingsstaat bedoeld is en het is funest voor de menselijke maat."

Ongelijkheidsbeginsel
"Als je menselijke maat wilt, moet je diversiteit en maatwerk accepteren. Dat betekent een overheid die ongelijke gevallen gaat behandelen naarmate ze verschillen. We moeten het óngelijkheidsbeginsel omarmen in plaats van het gelijkheidsbeginsel. Ik denk dat een duurzame samenleving niet zonder diversiteit kan. Afwijking, het bijzondere en het unieke worden steeds meer geridiculiseerd.
De grote gemene deler is maatschappelijk en cultureel gezien heel dominant geworden. Dat zie je nu bijvoorbeeld rondom de decentralisaties in de zorg. Mensen zijn heel boos dat er verschillen ontstaan. Zo van: het kan toch niet zo zijn dat mensen in Groningen wel een rollator krijgen en in Tilburg niet. Maar waarom eigenlijk niet? We verschillen toch ook van elkaar?"